Barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazzy, niebezpieczne gatunki zawleczone z Kaukazu, od dawna szerzą się w Europie. Na czym polega ich toksyczność, jak działa ich sok, jak się ich wystrzegać i co zrobić, jeśli mieliśmy z nimi styczność, warto wiedzieć zwłaszcza w sezonie letnim.
z
Dlaczego zupę z ukiszonych buraków nazywamy barszczem? Skąd się wzięła ta nazwa i dlaczego nie robimy już barszczu z barszczu? Pierwsza część serii.
z
Badania opublikowane 10 VI 2024 wskazują, że niskotonowe i infradźwiękowe pomruki wydawane przez porozumiewające się słonie afrykańskie prawdopodobnie zawierają etykietkę akustyczną wskazującą odbiorcę komunikatu, czyli indywidualne "imię" słonia, do którego adresowany jest pomruk.
z
Słowa podobne do siebie i zbliżone znaczeniowo często mają zupełnie różne historie. I odwrotnie: słowa niezbyt do siebie podobne albo o odmiennych znaczeniach, mogą się okazać spokrewnione, kiedy zbadamy ich historię. List, liść, lista, listwa; które z nich mają wspólne pochodzenie?
z
Europejski słoń leśny (występujący także w Polsce) był jednym z największych ssaków lądowych wszech czasów. Badania jego mitochondrialnego DNA ujawniły zaskakujące dane o jego pochodzeniu, a analizy DNA jądrowego jeszcze bardziej skomplikowały obraz. O tym, jak dziwnymi drogami może biec ewolucja.
z
Czy porównanie genomów goryla, szympansa i człowieka przeczy teorii ewolucji i filogenezie? Bynajmniej. O zjawisku niekompletnego sortowania linii rodowych, wskutek którego gatunki i ich geny mogą mieć różne genealogie.
z
Ferdynand Porsche to postać, której znaczenia dla rozwoju techniki samochodowej nie sposób przecenić choć często latami upierał się przy rozwiązaniach mało optymalnych. Był to człowiek niezbyt jednoznaczny, dlatego też Piotr R. Frankowski przypomina garść mało znanych faktów z jego życiorysu.
z
Mogłoby się zdawać, że kiedy wyeliminujemy dobór naturalny, ewolucja powinna się zatrzymać. Nic bardziej mylnego: dryf jest matematyczną koniecznością. W przypadku osłabienia doboru allele nadal ewoluują, tyle że neutralnie (wyłącznie pod wpływem dryfu) albo prawie neutralnie.
z
Współistnienie wielu języków, dialektów i gwar jest zjawiskiem naturalnym i korzystnym; nie grozi rozbiciem społeczeństwa ani rozpadem państwa. Skąd się wzięło dążenie do jednego języka narodowego, kojarzenie dialektów z niskim statusem i brakiem wykształcenia i niechęć wobec języków regionalnych?
z
Specjalistka od immunologii i biologii molekularnej ciąży wyjaśnia dokładnie mechanizm działania tabletki "dzień po". Czym jest i czym nie jest? Czy jest bezpieczna? Kiedy nie należy jej stosować? Poznajcie stanowisko nauki, zanim wdacie się w dyskusje na podstawie potocznych opinii i plotek.
z
Gatunek jest w biologii pojęciem fundamentalnym, ale niemożliwym do ścisłego zdefiniowania. Czy biologom przeszkadza ten fakt? Czy wirusy i bakterie dają się podzielić na gatunki? Jak klasyfikować hybrydy? Jak nauka radzi sobie z pojęciami, których nie da się wtłoczyć w proste schematy myślowe?
z
Czy układ okresowy ma gdzieś koniec? Jak ciężkie mogą być jądra atomowe? Czy trafimy jeszcze na "wyspy stabilności" gdzieś za oganesonem (pierwiastkiem 118)?
z
O reprogramowaniu komórek, czyli ich "resetowaniu" do stanu komórek macierzystych i przywracaniu im pluripotencji, aby z komórek jednej tkanki można było wyhodować dowolną inną.
z
Sensacyjna historia z czasów II wojny światowej. O tym, jak naukowcy uwięzieni w Buchenwaldzie, pracujący pod kierunkiem dr. Flecka nad szczepionką przeciwko tyfusowi, nabili w butelkę pseudouczonych z SS.
z
O pochodzeniu słowa "maj" i jego związkach z mitologią rzymską i grecką. Kim była bogini Maja i skąd się wzięło jej imię?
z
Historia badań nad polonem (od czasów Marii i Piotra Curie), jego właściwości i zastosowań. Niestety polon zyskał złowrogą sławę z powodu swojej wyjątkowej toksyczności, którą wykorzystały rosyjskie służby specjalne.
z
Pierwsza część serii wpisów o kobalaminie (witaminie B12). Jest to związek, bez którego żadne zwierzę nie może żyć, ale którego nie wytwarzają ich organizmy. Wpisy opowiadają o odkryciu kobalaminy, jej pochodzeniu, roli biologicznej, strukturze chemicznej, próbach sztucznej syntezy itd.
z
Co zabiło wielkie leniwce, ogromne wielbłądy, mamuty, lwy amerykańskie, niedźwiedzie jaskiniowe i kilkaset innych gatunków? Co się stało z turami i dzikimi końmi? Dlaczego zagrożone są żubry, bizony, słonie, żyrafy i nosorożce? Niestety podejrzany jest tylko jeden.
z
Skąd się wzięło słowo "jajo"? Jak brzmią pokrewne słowa w innych językach indoeuropejskich? Dlaczego w XV w. Anglik z północy miał kłopoty z kupieniem jajek na południu? Dlaczego Jan Kochanowski używał liczby pojedynczej "jaje", ale mnogiej "jajca"? Kiedy "jaje" zmieniło się w "jajo"?
z
W dyskusjach o poprawności językowej dominuje zacietrzewienie i dogmatyzm: "tak trzeba mówić, bo tak zdecydowały autorytety". Mało kto podchodzi do tego zagadnienia naukowo, tzn. bez emocji i uprzedzeń, analizując fakty. Czy naprawdę warto toczyć wojny publiczne o formy takie jak "wziąść"?
z