Wyrok Sądu Najwyższego z 23 lutego 2022 r. (II CSKP 232/22)Możność kierowania samochodem (prawo do kierowania samochodem) nie stanowi cechy integralnie związanej z człowiekiem w sensie fizycznym i psychicznym. Uprawnienia do kierowania samochodem człowiek nabywa uruchomiając własną wolę, która...
Wyrok Sądu Najwyższego z 23 lutego 2022 r. (II CSKP 232/22)
Możność kierowania samochodem (prawo do kierowania samochodem) nie stanowi cechy integralnie związanej z człowiekiem w sensie fizycznym i psychicznym. Uprawnienia do kierowania samochodem człowiek nabywa uruchomiając własną wolę, która stanowi jedynie impuls do ich uzyskania. W tym wypadku bowiem przewidziany jest administracyjny tryb potwierdzenia kwalifikacji, czego finałem jest wydanie dokumentu o nazwie: „prawo jazdy”. Zatem przyznanie danemu człowiekowi atrybutu w postaci uprawnień do kierowania pojazdem, nawet nie jest związane z jego wolą, ale z autonomiczną decyzją organu państwowego. W rezultacie, uzyskanie prawa jazdy nie stanowi wartości immanentnie złączonej z istotą człowieczeństwa oraz naturą człowieka, niezależnie od jego woli, ale nadaje człowiekowi dodatkową kwalifikację, połączoną z określonymi prawami i obowiązkami.
Sprawa zaczęła się od zatrzymania prawa jazdy na 3 miesiące za przekroczenie dopuszczalnej prędkości w terenie zabudowanym (w/g pomiaru pojazd jechał 126 km/h na odcinku, na którym limit wynosił 70 km/h, w ocenie zainteresowanego prędkość ta była znacznie niższa, tj. ok. 100 km/h) i 200-złotowej grzywny za wykroczenie. Rychło jednak urzędy zmieniły zdanie i decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy została uchylona, a policja przyznała, że doszło do nieprawidłowości w pomiarze, przeprosiła i zapowiedziała konsekwencje dyscyplinarne wobec funkcjonariusza winnego uchybień.W opinii kierowcy zatrzymanie prawa jazdy stanowiło bezprawne naruszenie dóbr osobistych, a ponieważ w okresie tym miał problemy z dotarciem do oddalonej o 70 km pracy, a ogólne trudności komunikacyjne spowodowały, że miał mniej czasu dla siebie i rodziny, w pozwie sądowym zażądał przeprosin i 20 tys. zł zadośćuczynienia.
Sąd I instancji częściowo powództwo uwzględnił i nakazał pisemne przeprosiny; sąd odwoławczy jednak uznał, że zatrzymanie prawa jazdy nie oznacza naruszenia konstytucyjnego prawa do poruszania się po terytorium RP, zaś dobro osobiste w postaci swobody przemieszczania chroni przed użyciem siły fizycznej, podstępu, przymusu psychicznego — ale nie przed skutkami błędnych decyzji. Prawo jazdy nie może być traktowane jako dobro osobiste, a więc uniemożliwienie prowadzenia samochodu wskutek błędnego pomiaru prędkości nie oznacza naruszenia dóbr osobistych.
W skardze kasacyjnej kierowca podkreślił, że pojęcie wolności przemieszczania się obejmuje także swobodę wyboru środka transportu, w tym także uprawnienie do osobistego kierowania własnym autem przez osobę, która legalnie uzyskała prawo jazdy.
Badając spór Sąd Najwyższy przypomniał, że za dobra osobiste uznaje się te wartości odnoszące się do fizycznej i psychicznej integralności człowieka, jego indywidualność, godność i pozycję w społeczeństwie, które są nieodłącznie związane z osobą ludzką. Dobra osobiste mają charakter niemajątkowy i są nieodłącznie związane z człowiekiem, niezależnie od jego wrażliwości i psychiki. Dobro osobiste istnieje przez pryzmat obiektywnych ocen społeczeństwa, jest to pojecie dynamiczne w czasie, biorąc zatem pod uwagę, iż katalog wskazany w art. 23 kc ma charakter otwarty, o tym czy określona wartość podlega ochronie decydują oceny społeczne.
Uprawnienie do prowadzenia pojazdów nie spełnia tych warunków: nie jest nierozerwalnie związane z istotą człowieczeństwa, albowiem jego uzyskanie opiera się na spełnieniu określonych warunków prawnych, potwierdzonych egzaminem i wydaniem stosownego dokumentu. Prawo jazdy stanowi wyłącznie potwierdzenie kwalifikacji kierowcy — przeto nie może być traktowane jako jedno z dóbr osobistych (nie sposób go przecież porównywać do wolności, godności, zdrowia, etc.). Zatrzymanie prawa jazdy, choćby nastąpiło wskutek wadliwej kontroli, acz przez policjantów uprawnionych do kontroli ruchu drogowego, może być działaniem bezprawnym, ale mimo nie prowadzi do naruszenia dóbr osobistych.
Oddalając skargę kasacyjną SN podkreślił, że jego ocena byłaby inna, gdyby policjanci dopuścili się bezprawnego naruszenia wolności kierowcy, np. przymuszając go do określonych zachowań — jednak nawet wówczas naruszonym dobrem nie byłoby uprawnienie do prowadzenia pojazdów, lecz wolność per se.
Źródło https://czasopismo.legeartis.o...
tygodnia
Komentarze (150)
najlepsze
Nic tak nie buduje wiary w państwo prawa jak takie wyroki.
SSN Jacek Grela (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marcin Łochowski
SSN Kamil Zaradkiewicz
Co do uzasadnienia to częściowo rozumiem - PJ to nie jest jakieś prawo jednostki którego niemożna zabrać - jak np. godność, ale odszkodowanie się należy jak psu zupa. Niestety ponieważ powód wykorzystał "złe zaklęcie" przegrał bo sąd ma w dupie sprawiedliwość a jakieś kody typu "domniemanie niewinności".
@ostatni_lantianin: Zgadza się. Moja znajoma kiedyś żądała unieważnienia jakiejś decyzji i sąd to odrzucił. Okazało się, że powinna była wystąpić o uznanie nieważności*, ale było już za późno i sprawy nie wygrała.
*Mogłem pomylić słowa, ale generalnie to się sprowadzało do semantyki.
Jak to nie jest państwo z kartonu to nie wiem co nim jest.
@Arv_: Jeżeli się ktoś pomyli w mojej sprawie, to przysługuje mi odszkodowanie na zasadach ogólnych (art. 417 Kodeksu cywilnego) lub zadośćuczynienie jeżeli następstwem tego byłoby naruszenie dobra osobistego.
W sensie, ja się zgadzam z twoimi uwagami, ale prowadzimy dwie różne dyskusje. Ja komentuje wyrok SN pod kątem obowiązującego w Polsce prawa, a ty rzucasz poglądami filozoficznymi.
W aktualnym stanie prawnym,
Błędny pomiar i jego konsekwencje są powtórnym i bezprawnym pozbawieniem wolności i swobód obywatelskich, mimo dopełnienia wszelkich obowiązków nałożonych ustawą. Jest karą nieproporcjonalną do przewinienia. Karą nałożoną
@Arv_: Nie dochodził. Dochodził zadośćuczynienia, czyli odszkodowania za szkodę niemajątkową (krzywdę), a nie odszkodowania za szkodę majątkową którą poniósł.
To dwa odrębne rygory prawne.
Spłycając temat - powód wniósł o zadośćuczynienie, gdyż było mu przykro bez prawajazdy a nie o odszkodowanie, że musiał jeździć taryfą do roboty.
@bylem_simpem: I tylko kilka osób w rządzie rozgrywa naród wsadzając swoich na stołki i pisząc prawo pod siebie.
Jeżeli gość nie powinien stracić prawo jazdy, a stracił, to dla mnie jako szarego obywatela naruszono jego wolność. I nie miejmy złudzeń - stracił bo komendancik kazał robić target. Cała reszta to tylko semantyka.
@Mike08: Przewiduje, jeżeli doszło do szkody majątkowej, patrz art. 417 Kodeksu cywilnego.
SSN Marcin Łochowski
SSN Kamil Zaradkiewicz
Same pisowskie, polityczne, sprzedajne. Mówią o nich neo sędziowie.
@kubaklodz: Zaradkiewicz, pomimo że jest człowiekiem bez kręgosłupa moralnego, który dla swojej kariery zrobi wszystko jest bardzo dobrym cywilistą - napisał sporo ciekawych artykułów naukowych dot. np. prawa rzeczowego.