Wpis z mikrobloga

Amerykańska taksa i nie tylko

czyli

Checker Marathon

Jakiś czas temu omawiałem fikcyjnego 6000 SUXa, pojazd powstały specjalnie na potrzeby filmu. Sam SUX nie był jedynym fikcyjnym samochodem, który stworzono do filmu czy serialu – gros aut wykorzystywanych były zazwyczaj seryjnymi wozami, bez modyfikacji. Oprócz cywilnych wozów wykorzystywano także wszelakie ambulanse, radiowozy, wozy pożarnicze czy choćby taksówki. No właśnie… Jedną z najbardziej znanych i kultowych taksówek był amerykański Checker Marathon, ̶r̶z̶u̶ł̶t̶a̶ żółta taksówka będąca symbolem Wielkiego Jabłka – Nowego Jorku, jak i też amerykańskiego miasta. Pojazd, będący tak znany i kultowy jak u nas rodzimy [Polski Fiat 125p MR]() grający „1313” w serialu Zmiennicy .

Historię Checkera Marathona najlepiej zacząć od początku samej firmy – w dużym skrócie, w latach 20. Morris Markin, imigrant rosyjski o żydowskich korzeniach, wskutek niespłacenia zobowiązania w wysokości ówczesnych 15 tysięcy dolarów, został właścicielem firmy karoseryjnej nazwanej później Markin Automobile Body. Firma Markina, wraz z Commonwelth Motor, tworzącą taksówki Mogul na potrzeby przedsiębiorstwa taksówkarskiego Checker Taxi z Chicago, połączyła się w jedną firmę. W międzyczasie Markin przejmował coraz więcej aktywów firmy Checker, przez co pod koniec lat 20., nastąpiła fuzja i powstanie Checker Cab Manufacturing, z siedzibą w Kalamazoo w stanie Michigan. W czasie Wielkiego Kryzysu Markin sprzedał swoje udziały w fabryce Cordowi – temu samemu od firmy Cord i jej produktu Corda 810 - zaś kilka lat później odkupił je z powrotem.

Do momentu zakazu produkcji aut na rynek cywilny w 1942 roku powstało kilkadziesiąt tysięcy egzemplarzy kilku przedwojennych modeli Checkera, cieszących się opinią wygodnych i trwałych; ze względu na ówczesne realia, kiedy to auta złomowano po kilku latach, do dzisiaj przetrwało KILKA egzemplarzy Checkerów. Po wojnie firma wznowiła produkcję taksówek, korzystających z ramy pochodzącej od Checkera A, ostatniego przedwojennego modelu. W drugiej połowie lat 50. Checker przedstawił model A8, o stylistyce odpowiadającej ówczesnym trendom w motoryzacji, uważany także za ostatni nowy model – późniejsze są uważane za liftingi „A8”. A8, produkowany od 1956 do ‘58 roku, posłużył za bazę do modelu A9/A10, a później A11/12, czyli Marathona. Główną zmianą podyktowaną przepisami było dostosowanie przedwojennej ramy do 120-calowego rozstawu osi, wymaganego przepisami miasta Nowy Jork, gdzie Checkery głównie jeździły.


Tutaj małe wyjaśnienie pewnej kwestii – o ile wspomniana „1313”, Warszawa Taxi czy inny Mercedes W123 albo W124 były przerobionymi cywilnymi samochodami, tak Checkery konstruowano z głównym przeznaczeniem na taksy – z tego też względu karoserie i ramy były autorskie, a mechanikę brano z półek magazynowych General Motors, Forda, Chryslera czy Continentala lub Studebakera – chodziło o obniżenie kosztów napraw, jak i użytkowanie sprawdzonych i dobrze zmontowanych podzespołów. Inną kwestią była stylistyka karoserii, pozwalająca na wspomniane tańsze naprawy pokolizyjne, oraz by wyróżniać się taksówkom Checkera z tłumu aut. Stosowano przeróżne usprawnienia jak kuloodporne przegrody pomiędzy kierowcą a pasażerami, pancerne kasetki przyspawane bezpośrednio do ramy, uchylaną szybę tylną (w sedanie!), czy też przedział pasażerski pozwalający przewieźć pięć osób z tyłu (!), w miarę trwały i łatwy do utrzymania w czystości.

Checker Marathon niewiele się różnił stylistycznie od poprzedniego modelu – zmieniono atrapę chłodnicy, dodano podwójne reflektory przednie zamiast pojedynczych, powiększono powierzchnię okien, a także obniżono dach; kształt nadwozia pozostał niezmieniony. Początkowo Marathon nosił oznaczenie A9 i A10 – „9” była wersją taxi, zaś „10” oznaczała cywilną wersję Superba, dostępną jako sedan i kombi. W 1961 roku nazwę Superba zmieniono na Marathon; stosuje się także nazwę ogólną Taxicab na wersję taxi. Od 1963 roku oznaczenie zmieniono na A11 i A12, gdzie to pierwsze oznaczało taksę , zaś „12” wersję cywilną. Marathon był dostępny także w wersji przedłużanej o oznaczeniu Aerobus – one były używane przez niektóre lotniska do przewozu pasażerów, a także (opancerzone) jako pojazdy więzienne, czy jako limuzyna lub pojazd do przewozu niepełnosprawnych.

Do napędu Checkera Marathona początkowo służyła rzędowa „szóstka” firmy Continental, która przez trzybiegową skrzynię manualną przenosiła napęd na tylne koła. Od 1965 roku zaczęto stosować silniki V6 i V8 od Chevroleta, zaś od 1980 zaoferowano opcjonalne silniki Diesla 5.7l/125 lub 105 KM Oldsmobile; w opcji była możliwa skrzynia automatyczna, trzybiegowa, firmy Borg-Warner. Moc silników wahała się od 80 KM (3.7 l) i 140 KM (3.7) w Continentalu, do 4.1/100 KM, 3.7/115 KM (V6) a nawet 5.3l/250 KM i 5.7l/300 KM (V8) z Chevroleta; poszczególne wersje silnikowe były dostępne w danych rocznikach, gdzie posiadały różne gaźniki czy dodatkowo katalizator. Podwozie było oparte na ramię, zaś w zawieszeniu zastosowano wahacze i resory, a także most firmy Dana. Początkowo stosowano bębnowy układ hamulcowy ze Studebakera, zaś od 1969 roku wprowadzono bębnowy układ z Chevroleta lub opcjonalny wspomagany układ tarczowo-bębnowy z Pontiaca; opcjonalnie dostępne było wspomaganie kierownicy.

Nadwozie Checkera w wersji taxi A9 lub A11 było czterodrzwiowym sedanem o linii nadwozia z przełomu lat 50.-60.; wersja cywilna, o oznaczeniu A10 i A12 była tworzona jako sedan a także pięciodrzwiowe kombi. Przez CAŁY okres produkcji, to jest od 1960 (niektóre źródła podają też 1959) do 1982, stylistyka NIE ZMIENIŁA się zupełnie; zmianom poddawano wnętrze oraz takie detale jak nowe zderzaki 5 mile bumpers (1974), pasy bezpieczeństwa (1964), nowe kierunkowskazy (1963) czy bezpieczna kolumna kierownicy (1967), katalizator (1975) i nowa kierownica (1978) – to wynikało jednak ze zmian przepisów, a nie faktycznych potrzeb rynku i chęci producenta. W 1968 roku włoskie studio Ghia zaoferowało Centuriona, odświeżony koncept taksówki – on jednak nie zyskał aprobaty Markina. Sam Marathon na początku produkcji wyglądał jak typowy generyczny samochód z lat 50., zaś w momencie zaprzestania był stylistycznym skansenem; to co go trochę ratuje to fakt, że to był pojazd typowo flotowy. Wymiary samochodu wynosiły 5.1 – 5.2 metra długości, 1.9 metra szerokości i 1.5 metra wysokości; w zależności od wersji i rocznika, waga wynosiła około 1650, 1670 lub 1755 kilogramów.

Checker Marathon, w niemal niezmienionej formie, był produkowany do 1982 roku, zaś ostatni egzemplarz zakończył swoją służbę w Nowym Jorku w 1999 – jej „następcą” był Ford Crown Victoria. Checker Motor istniał do 2009, kiedy to ogłosiło bankructwo wskutek upadłości General Motors. Głównie wytwarzano wersję taxi i specjalne, zaś cywilne (sedan i kombi) były w mniejszości i stanowiły do 1/5 całkowitej produkcji. Paradoksalnie, do dzisiaj przetrwało więcej cywilnych Checkerów aniżeli pocierpowych , co było związane z przydługim i intensywnym stażem „pracy” i złomowaniem samochodów po zakończeniu eksploatacji. Część egzemplarzy przetrwała w Skandynawii – wiązało to się z zamówieniem pewnej partii wozów jako flotowych przez fińską firmę; uchował się tam także model A2. Dość powiedzieć, że ciężko trafić na oferty sprzedaży Checkerów – łatwiej kupić resoraka .

Checker ze względu na trwałość starszych egzemplarzy jest mitologizowany jako pancerne i niezniszczalne auto – czy tak było w istocie? Nie do końca; fakt, silniki, mosty i przekładnie były całkiem trwałe (przejeżdżały 200k mil i więcej bez większych problemów), jednak całościowo Marathony/Taxicaby od lat 70., to jest od śmierci Markina i przejęcia firmy przez jego syna Davida, kładziono żur na kontrolę jakości, przez co wozy były wykonane byle jak, niczym brytyjska Princess, mocno nadszarpując legendę niezawodności Checkerów. Z drugiej strony, użycie wielkoseryjnych podzespołów, toporność konstrukcji i możliwość naprawy przysłowiowym drutem, działała na korzyść wozu, zdolnego pokonać nawet milion kilometrów.

Marathon został cichym bohaterem epizodycznym wielu filmów i seriali, których akcja działa się w Nowym Jorku, w okolicach lat 70. i 80., ale i późniejszych – prawdopodobnie najbardziej znaną rolą był „występ” w filmie Taxi Driver z 1976 roku, gdzie Checkerem poruszał się główny bohater, w filmie Escape from New York z 1982 roku, a także jako nielicencyjna taksówka Cabbie z serii gier Grand Theft Auto - w zależności od części gry pojawiał się też wariant Borgnine (GTA III) czy Zebra (GTA VC); co ciekawe, taksówka nawiązująca do Taxi Drivera nie jest oparta o Marathona, a nazwa Cabbie nawiązuje do filmu Escape from New York , gdzie też wystąpiła.

#autakrokieta #samochody #motoryzacja #gruparatowaniapoziomu #ciekawostki #usa trochę też #gta

Pobierz
źródło: comment_1658600336FU91CSCm1WLUFGE1vwqhCk.jpg
  • 54