„Akcja Pensjonat” – 81 lat temu AK uwolniło z więzienia w Jaśle ok. 180 osób!
Dokładnie w nocy z 5 na 6 sierpnia 1943 roku przeprowadzono brawurową akcję odbicia więźniów z Jasielskiego więzienia o kryptonimie „Pensjonat”(lub „Akcja W”). Była to jedna z najbardziej udanych i najgłośniejszych akcji AK nie tylko w rejonach południowej Polski. Odbiła się ona szerokim echem w całej okupowanej Polsce i na emigracji. Mówiły o niej również alianckie rozgłośnie
Dokładnie w nocy z 5 na 6 sierpnia 1943 roku przeprowadzono brawurową akcję odbicia więźniów z Jasielskiego więzienia o kryptonimie „Pensjonat”(lub „Akcja W”). Była to jedna z najbardziej udanych i najgłośniejszych akcji AK nie tylko w rejonach południowej Polski. Odbiła się ona szerokim echem w całej okupowanej Polsce i na emigracji. Mówiły o niej również alianckie rozgłośnie
Nikołaj Paramonow, zbiegły z niewoli sowiecki jeniec, który po ucieczce wstąpił do GL pod pseudonimem "Dąbrowski", dowodził złożoną głównie z Sowietów, a także z 15 zbiegłych z dęblińskiego getta Żydów, grupą rabunkową działającą w okolicach Puław i Ryk. Wraz z nią dopuszczał się też zabójstw na akowcach i ogólnie działaczach konspiracji niepodległościowej. M.in. w październiku 1943 z rąk tej grupy zginął akowiec Władysław Piwowarek "Borsuk", jeden z pierwszych partyzantów Inspektoratu AK Puławy, a w styczniu 1944 Alfons Faściszewski "Konar" (wraz z adiutantem Tadeuszem Ruszczyńskim "Brochwiczem" i woźnicą) - jeden z pierwszych organizatorów konspiracji niepodległościowej na terenie późniejszego Inspektoratu Puławy, weteran wojny 1920, nauczyciel i kierownik szkoły w Żyrzynie i później w Końskowoli, zastępca szefa Kedywu Komendy Lubelskiego Okręgu AK.
Po zajęciu Lubelszczyzny przez Sowietów w końcu lipca 1944 Paramonow został kapitanem MO i pracownikiem KW MO w Lublinie, po czym (jak pisze Jerzy Ślaski w książce "Żołnierze wyklęci" z 1996) nadzorował pracę posterunku w Rykach, wspomagając go swoim doświadczeniem w walce z "reakcją".
Początkowo akowcy nie chcieli występować zbrojnie przeciwko "władzy ludowej", jednak nasilające się prześladowania i aresztowania akowców zmusiły ich do działań w samoobronie, w tym do likwidacji najgorliwszych w terenie "utrwalaczy władzy ludowej". Akcja w Rykach z 12 września 1944 była jedną z pierwszych tego typu w "Polsce Lubelskiej".
Ppor.