Wśród narodów możemy rozróżnić narody etnicznie jednorodne, wywodzące się z jednego ludu, i

narody złożone, wielorodne, dla których wybrałem termin wielkiego opadu. Wielkie narody

narastają przez stopy etniczne. Wielki naród ma zawsze odłamy, które obok mowy oficjalnej

używają jeszcze własnych narzeczy; nieraz będzie to narzecze wrogiego sąsiada. Wielki naród

jest zawsze w trakcie przyswajania i rozszerzania się. Skoro te procesy zanikną, gdy ustabilizuje

się jego ludność, wielki naród traci swą aktywność i

Czy naród tworzy państwo, czy też państwo kształtuje naród? Zdania są podzielone, spotyka się

zwolenników i jednej, i drugiej tezy.

Prawda, jak bywa często, leży po środku. Można znaleźć w historii wiele narodów

ukształtowanych przez państwo, że wymienimy choćby Francją, Anglię, Hiszpanię itp.. Na odwrót,

znamy szereg przypadków, w których narodom pozbawionym na pewien okres czasu

samodzielnego bytu państwowego udało się stworzyć własne państwa narodowe (np. w ostatnich

czasach Polakom, Czechom, Serbom,

Zacznijmy od tych ostatnich. Do organizacji świata brali się na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu

lat z reguły internacjonaliści, podczas gdy nacjonaliści przeciwdziałali jak mogli. Rezultat tych

zapasów musiał być ujemny. Pierwszym warunkiem powodzenia jest przeto wytworzenie kadr

ludzi, rozumiejących potrzebę organizacji świata w sensie "wielości narodów", ludzi kochających

własne narody, a zarazem oddanych całym sercem wielkiemu zadaniu łudzenia ludzkości. Odprzyszłej organizacji świata należy wykluczyć wszelkich "zacieraczy granic", kosmopolitów i

bezpaństwowców. W międzynarodowych władzach

"W pierwszym gniewie sprzątniemy zapewne część naszych wrogów, drugie tyle wysiedlimy. (...) Utrwaliło się w nas obecnie przekonanie, że żaden Niemiec, czy Żyd, żaden Ukrainiec czy Litwin nie może przez nas być uznany za brata, że żaden nie może być pełnoprawnym obywatelem przyszłego państwa polskiego. (...) Nie łudźmy się też, że wszystkich wrogów wysiedlimy, a zostaną tylko ci lojalni członkowie mniejszości. Nawet po drakońskich wysiedleniach zostaną w Polsce grube krocie Niemców, kilka

Powtarzano nam ciągle, że rozwój ekonomiczny kraju jest równoważnikiem strat, w innych sferach życia ponoszonych. Dużo możnaby powiedzieć o rozwoju naszego przemysłu z punktu widzenia interesów narodowych; przedewszystkiem zaś trzeba zaznaczyć, że rozwój ten odbywał się nie pod opieką rządu, ale raczej wbrew jego woli. W ostatnich czasach rząd zajął wprost wrogie stanowisko względem naszego przemysłu i handlu. Za pomocą specjalnych taryf wielu innych środków zbyt naszych wyrobów tamuje, popierając jednocześnie wyroby