[babisuk]

Neuropa Informuje
To był całkiem intensywny tydzień, gdzie śledziliśmy rekordy covidowe oraz liczyliśmy głosy w USA. Jednak reszta świata się nie zatrzymała - gdyby ktoś chciał przez weekend nadrobić, prezentujemy wam zbiór najciekawszych linków z ubiegłego tygodnia. Jakość gwarantowana przez #neuropa #neuropainformuje Następna edycja newslettera pojawi się już w nowej odsłonie.

Część źródeł jest darmowa, niektóre z darmowym paywallem (konieczność zakładania konta), a niektóre z po prostu nieszczelnym ( ͡° ͜ʖ ͡°)

Zapraszamy w podróż dookoła świata przez kolejne kontynenty i tematy. Neuropa będzie Twoim przewodnikiem, na którego nie zasługjesz, ale którego potrzebujesz.( ͡°( ͡° ͜ʖ( ͡° ͜ʖ ͡°)ʖ ͡°) ͡°)

Polska #polska
Wywiad o międzynarodowej organizacji Agende Europe oraz o jej polskim oddziale Ordo Iuris realizującym założenia dokumentu Przywracanie naturalnego porządku [Restoring The Natural Order – w skrócie RNO]. [[źródło]](https://krytykapolityczna.pl/kraj/ordo-iuris-kamila-ferenc-rozmowa/)

Europa #europa #kosowo #turcja #bosnia #francja #armenia
Europa ciągle potrzebuje Ameryki. Artykuł autorstwa minister obrony Niemiec na temat wizji współpracy Niemiec i Europy z USA. [[źródło]](https://www.politico.eu/article/europe-still-needs-america/)

Hashim Thaçi, prezydent Kosowa (a także jego były premier), rezygnuje ze stanowiska aby stawić się przed specjalnym sądem w Hadze. Jest on oskarżony o zbrodnie podczas wojny o wyzwolenie Kosowa, gdzie był on w latach 1998-1999 dowódcą Armii Wyzwolenia Kosowa (UÇK). [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/05/hashim-thaci-kosovos-president-resigns-to-face-war-crimes-charges-in-the-hague)

Wybory, które miały miejsce w Gruzji są uznane przez opozycję za sfałszowane. Opozycjyjne ugrupowania nie przyjęły mandatów, które przypadają jej po głosowaniu, żąda zmian w Centralnej Komisji Wyborczej oraz żąda powtórnego głosowania. [[źródło]](https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2020-11-03/kryzys-powyborczy-w-gruzji)

25 lat temu, 1 listopada, zaczęła się konferencja w Dayton, która zakończyła sie podpisaniem warunków pokoju po wojnie w Bośni i Hercegowieni. Jeden z aneksów do porozumienia był konstytucją nowego państwa. Trochę pokraczną, ale dającą pokój i kończącą walki. Konstytucją, która zdawała się nie zadawalać żadnej ze stron.
Dzisiaj konstytucja Bośni i Hercegowiny nie działa i zdaje się, że tylko Amerykanie mogą ja naprawić. Dlatego Bosniacy wszystkich narodowości obserwują uważnie podliczanie głosów po wyborach prezydenckich w USA." [[źródło]](https://balkaninsight.com/2020/11/03/bosnias-constitution-is-broken-only-the-us-can-fix-it/)

Turecko-Francuskich napięć c.d.. Po zdewastowaniu protureckimi napisami pomnika upamiętniającego Ludobójsto Ormian nieopodal Lyonu, Francja decyduje o zbanowaniu Szarych Wilków - skrajnie prawicowej organizacji znanej w Polsce głównie dzięki Aliemu Agcy, niedoszłemu zabójcy JPII. Na pomniku, poza podpisem organizacji, napisano również RTE - Recep Tayyip Erdogan. [[źródło]](https://www.bbc.com/news/world-europe-54787028)

Bliski Wschód #bliskiwschod #liban #irak
Izmir, trzecie co do wielkości miasto w Turcji, zostało silnie dotknięte trzęsieniem ziemi, które miało miejsce tydzień temu w piątek. Po przeszukaniu 17 najbardziej uszkodzonych budynków mieszkalnych, z których 4 całkowicie się zawaliły, służby ratowicze poinformowały o 116 ofiarach kataklizmu. W trzęsieniu ucierpiały również Greckie wyspy Samos, które dotknęło również małe tsunami. [[źródło]](https://www.aljazeera.com/news/2020/11/4/quake-toll-rises-to-116-in-turkey-as-rescuers-conclude-searches)

Każdy kto widział nagrania z wybuchu w bejruckim porcie pamięta najpewniej silosy zbożowe - potężne konstrukcje, które przyjęły na siebie niemałą część energii eksplozji. Zostaną one rozebrane - co pewnie nie dziwi, ich konstrukcja została naruszona w zbyt dużym stopniu i dzisiaj sam silos stanowi niebezpieczeństwo. [[źródło]](https://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2020/11/05/Lebanon-to-demolish-Beirut-port-silos-at-risk-of-collapse-after-blast)

Iracki prezydent podpisał nowe prawo wyborcze, które zmienia podział terytorialny okręgów wyborczych, faworyzuje kandydatów niezależych oraz ograniczać ma rolę bloków partyjnych i religijnych. Gwarantuje też 25% miejsc w parlamencie dla kobiet oraz wyznacza 83 okręgi. Korupcja polityczna, słabość rządu i ogromne problemy gospodarcze od wielu miesięcy reguralnie wypychały młodych Irakijczyków na ulice gdzie domagali się reform i zmiany systemu oraz wczesniejszych i uczciwych wyborów. Urzędujący od 7 maja 2020 roku premier Mustafa al-Kazimi wydaje się być zdeterminowany do podźwignięcia kraju z kłopotów. Choć brakuje mu stabilnego zaplecza politycznego to na ten moment radzi sobie całkiem nieźle. Następne wybory zaplanowano na 6 czerwca 2021 roku.[[źródło]](https://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/241020205), [[źródło2]](https://apnews.com/article/baghdad-iraq-elections-laws-bd32c013a9c3c537793803d78377576a)

Indopacyfik #azja #indopacyfik #tajlandia #koreapolnocna #birma #japonia
Wiecie, że protesty w Tajlandi trzymają się mocno? Jeśli nie wiecie jakie protesty to ten artykuł to dobrze wytłumaczy dorzucając trochę informacji o sytuacji politycznej w tym kraju. [[źródło]](https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/11/02/thailands-national-moment-protests-in-a-continuing-battle-over-nationalism/)

Korea Północna zakazuje palenia papierosów w miejscach publicznych - wszystko dla zdrowia mieszkańców. W Korei pali aż 43% mężczyzn, w tym jej lider Kim Dzong Un. Ostateczny dowód, że takie zakazy to komunizm ;) [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/05/north-korea-bans-smoking-in-public-places-to-safeguard-hygienic-living)

Birmańska laureatka pokojowej nagrody nobla, Aung San Suu Kyi, na dobre weszła w lokalna politykę. Czy reformuje kraj tak, jak od noblistki byśmy oczekiwali? Czy przyświecaja jej te same ideały co jej zachodnim odpowiednikom? Otóż, niekoniecznie. Pod linkiem ciekawy wywiad z doktorem Michałem Lubiną, osobą która wiedzę o Birmie ma niesamowitą. [[źródło]](https://www.tygodnikpowszechny.pl/nobel-i-faul-165476)

Japonia w swych zmaganiach z kryzysem demograficznym zaczyna finansować in-vitro. Nowy premier Japonii Yoshihide Suga przedstawił poprawę sytuacji demograficznej jako jeden ze swoich prioytetów. W 2019 roku urodziło się jedynie 865 tysięcy dzieci (najniższy wynik od przynajmniej 1899 kiedy Japonia zaczęła zbierać takie dane), a zgonów było o pół miliona więcej. W tym momecie w Japonii ludnoc powyżej 60 roku życia stanowi ~40% społeczeństwa, a w wieku 0-14 lat mniej niż 10%. Nie jest jednak jasne, czy pomoc od rządu w kwestii in-vitro wystarczy do odwrócenia trendu spadającej liczby urodzeń - japońskie uwarunkowania społeczno-ekonomiczne sprawiają, że młodym parom ciężko pozwolić sobie na dziecko. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/06/japan-to-help-cover-ivf-costs-in-attempt-to-avert-demographic-crisis)

Niemcy wysyłają fregatę na Ocean Indyjski oraz nawiązują głębsza współpracę z marynarką australijską w odpowiedzi na zwiększanie się wspływów Chin w regionie Indo-Pacyficznym. [[źródło]](https://www.smh.com.au/world/asia/germany-refuses-to-turn-a-blind-eye-to-china-teams-up-with-australia-20201102-p56apf.html)

Afryka #afryka #wks #etiopia
78-letni Alassane Ouattara wygrał trzeciw wybory prezydenckie w Wybrzeżu Kości Słoniowej. Co ciekawe, za jego statniej kadencji, w 2016 roku, ustanowiono wspierana przez niego konstytucję, która ogranicza wiek ubiegających sie o urząd do 75 lat oraz zabrania sprawowania trzeciej kadencji - zatem nasz bohater łamie oba te warunki. Wybory zostały z tych względów zbojkotowane przez opozycję i w efekcie tego Ouattara otrzymał 94% głosów. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/03/ivory-coast-president-wins-third-term-after-opposition-boycotts-sham-election)

Podzielona etnicznie Etiopia staje na skraju kolejnego wewnętrzengo konfliktu - premier Abiy zadecydował o wysłaniu jednostek do regionu Tigray w odpowiedzi, jak mówi, na działania lokalnych bojówek. Prawdopodobnie odcięto również internet oraz połączenia telefoniczne. Dodatkowo Etiopia została niedawno wstrząśnięta kolejna etniczną masakrą dokonaną na 54 Amharach przez Front Wyzwolenia Oromo. [[źródło]](https://www.dw.com/en/ethiopia-nears-war-in-tigray-as-abiy-sends-in-troops/a-55500897), [[żródło2]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/02/killed-ethiopia-massacre-amnesty-oromia-amhara)

Ameryka Łacińska #amerykapoludniowa #chiny #peru #chile
Problem przeławiania mórz i oceanów ostatnio znów wypłynął - tym razem dzięki Chińskim nielegalnym praktykom. Potężne chińskie floty grasują na Pacyfiku tak zuchwale, że wymusiło to wspólne działania Chile, Peru, Kolumbii oraz Boliwi. [[źródło]](https://www.theguardian.com/environment/2020/nov/05/prevent-discourage-confront-south-american-states-tackle-chinese-trawlers)

Día de Muertos - dzień zmarłych - niezwykle ważne święto w życiu współczesnego Meksyku. Jak obchodzi się ten dzień w cieniu koronawirusa, który wg oficjalych danych zabrał ze świata żywych blisko 100 tysięcy ludzi, a brutalność zorganizowanej przestępczości narasta z każdym rokiem. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/01/mexico-day-of-the-dead-coronavirus)

Ameryka Północna #usa #ameryka #klimat #globalneocieplenie
Tutaj nic niezwykłego tym razem nie będzie - wybory prezydenckie dominują życie USA - trwa liczenie głosów w kluczowych dla wyniku stanach - do strony z aktualizowanymi na bieżąco wynikami linkujemy. Wybory najpewniej poza obecnie trwającym i już kończącym się niczeniem głosów, będą się również składały z pozwów sądowych oraz przeliczeń głosów w tych stanach, gdzie różnice między kandydatami były najmnijesze. [[źródło]](https://www.businessinsider.com/2020-election-results?IR=T)

Wynik wyborów w USA będzie miał spory wpływa na polityke klimatyczną światowego mocarstwa. I choć szala wygranej właśnie przechyla się na korzyśc progresywnego kilmatycznie Bidena, to właśnie dzisiaj USA oficjalnie opuszcza Porozumienie Paryskie. [[źródło]](https://www.nytimes.com/2020/11/04/climate/paris-climate-agreement-trump.html)

Oceania #oceania
Po historycznym wyniku labourzystów, Jacinda Ardern, młoda premierka Nowej Zelandii, ogłosiła nowy skład rządu - zasiadają w nim m.in. przedstawiciele Maorysów i ludów wysp pacyfiku. Na fali popularności po tym, gdy premierka wzorowo zarządzła krajem podczas pandemii, partia pracy uzyskała poparcie pozwalajace jej rządzić samodzielnie. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/02/jacinda-ardern-unveils-new-cabinet-to-focus-on-covid-19-containment-and-recovery)

Nauka i Technologia #nauka #technologia
To będzie dziwne i lekko niepokojące stiwerdzenie - zwierzęta ewoluują w kraby. Stało się to nawet więcej niż jeden raz. Kraby są super, to jasne - ale dlaczego tak się dzieje? Czym jest Karcynizacja i o niezbadanaych drogach ewolucji. (tekst sprzed 2 tygodnii) [[źródło]](https://www.popularmechanics.com/science/a34389129/crab-evolution-carcinization/)

Recykling wiatraków i PV tworzy wyzwania, ale również możliwości dla nowych gałęzi gospodarki. Konieczna jest zmiana prawa oraz inne traktowanie odpadów i myślenie o obiegu zamkniętym w gospodarce. [[źródło]](http://odpowiedzialny-inwestor.pl/2020/11/01/recykling-wiatrakow-pv-przyszlosciowy-biznes/)

Róźności #reportaz
Zmarł Robert Fisk - legendarny dziennikarz wojenny. Zaczynał w latach 70., gdzie najpierw był korespondentem w Belfaście podczas "Kłopotów", a następnie podczas wojny domowej w Libanie. Świetnie znał arabski i świetnie rozumiał tamtejszy koloryt. Trzykrotnie udzielił mu wywiadu Osama bin Laden. [[źródło]](https://www.theguardian.com/media/2020/nov/03/robert-fisk-obituary)

Long Reads #rosja #5g #chiny
Wywiad Sroczyńskiego z dr. Łukaszem Pawłowski na temat USA, Trumpa oraz reakcji liberałów na populistów w Ameryce i Polsce. [[źródło]](https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,26468155,pawlowski-usa-to-panstwo-z-kartonu-bo-jak-to-mozliwe-ze-trump.html)

Cyfryzacja na pagonach - raport OSW o cyfryzacji rosyjskiej gospodarki jako priorytecie Władimira Wladimirowicza. Rosyjskie 5G nadchodzi. [[źródło]](https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/raport-osw/2020-10-12/cyfryzacja-w-pagonach)

Niedźwiedź i Smok się nie kochają, ale współpracują - o problematyce chińsko-rosyjskiej kooperacji i relacjach opowiada dr Michał Lubina [[źródło]](https://www.new.org.pl/#767,lubina_chiny_rosja)

#wydarzenia #wiadomosci

[niedoszly_andrzej]

@babisuk: przydałoby się zebrać to i na jakąś stronkę wrzucić ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[babisuk]

@niedoszly_andrzej: z okazi zwycięstwa Binmdena ponoć się uda ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[eoneon]

@babisuk: Lewacka infopiguła? Popieram projekt słowem, czynem ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Tom_Ja]

@babisuk: pssst, jeśli chodzi o paywalle, omijam je za pomocą archive.today ( ͡° ͜ʖ ͡°)
pomocny bywa też outline.com

[Tom_Ja]

@babisuk: w ogóle to jest fascynujące zobaczyć czyjąś dietę informacyjną. Nieco odmienna od mojej, choć dużo podobieństw. Aż się zastanawiam, czy samemu czegoś takiego nie zrobić :P

[tyrald]

To będzie dziwne i lekko niepokojące stiwerdzenie - zwierzęta ewoluują w kraby. Stało się to nawet więcej niż jeden raz. Kraby są super, to jasne - ale dlaczego tak się dzieje? Czym jest Karcynizacja i o niezbadanaych drogach ewolucji. (tekst sprzed 2 tygodnii)

@babisuk: artykuł, niestety, mało wyjaśnia. Niżej materiał PBS z serii Eons o tym, dlaczego konkretnie tak się dzieje.
TL;DW: długi ogon sprzyja pływaniu, ale utrudnia takie rzeczy

[babisuk]

@tyrald: dzięki za uzupełnienie! Niestety nie mogę już dodać linku we wpisie. Temat ostatnio ponownie pojawił się w sieci, a artykuł z PM był jednym z pierwszych i porównywalnej jakości do rówieśników.

[Wezymord]

Karcynizacja

@tyrald: South Park kolejny raz przewidział przyszłość.

[tyrald]

dzięki za uzupełnienie! Niestety nie mogę już dodać linku we wpisie. Temat ostatnio ponownie pojawił się w sieci, a artykuł z PM był jednym z pierwszych i porównywalnej jakości do rówieśników.

@babisuk: w tym kontekście jestem pod wrażeniem tego, jak dobre materiały komentujące bieżące odkrycia robi PBS na YouTube w seriach Eons i Space Time. Plus oba bardzo przyjemne w odbiorze także przy odsłuchu.

[Green81]

@tyrald: Eons to jeden z lepszych kanałów zajmujących się paleontologią, świetne grafiki, regularnie wrzucają nowe filmy i w bardzo ciekawy sposób tłumaczą co z czego i dlaczego

[P.....3]

@babisuk: jeśli chodzi o prezydenta Kosowa to był dzisiaj nawet w Teleexpressie ale już po co w Wiadomościach

[Trelik]

Na mirko jest tylko jedno prawilne czasopismo. Życie w gorących

[ImperatorPL]

@babisuk: świetna robota, dzięki!

[rebel101]

@babisuk: Mogliście powołać się na tag #wieczornikneuropejski ;)

[Hrabia_Vik]

@babisuk: Ach, nowe wydanie Trybuna Ludu! ( ͡° ͜ʖ ͡°)

A tak na serio, bardzo dobra robota, dzięki.

[topper_drebin]

@babisuk: Elo, może też na substacka z tym wjedźcie? Bo fajnie byłoby na maila dostawać.

[babisuk]

@topper_drebin: co to substack i dlaczego go mamy potrzebować?