[babisuk]

To już piąte wydanie #tygodnikneuropa - mamy przyjemność ogłosić, że Tygodnik Neuropa jest dostępny w nowej odsłonie - bardziej czytelny, przejrzysty, z możliwością subskrypcji i otrzymywania najnowszych odcinków na email -> zapraszamy na najnowsze wydanie Tygodnika Neuropa - na nowej platformie

TygodnikNeuropa.pl - wpisy będą publikowane również na wykopie, jednak serdecznie zapraszamy na naszą stronę.

#tygodnikneuropa od #neuropa, bo #neuropainformuje

Zeszły tydzień minął pod znakiem brawurowych decyzji Pierwszego Narciarza RP oraz brukselskich imprezach konserwatywnych polityków. Jeśli ktoś z Was miałby ochotę nadrobić trochę treści przez weekend, to zapraszamy na selekcję najlepszych artykułów, które wpadły w nasze ręce w ubiegłym tygodniu.
Znajdziesz tutaj nie tylko informacje o wydarzeniach z różnych zakątków globu, ale również publicystykę, interesujące podcasty oraz artykuły o tematach społecznych czy ekonomicznych

Polska #polska #publicystyka
Wywiad z profesor Łętowską, byłą Rzeczniczką Praw Obywatelskich i sędzią Trybunału Konstytucyjnego o tym, czy Polska jest krajem praworządnym. [[link]](https://kulturaliberalna.pl/2020/11/30/polska-od-dawna-nie-jest-krajem-praworzadnym/)

O tym, komu się narazimy naszym budżetowym wetem i dlaczego nie chodzi o mitycznych, brukselskich eurokratów. Jakie może to mieć dla nas w przyszłości konsekwencje; o RozpierPolu (dla nas ta nazwa oddaje więcej niż PolExit) wywiad Sroczyńskiego [[link]](https://next.gazeta.pl/next/7,151003,26558939,europa-nam-to-zapamieta-wsciekli-nie-beda-eurokraci-tylko.html#s=BoxOpMT)

Mateusz Morawiecki zastąpił Beatę Szydło w konkretnym celu, którym była potężna zmiana wizerunkowa. Miał być ukłonem zarówno do Brukseli, centrowego elektoratu, klasy średniej, jak i młodych. Dzisiaj, jak pisze Andrzej Stankiewicz, relacje z UE są na dnie, a młodzi i centrum są na ulicach. Co poszło nie tak z „Operacją Premier”? [[link]](https://www.tygodnikpowszechny.pl/fiasko-operacji-premier-165781)

Tekst Adama Bodnara, odchodzącego RPO, oraz Pawła Filipka, po angielsku o szerszym pozamonetarnym kontekście polsko-węgierskiego weta, czyli po co praworządność – już nie dla laików. [[link]](https://verfassungsblog.de/time-is-of-the-essence/)

722 196 139. To drugi najsłynniejszy – obok 222 922 597 należącego do Aborcyjnego Dream Teamu – numer tych protestów. Stoją za nim kolektyw Szpil(A), czyli anonimowe wolontariuszki, które zapewniają pomoc prawną i dzięki którym nigdy nie idziesz sam_a. [[link]](https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,26550563,nigdy-nie-zostaniecie-same-czyli-kolektyw-szpila-na-strajku.html?disableRedirects=true#S.DT-K.C-B.2-L.1.duzy)

Europa #europa #wegry #francja #ukraina #moldawia
Dyrektor węgierskiego Muzeum Literatury w Budapeszcie, w artykule opublikowanym na stronie origo.hu, nazywa Sorosa „liberalnym Führerem”, który zmienia Europę w komorę gazową. Po krytyce urzędnik usunął swój fp na Facebooku oraz wycofał artykuł. [[link]](https://www.rferl.org/a/hungary-museum-retracts-article-george-soros-nazi-gas-chambers-holocaust-hitler-orban-eu/30974375.html?fbclid=IwAR0r4tCaZOAjMXHD5pWvsBLjcS6DeeDV1Bkjvi_PcbqinFST7G9RFK0xJIU)

Czeska Partia Piratów rozpoczęła negocjacje ze STAN w celu sformowania koalicji w wyborach do Izby Poselskiej w 2021 roku. Formacje mają za sobą już pierwsze rozmowy i zobowiązały się do przygotowania umowy koalicyjnej przed świętami. W głosowaniu, członkowie Piratów z 80% wynikiem poparli pomysł koalicji ze STAN. [[link]](https://www.facebook.com/ceska.piratska.strana/posts/10158052842164039)

15 listopada 2020 roku Maja Sandu pokonała w drugiej turze wyborów Igora Dodna i została prezydentem Mołdawii. Kim jest i jak bardzo się wyróżnia na tle dotychczasowej sceny politycznej 48-letnia absolwentka Harvardu i była pracownika Banku Światowego? O tym opowie podcast. Jakie wyzwania stoją przed nową przywódczynią Mołdawii? O tym artykuł od Nowej Europy Wschodniej. [[link]](https://www.new.org.pl/#863,henzel_moldawia_po_wyborach) oraz [[podcast]](https://open.spotify.com/episode/7164y1lTcD6BGiOfGTUCjs)

22 listopada odbyła się druga tura wyborów samorządowych na Ukrainie. Dobre wyniki partii oraz kandydatów lokalnych, słaby rezultat partii prezydenta Zełenskiego, Sługa Narodu. Analiza Ośrodka Studiów Wschodnich [[link]](https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2020-11-27/zwyciestwo-lokalnosci-ukraina-po-wyborach-samorzadowych)

Niedługo przed wyborami na jaw zaczęła wychodzić jedna z największych afer w historii niepodległej Ukrainy. Okazało się, że w publicznych rejestrach brakuje 5 milionów hektarów ziemi – terytorium porównywalnego do powierzchni Słowacji, czyli około 8% terytorium Ukrainy. O wykryciu, reakcjach i konsekwencjach opowiada podcast z Ośrodka Studiów Wschodnich. [[link]](https://osw.podbean.com/e/najwieksza-afera-w-historii-ukrainy-czyli-jak-zniknelo-5-mln-hektarow-gruntow/)

Gdy w 2018 roku, po 27 latach, Macedonia i Grecja rozwiązywały spór o nazwę tej pierwszej, wydawało się, że żadne państwo członkowskie nie będzie stawało okoniem na drodze integracji Macedonii (już Północnej) ze Wspólnotą. Jednak Bułgaria powiedziała weto. I choć to inne weto jest dzisiaj głośniejsze, warto dowiedzieć się, dlaczego, mimo świeżego, bo z 2017 roku, Traktatu Przyjaźni, Bułgaria blokuje akcesję swojego zachodniego sąsiada. [[link]](https://neweasterneurope.eu/2020/11/30/what-lurks-behind-bulgarias-veto-on-north-macedonias-accession-talks-%ef%bb%bf/)

Francuska wizja strategicznej autonomii Europy nie jest sprzeczna z tradycyjnym sojuszem transatlantyckim na linii UE-USA. Raport think-tanku The Atlantic Council na temat relacji USA, Francji oraz sojuszów w post-COVIDowym świecie. [[link]](https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/report/sovereign-solidarity-france-the-us-and-alliances-in-a-post-covid-world/)

Przybliżenie historii związków nowoczesnego państwa francuskiego oraz Islamu w kontekście ostatnich deklaracji oraz działań prezydenta Macrona. [[link]](https://newlinesmag.com/review/the-long-and-troubled-history-of-the-french-republic-and-islam/)

Bliski i Środkowy Wschód #bliskiwschod #afganistan #turcja #iran
Irański naukowiec, jedna z najważniejszych postaci irańskiego programu, Mohsen Fahrizadeh został zamordowany kilkadziesiąt kilometrów na wschód od Teheranu. Nikt nie wziął odpowiedzialności za zamach, ale potencjalne motywacje i możliwości operacyjne zdają się wskazywać na izraelski Mossad. Zabójstwo, które nie było pierwszym tego typu, ani najpewniej ostatnim, wpisuje się w szerszy niż jądrowy, strategiczny front sporu wokół irańskich zbrojeń i działań w regionie. Analiza osiągnięć i stanu gry od CSIS. [[link]](https://www.csis.org/analysis/iran-looking-beyond-assassination)

Jeden z dowódców Irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji miał zostać zabity w ataku powietrznym przy granicy iracko-syryjskiej, tuz po wjechaniu z transportem uzbrojenia na terytorium Syrii. Reuters uzyskał potwierdzenie informacji u irackich (wspieranych przez Iran) milicji szyickich, jednak Teheran, póki co, milczy. Nikt nie przyznał się do przeprowadzenia ataku. Warto wspomnieć, że w ostatnich dniach izraelskie siły powietrzne zaatakowały irańskie instalacje na terenie Syrii. Wydaje się, że ten wzrost napięcia może utrudniać normalizację stosunków Iran-USA po przejęciu sterów w Białym Domu przez Joe Bidena. [[link]](https://www.reuters.com/article/iraq-iran-syria-militias/air-strike-kills-irgc-commander-at-iraq-syria-border-iraqi-officials-idUKL1N2IG1UV)

Arabia Saudyjska po ustanowieniu wiz turystycznych otworzyła dla zwiedzających ruiny starożytnego miasta Hegra (arab. الحجر, Al-Hidżr). Nietknięte niemal przez dwa tysiące lat, wykute w skale miasto jest kolejnym pozostawionym przez Królestwo Nabatejczyków obiektem światowego dziedzictwa. Do tej pory miejsce odwiedzało mniej niż 1000 turystów rocznie. [[link]](https://www.smithsonianmag.com/travel/hegra-ancient-city-saudi-arabia-untouched-for-millennia-makes-its-public-debut-180976361/)

W Afganistanie doszło do kolejnego w ostatnich dniach zamachu – tym razem zginęło 30 członków afgańskich sił bezpieczeństwa. Mimo rozpoczętych rozmów z Talibanem, wycofywaniu się wojsk USA z tego kraju oraz zapowiedziom kolejnych redukcji personelu towarzyszy narastająca fala przemocy. [[link]](https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/afghanistan-car-bombing-kills-at-least-30-security-force-personnel-idUSKBN28907V)

Różnego rodzaju roszad oraz ustawiania się na pozycjach startowych przed zmianą warty w Białym Domu ciąg dalszy. Tym razem Turcja i Arabia Saudyjska sygnalizują, że chcą dążyć do zażegnania sporu, który krąży wokół blokady Kataru i który zaostrzył się po ujawnieniu przez Turcję zabójstwa w saudyjskiej ambasadzie w Stambule saudyjskiego dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego pracującego dla The Washington Post. [[link]](https://www.middleeasteye.net/news/turkey-saudi-arabia-relations-contacts-repair)

W Turcji zatrzymano 82 wojskowych podejrzanych o powiązania z mieszkającym od lat w Stanach dawnym sojusznikiem Recepa Tayyipa Erdogana, Fethullahem Gülenem – dzisiaj jego największym wrogiem. Fethullah Gülen oskarżany jest przez rządzących Turcją o inspirowanie próby zamachu stanu z 2016 roku. Od tamtych wydarzeń, w ramach zarzutów powiązań z Gülenistami aresztowano 77 tysięcy ludzi, a ponad 160 tysięcy zwolniono z zajmowanych pozycji. [[link]](https://www.arabnews.com/node/1770906/middle-east)

Azja #azja #hongkong
Lider protestów demokratycznych protestów w Hong Kongu, Joshua Wong został skazany na karę więzienia. [[link]](https://www.smh.com.au/world/asia/hong-kong-protest-leader-joshua-wong-sentenced-to-jail-on-two-charges-20201202-p56k1l.html)

Z tej okazji polecamy serię czterech dokumentów China’s Rebel City na temat protestów w Hong Kongu, które zaczęły się w marcu 2019 roku. Link prowadzi do pierwszego dokumentu z serii. [[link]](https://www.scmp.com/video/scmp-films/3110197/hong-kong-protests-chinas-rebel-city-part-1-marching-unknown) oraz [[link 2]](https://www.youtube.com/watch?v=OStiT1aP0nQ)

Rząd brytyjski jest gotowy na zwiększenie o 100% liczby obywateli Hong Kongu gotowych zamieszkać na terenie Zjednoczonego Królestwa. [[link]](https://www.telegraph.co.uk/politics/2020/11/27/government-prepares-give-three-million-hong-kong-citizens-sanctuary/?utm_content=politics&utm_medium=Social&utm_campaign=Echobox&utm_source=Twitter#Echobox=1606553736)

Do istniejącego w Chinach podziału na bogate wschodnie prowincje nadmorskie a prowincje zachodnie dochodzi nierównomierny rozwój gospodarczy pomiędzy Północą a Południem. Pekin jest jedynym miastem z Północy, które się znalazło w top 10 miast według wielkości gospodarki.
[[link]](https://www.scmp.com/economy/china-economy/article/3112271/beijing-chinas-only-shining-northern-city-centre-economic)

W wyniku sporu pomiędzy USA, a Chinami o obronny system rakietowy najbardziej stratna jest Korea Południowa. Władze w Pekinie karzą Koreańczyków za ich sojusz z Ameryką poprzez sankcje gospodarcze w zakresie turystyki i handlu. [[link]](https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-11-19/south-korea-china-beijing-economy-thaad-missile-interceptor)

Na koniec działu azjatyckiego coś pozytywnego – historia Parku Pokoju w targanej niepokojami Mjanmnie w dystrykcie Papun przy granicy z Tajlandią. Park Pokoju rzeki Saluin, ustanowiony na spornych terenach, po latach walki o autonomię ludu Karen, ma na celu ochronę unikalnego regionu przed przemysłową eksploatacją. [[link]](https://e360.yale.edu/features/amid-tensions-in-myanmar-an-indigenous-park-of-peace-is-born)

Afryka #afryka #uganda #etiopia #kamerun #nigeria
Rząd Ugandy w celu stłamszenia protestów antyrządowych używa algorytmów do rozpoznawania twarzy dostarczanych przez Huaweia. [[link]](https://qz.com/africa/1938976/uganda-uses-chinas-huawei-facial-recognition-to-snare-protesters/)

Konflikt w Etiopii trwa – siły rządowe podały do informacji, że kontrolują stolice zbuntowanego regionu Tigraj, a dowódcy Tigrajskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia zapowiadają kontynuowanie walk. Region stoi w ogniu, a tysiące ludzi uciekają przed brutalnymi dla cywilów działaniami wojennym – ONZ osiągnęło porozumienie z rządem w Addis Abebie w zakresie udzielenia pomocy humanitarnej. [[link]](https://www.dw.com/en/ethiopia-army-says-it-is-in-control-of-tigray-capital/a-55757751) oraz [[link 2]](https://www.dw.com/en/ethiopia-un-reach-agreement-for-tigray-aid-access/a-55794892)

Na północy Nigerii, w stanie Borno, doszło do brutalnego ataku – Boko Haram zamordowało 76 rolników uprawiających ryż. Jak twierdzi grupa, mordu dokonano w odwecie za współpracę farmerów z siłami zbrojnymi podlegającymi rządowi Nigerii. [[link]](https://www.dw.com/en/nigeria-boko-haram-killed-76-farmers-in-borno-state/a-55792576)

W Kamerunie trwa pięciodniowy strajk adwokatów, podczas którego nie będą oni brać udziału w sprawach sądowych. Jest to wyraz sprzeciwu wobec, jak sami twierdzą, działaniom nakierowanym na prześladowanie ich grupy zawodowej. [[link]](https://www.journalducameroun.com/en/cameroon-lawyers-announce-five-day-nationwide-strike-as-from-nov-30/)

Namibia wystawia na aukcje 170 dzikich słoni. Argumentuje to narastającą suszą oraz sporym wzrostem liczebności słoni w tym kraju przez ostatnie 25 lat. Rząd sprzeda je tylko po spełnieniu przez kupującego restrykcyjnych wymogów. [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/03/namibia-to-auction-170-wild-elephants-saying-rising-numbers-threaten-people)

Ameryka Łacińska #ameryki #brazylia
Wylesianie Amazonii przyspieszyło, osiągając wyniki najwyższe od 12 lat – podają brazylijskie rządowe agendy. Na przestrzeni roku, Amazonia skurczyła się o obszar równy powierzchni Województwa Świętokrzyskiego. [[link]](https://www.dw.com/en/brazil-amazon-deforestation-races-to-12-year-high-under-bolsonaro/a-55779726)

Napady na banki wydają się być reliktem poprzedniego wieku. Jednak w Brazylii doszło niedawno do trzech prób, które spokojnie mogłyby posłużyć za sceny filmu akcji. W dwóch przypadkach w niedużych miastach uzbrojeni napastnicy wzięli zakładników i ostrzeliwali się z policją. W trzecim udaremniono włamanie po wykryciu w Sao Paulo 600-metrowego tunelu. [[link]](https://www.dw.com/en/brazil-gangs-carry-out-brazen-bank-robberies/a-55792343) oraz [[link 2]](https://www.dw.com/en/brazil-bank-robbers-dig-600-meter-tunnel-in-sao-paulo/a-40794522)

Ameryka Północna #usa #kanada
Dwa czołowe wydawnictwa książkowe mają dokonać fuzji i zgarnąć około 30% rynku wydawniczego. Jakie będzie to miało konsekwencje dla rynku i czy niedługo zostanie z nami bardzo mało wydawców (a być może tylko jeden)? [[link]](https://newrepublic.com/article/160391/pretty-soon-therell-just-one-big-book-publisher-left)

Gdy w tym roku muzeum przesunęło planowaną wystawę o 4 lata z powodu protestów przeciwko brutalności policji, spotkało się to z krytyką środowiska także tego bardziej progresywnego. Co się dzieje z amerykańskimi muzeami? [[link]](https://www.theatlantic.com/culture/archive/2020/11/american-museums-are-going-through-identity-crisis/617221/)

W okresie od stycznia do października Amazon zatrudnił 427 tysięcy pracowników i zatrudnia w tym momencie ponad 1,2 miliona ludzi na całym świecie. Obok magazynierów zatrudnieni zostali specjaliści od oprogramowania oraz sprzętu elektronicznego w odpowiedzi na drastyczne zwiększenie popytu usług streamingowych podczas lockdownów. [[link]](https://www.nytimes.com/2020/11/27/technology/pushed-by-pandemic-amazon-goes-on-a-hiring-spree-without-equal.html)

Demokraci w wyborach dominują w miastach. Artykuł dotyczący temat problemów, jakie ta sytuacja tworzy dla prób zdobywania poparcia wśród mieszańców mniejszych miejscowości oraz w wyborach do senatu. [[link]](https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2020/11/why-big-city-dominance-problem-democrats/617161/)

Vancouver w celu walki z kryzysem narkotykowym chce zdekryminalizować posiadanie małych ilości „ulicznych narkotyków”. Jednak rządzący krajem nie są temu przychylni. [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/03/vancouver-plan-decriminalize-street-drugs-canada)

Oceania #oceania #nowazelandia
Kryzysu mieszkaniowego w Nowej Zelandii ciąg dalszy. Liczba oczekujących na mieszkania komunalne wzrosła do rekordowych 22 tysięcy, z czego ponad 19 tysięcy jest zakwalifikowanych jako najpilniejsza kategoria potrzebujących. [[link]](https://www.rnz.co.nz/news/national/432069/record-number-of-people-waiting-for-social-housing)

Premier Republiki Vanuatu zeznaje w sądzie jako świadek, w procesie przeciw jego poprzednikowi. Jest on oskarżany o łapówkarstwo, korupcję oraz krzywoprzysięstwo. [[link]](https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/432081/vanuatu-pm-appears-in-court-to-testify-against-his)

Nowa Zelandia ogłasza Klimatyczny Stan Wyjątkowy i deklaruje, że do 2025 roku sektor publiczny osiągnie neutralność węglową. [[link]](https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/nowa-zelandia-oglosila-klimatyczny-stan-wyjatkowy,435584.html) oraz [[link 2]](https://www.smh.com.au/world/oceania/it-s-real-new-zealand-votes-to-declare-climate-emergency-20201202-p56jy7.html)

Ekonomia i gospodarka #ekonomia #gospodarka
Na rynku pojawiają się nowi Energetyczni Giganci, których działalność opiera się o odnawialne źródła energii. Artykuł Bloomberga na temat czterech firm, Enel, Iberdrola, NextEra Energy oraz Orsted i ich planowanego rozwoju. [[link]](https://www.bloomberg.com/graphics/2020-renewable-energy-supermajors/)

Pandemia COVID-19 zmniejszyła globalne zapotrzebowanie na ropę, w zależności od decyzji społeczeństwa oraz regulacji środowiskowych, jakie będą wprowadzenie przez rządy, być może szczyt zapotrzebowania na ropę jest za nami. Analiza od Bloomberga na temat zużycia ropy. [[link]](https://www.bloomberg.com/graphics/2020-peak-oil-era-is-suddenly-upon-us/)

The Economist obwieszcza schyłek epoki węgla, który odsłonił się wyraźnie w pandemicznym roku 2020, w którym m. in. Chiny ogłosiły swój cel neutralności w emisjach CO2 do 2060 roku oraz wybrano Joe Bidena na prezydenta USA. [[link]](https://www.economist.com/briefing/2020/12/03/the-dirtiest-fossil-fuel-is-on-the-back-foot)

Nauka i Technologia #nauka #technologia #chiny #japonia #kosmos
Zielony wodór – coraz częściej możemy usłyszeć o potencjale wodoru produkowanego przy użyciu źródeł odnawialnych. Jak bardzo obiecująca jest to technologia? Jakie kraje szykują się dzisiaj do zajęcia najlepszych pozycji startowych? Oraz najważniejsze – czy zielony wodór jest kluczem do bezemisyjnej gospodarki? [[link]](https://e360.yale.edu/features/green-hydrogen-could-it-be-key-to-a-carbon-free-economy)

Przebywanie w kosmosie nie jest tym, do czego nasze ciała są przyzwyczajone. Niezwykłe badanie dwóch bliźniaków (obaj są astronautami, jeden spędził 340 dni na ISS, a drugi niebawem zacznie kadencje senatorską) dostarcza nam informacji o tym, jakie zmiany zachodzą w ludzkich ciałach w kosmosie, a także wniosków w kontekście długotrwałych kosmicznych podróży na inne planety. [[link]](https://www.technologyreview.com/2020/11/25/1012628/spaceflight-astronauts-bodies-genetics-effects-scott-kelly-twins-study/)

Chiny wysłały na księżyc lądownik zdolny do pobrania 2kg skał księżycowych i powrotu na Ziemię. Misja lądownika Chang’e 5, jest pierwszą od 44 lat ziemską wyprawą, która przywiezie ze sobą kawałek księżyca. Lądownik bezpiecznie wylądował na srebrnym globie i niebawem ma rozpocząć powrót na Ziemię. Gdzie zaprowadzi Chiny kosmiczny Długi Marsz? [[link]](https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/chiny-wyslaly-w-kierunku-ksiezyca-misje-change-5-pierwsza-probe-powrotu-probek) oraz [[link 2]](https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/ladownik-misji-change-5-pobiera-material-

[y.....m]

@babisuk @eoneon moja drobna uwaga, zmieniłbym te opisy w stylu:

To z przesyłką nie z tej Ziemi, napadami na banki oraz słoniami na aukcji

na coś innego, bo obecnie wyglądają jakoś pokracznie. Może po prostu:

Przesyłka nie z tej Ziemi, napady na banki oraz słonie na aukcji

[eoneon]

@yuim: To - zdaje się - nawiązanie do stylu opisów odcinków "Przyjaciół". Ale pomyślimy, dzięki za feedback.

[y.....m]

@eoneon: ok, nigdy nie oglądałem tego serialu więc nie wiedziałem. Gdy zobaczyłem po raz pierwszy ten podtytuł to pomyślałem, że ktoś zapomniał ustawić właściwego tekstu i zostawił jakąś roboczą wersję. Dopiero gdy zobaczyłem listę wszystkich wydań to zorientowałem się, że to nie pomyłka.