Wykop.pl Wykop.pl
  • Główna
  • Wykopalisko244
  • Hity
  • Mikroblog
  • Zaloguj się
  • Zarejestruj się
Zaloguj się

Popularne tagi

  • #ciekawostki
  • #informacje
  • #technologia
  • #polska
  • #swiat
  • #motoryzacja
  • #podroze
  • #heheszki
  • #sport

Wykop

  • Ranking
  • Osiągnięcia
  • FAQ
  • O nas
  • Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
Piotr_Gasiorowski

Piotr_Gasiorowski

Dołączył 1 rok i 8 mies. temu
  • Obserwuj
  • Akcje 498
  • Znaleziska 496
  • Mikroblog 2
  • Obserwujący 12
  • Obserwowane 22
  • Dodane (145)
  • Opublikowane (28)
  • Komentowane (205)
  • Powiązane (96)
  • Wykopane (50)

16

Kan*b*lizm a śmiertelne choroby

Kan*b*lizm a śmiertelne choroby

Być może słyszeliście o kuru, prionowej chorobie mózgu, która szerzyła się wśród plemion nowogwinejskich uprawiających rytualny kan*b*lizm. W krajach Zachodu podobny mechanizm, wskutek kan*b*lizmu wymuszanego u bydła domowego, dał początek "chorobie wściekłych krów". Jak zapobiegać takim epidemiom?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 18 godz. i 23 min temu
  • 13
  • #
    priony
  • #
    choroby
  • #
    kuru
  • #
    chorobacreutzfeldtajakoba
  • #
    kanibalizm
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
14 godz. i 41 min temu via Wykop
  • -1
@SCAInet: Bez gwiazdek algorytm wykopu zrobił z tego k--------m.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
13 godz. i 41 min temu via Wykop
  • 1
@MarekAnatol: Algorytm Wykopu zamieniał k--------m w tytule i opisie znaleziska na k--------m. Proszę bardzo.
Piotr_Gasiorowski - @MarekAnatol: Algorytm Wykopu zamieniał k--------m w tytule i opi...

źródło: Screenshot_2

Pobierz

279

Długość geograficzna: jak nauczono się ją wyznaczać?

Długość geograficzna: jak nauczono się ją wyznaczać?

Żeby nawigować, trzeba wyznaczać dokładnie nie tylko szerokość geograficzną, ale i długość, co ze względu na ruch obrotowy Ziemi i brak stałych punktów odniesienia okazało się trudne i wymagało m.in. precyzyjnych pomiarów czasu (z dokładnością nie mniejszą niż sekunda na dobę). Jak sobie poradzono?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 27.10.2025, 09:51:58
  • 40
  • #
    nawigacja
  • #
    miernictwo
  • #
    dlugoscgeograficzna
  • #
    chronometr
  • #
    historianauki
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
27.10.2025, 12:38:35 via Wykop
  • 44
@Gienek-Kielbasa: Jak ludzie wylądowali na Księżycu? Wsiedli do rakiety, polecieli i wylądowali. Nie dziękujcie.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
27.10.2025, 15:07:41 via Wykop
  • 21
@Gienek-Kielbasa: Niektórych ludzi interesują jednak szczegóły techniczne, a nie genialne uproszczenia w rodzaju: Zdradzę ci niezawodny sposób, jak wygrać w szachy z arcymistrzem: wystarczy dać mu mata.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
31.10.2025, 21:46:41 via Wykop
  • 0
@wielkidorado: Mieli też sekstans i suwaki logarytmiczne, o ile pamiętam.

52

Co wszy mają wspólnego z językoznawstwem?

Co wszy mają wspólnego z językoznawstwem?

Słowa oznaczające "wesz" są zdumiewająco stabilne w większości rodzin językowych świata, figurują więc na wszystkich listach słownictwa podstawowego. Mają często ciekawą historię i dostarczają językoznawcom cennych informacji. Najstarsze zachowane zdanie zapisane pismem alfabetycznym dotyczy wszy.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 17.10.2025, 14:10:20
  • 12
  • #
    etymologia
  • #
    historiajezykow
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    slownictwopodstawowe
  • #
    wszy
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
18.10.2025, 06:52:43 via Wykop
  • 1
@Koroshiya_1: Ale to jakiś fantom. Wpis nie trafił na Główną, przynajmniej jak dotąd.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
18.10.2025, 10:54:26 via Wykop
  • 3
@janekplaskacz: Mimo wszystko sytuacja indoeuropejska jest nietypowa, bo globalnie 'wesz' odznacza się nadzwyczajną stabilnością. Ale to niejedyny taki przypadek. Na przykład pojęcie 'głowy' należy do bardzo stabilnych, ale w językach indoeuropejskich pierwotna nazwa głowy wielokrotnie ulegała zastępowaniu przez inne słowa, i to zwykle według podobnego schematu: nazwa głowy nabierała znaczeń przenośnych (szef, przywódca, najważniejsza część czegoś), a jej znaczenie przejmował wyraz, który pierwotnie oznaczał coś w rodzaju 'szczyt, wierzchołek' albo
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
18.10.2025, 14:57:06 via Wykop
  • 1
@lone_sloane: Dziękuję w imieniu wszy.

20

To jest Ameryka, czyli pseudonauka w służbie państwowej

To jest Ameryka, czyli pseudonauka w służbie państwowej

Historia jak scenariusz śmieszno-strasznego filmu. Na portalu Truth Social ukazuje się nagranie wygenerowane przez AI z Donaldem Trumpem w roli głównej zachwalającym łóżka leczące każdą chorobę, które będą wkrótce dostępne dla każdego Amerykanina. Ewidentny fejk, tylko po co?

wieslaw-seweryn
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 06.10.2025, 06:48:54
  • 1
  • #
    ciekawostki
  • #
    gruparatowaniapoziomu
  • #
    dezinformacja
  • #
    pseudonauka
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski 06.10.2025, 10:11:40 via Wykop
  • 6
Najgorsze w tym jest nawet nie to, że Trump "żartuje", nie licząc się z tym, że największa bzdura z jego ust staje się dla wyznawców prawdą objawioną, ale że on i niektórzy członkowie jego administracji (z Kennedym na czele) naprawdę gardzą nauką i szczerze wierzą w pseudonaukowe brednie albo jest im po prostu wszystko jedno, ile ludzi zachoruje lub umrze wskutek ich decyzji politycznych.
  • Otrzymuj powiadomienia
    o nowych odpowiedziach

243

Pokręcone życie seksualne mrówek

Pokręcone życie seksualne mrówek

Królowa południowoeuropejskiej mrówki, żniwiarki iberyjskiej, składa jaja, z których wylęgają się samce należące do dwóch różnych gatunków, rozdzielonych 6 mln lat temu. W jej gnieździe żyją dwa gatunki samców, natomiast robotnice są krzyżówkami mającymi po 50% DNA obu gatunków. Jak to możliwe?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 22.09.2025, 08:56:42
  • 44
  • #
    ewolucja
  • #
    mrowki
  • #
    biologia
  • #
    rozmnazanie
  • #
    klonowanie
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
22.09.2025, 11:28:46 via Wykop
  • 7
@Indoctrine: To też żniwiarki, blisko spokrewnione z tymi z artykułu.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
22.09.2025, 18:37:49 via Wykop
  • 5
@yannikto: Są wyspecjalizowanymi ziarnożercami, więc są niekłopotliwe w utrzymaniu. Tu zresztą też ewolucja doprowadziła do układu z wzajemną korzyścią (tzw. myrmekochorii). Tysiące gatunków roślin wytwarzają nasiona wyposażone w elajosomy, specjalne wyrostki napakowane węglowodanami i tłuszczami, przeznaczone dla mrówek i zachęcające je do transportowania nasion. Po skonsumowaniu elajosomów przez larwy w mrowisku samo nasiono wyrzucane jest na dobrze użyźnione mrówcze śmietnisko, gdzie może sobie komfortowo wykiełkować.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
23.09.2025, 00:30:23 via Wykop
  • 2
@trollasek: Ba! A ile razy musiałbyś przeczytać artykuł w "Nature", żeby wszystko wyłapać?

177

ZATO, czyli tajne miasta widma

ZATO, czyli tajne miasta widma

Zjawisko ZATO, zamkniętych, tajnych miast, które nie widniały na mapach, nie miały nazw, tylko kryptonimy, a dla swoich mieszkańców były komfortowymi więzieniami, bynajmniej nie zanikło wraz z rozpadem ZSRR. Znakomitą książkę Alice Lugen na ich temat poleca Mirosław Dworniczak, popularyzator nauki.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 17.09.2025, 08:11:19
  • 19
  • #
    historia
  • #
    polityka
  • #
    tajnemiasta
  • #
    zsrr
  • #
    ksiazka
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
17.09.2025, 08:19:50 via Wykop
  • 41
@galicjanin: Tę część Legnicy dobrze znam. Część służby wojskowej odbyłem w szkole podchorążych, która sąsiadowała o mur z jednostką sowiecką i jej "zapleczem cywilnym". Prawdę mówiąc, był to żałosny, przygnębiający widok. W książce jednak jest mowa o obiektach, które nie były jednostkami wojskowymi, tylko z pozoru normalnymi miastami z dziesiątkami tysięcy mieszkańców, szkołami, sklepami, zakładami pracy, a w warunkach ZSRR mogły nawet uchodzić za rajskie wyspy. Tyle że nie wolno
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
17.09.2025, 19:42:17 via Wykop
  • 14
@WroTaMar: Prus, Brzechwa i Joe Alex też pisali pod pseudonimami. Może autorka po prostu chroni swoje życie osobiste w tych dość brutalnych czasach? Ważne, że pisze dobrze i robi rzetelne badania tematu, zamiast zmyślać.

15

O pochodzeniu ziemniaków i ich bulw

O pochodzeniu ziemniaków i ich bulw

Ziemniak udomowiony jest jednym z gatunków psianki. Prócz niego istnieje 107 gatunków dzikich ziemniaków. Ich przodek powstał 8-9 mln lat temu u podnóża Andów jako krzyżówka dzikiego przodka pomidorów i innej psianki. Przypadkowa kombinacja genów obu przodków umożliwiła ziemniakom wytwarzanie bulw.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 22.08.2025, 09:19:40
  • 5
  • #
    botanika
  • #
    ewolucja
  • #
    hybrydy
  • #
    ziemniak
  • #
    psiankowate
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
22.08.2025, 16:11:06 via Wykop
  • 1
@tenloginnieistnieje: Dlaczego 10 tys. lat wcześniej? Ziemniaki w Andach (i kukurydzę na południu Meksyku) udomowiono mniej więcej 10 tys. lat temu, podobnie jak pszenicę czy jęczmień na Bliskim Wschodzie. Wygląda na to, że na początku holocenu kultury ludzkie na kilku kontynentach równolegle "dojrzały" do uprawy roślin, pasterstwa (a dokładniej: udomowienia zwierząt innych niż psy), ceramiki i innych wynalazków kojarzonych z neolitem. W tym samym czasie zaczęto hodować banany na Nowej
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
23.08.2025, 09:53:09 via Wykop
  • 1
@SCAInet: Nie było w tym czasie żadnych kontaktów między miejscami, gdzie niezależnie "wynaleziono" uprawę roślin, jak np. Ameryka Południowa, Nowa Gwinea czy Bliski Wschód. Udomowienie lam i alpak nie miało nic wspólnego z udomowieniem bydła, kóz czy owiec. Gdyby rolnictwo i pasterstwo były "wędrowną ideą", która szerzyła się przez migrację, mielibyśmy pszenicę i owce w Ameryce prekolumbijskiej (nie mówiąc o śladach przepływu genów między populacjami). Owszem, neolit bliskowschodni rozszerzył swój

276

Dziwne losy liter I, J, U, V

Dziwne losy liter I, J, U, V

W łacinie litery I, V mogły oznaczać samogłoski [i, u] lub półsamogłoski [j, w]. Ich późniejszy rozwój skomplikował pisownię, także w języku polskim. Do XIX w. "jajko" zapisywano "iayko". Ktoś, kto urodził się w 1900 r. jako Maryan, od 1918 r. musiał się podpisywać Marjan, a od 1936 r. Marian.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 28.07.2025, 19:48:59
  • 16
  • #
    pisownia
  • #
    jezykoznawstwohistoryczne
  • #
    alfabet
  • #
    lacina
  • #
    polsamogloski
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
29.07.2025, 15:40:13 via Wykop
  • 1
@PepikPL: Polskie "ł" to jest właśnie półsamogłoska [w] (o ile ktoś nie ma wschodniej wymowy kresowej albo nie jest aktorem z najstarszego pokolenia).
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
29.07.2025, 15:41:23 via Wykop
  • 3
@steamy_capybara_bath: Wspólne pochodzenie mają litery F, U, V, W, Y. Wszystkie pochodzą od fenickiego "waw".

7

Dynamit i Viagra

Dynamit i Viagra

Tlenek azotu(II), NO, odgrywa ważną rolę biologiczną. Mimo prostej budowy jest zaliczany do hormonów. Reguluje rozszerzanie naczyń krwionośnych. Nitrogliceryna, składnik dynamitu, służy jako lek, bo z jej rozkładu powstaje NO. Poszukując substancji o podobnym działaniu, odkryto sildenafil (Viagrę).

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 21.07.2025, 10:07:52
  • 1
  • #
    tlenekazotu
  • #
    nitrogliceryna
  • #
    sildenafi
  • #
    viagra
  • #
    biochemia
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.07.2025, 10:43:50 via Wykop
  • 3
Ktokolwiek dodał "treści powiązane": artykuł nie dotyczy porównywania różnych leków na erekcję, niczego nie promuje i nie zawiera porad medycznych. Opowiada tylko o roli tlenku azotu (także przy podtrzymywaniu wzwodu) i o tym, jak odkryto działanie środków tego typu, poszukując bezpieczniejszego zamiennika nitrogliceryny jako leku stosowanego w chorobach układu krążenia.
  • Otrzymuj powiadomienia
    o nowych odpowiedziach

338

Organizmy skrajnie uproszczone: czy jeszcze można je uznać za żywe?

Organizmy skrajnie uproszczone: czy jeszcze można je uznać za żywe?

Najnowsze odkrycia (oczekujące na publikację): pasożytniczy archeowiec, który prawdopodobnie utracił zdolność do metabolizmu i symbiotyczne bakterie o genomach mniejszych niż u wielu wirusów. Czy istnieje granica między życiem z nie-życiem? Czy wirusy lub skrajnie uproszczone prokarionty są żywe?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 14.07.2025, 10:21:16
  • 86
  • #
    bakterie
  • #
    archeowce
  • #
    wirusy
  • #
    ewolucja
  • #
    gruparatowaniapoziomu
  • #
    redukcja
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
16.07.2025, 20:52:09 via Wykop
  • 0
@cebulowy_krezus: U większości eukariontów liczba płci wynosi 2 (bakterie i archeowce z zasady nie mają płci), ale jest też wiele gatunków o populacjach złożonych wyłącznie z samic rozmnażających się partenogenetycznie. Jednak płci może być więcej niż dwie. Śluzowce i grzyby podstawczaki mogą mieć po setki lub tysiące typów koniugacyjnych (czyli szeroko rozumianych płci). U podstawczaków absolutne minimum to cztery płci.
https://eksperymentmyslowy.pl/2023/02/21/organizmy-malo-znane-grzyby-i-ich-dziwne-zycie-seksualne/
https://eksperymentmyslowy.pl/2022/12/31/organizmy-malo-znane-sluzowce/
  • <
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 11
  • Strona 1 z 11
  • >

Piotr Gąsiorowski

  • Jestem z zawodu językoznawcą, ale interesuję się także naukami ścisłymi i przyrodniczymi. Zamieszczam głównie "wykopaliska" dotyczące różnych dyscyplin naukowych. Mam uczulenie na szarlatanów i pseudouczonych. Współautor portalu popularyzatorskiego Eksperyment Myślowy. Obecny na BlueSky: https://bsky.app/profile/piotrgasiorowski.bsky.social
  • Wielkopolska
  • https://eksperymentmyslowy.pl/
  • Facebook
  • X (dawny Twitter)

Osiągnięcia

  • Komentator
    od 03.02.2025

    Komentator
  • Rocznica
    od 19.02.2025

    Rocznica
  • Farciarz
    od 08.06.2025

    Farciarz
  • Wykopowicz
    od 10.06.2025

    Wykopowicz

Wykop © 2005-2025

  • O nas
  • Reklama
  • FAQ
  • Kontakt
  • Regulamin
  • Polityka prywatności i cookies
  • Hity
  • Ranking
  • Osiągnięcia
  • Changelog
  • więcej

RSS

  • Wykopane
  • Wykopalisko
  • Komentowane
  • Ustawienia prywatności

Regulamin

Reklama

Kontakt

O nas

FAQ

Osiągnięcia

Ranking