[KubaGrom]

Skoro wczorajszy wpis o geologii się spodobał, to dziś coś w tym guście.

Z pewnością z wielu filmów katastroficznych znamy obrazki rejonów sejsmicznych - ogromne szczeliny w ziemi, z poprzesuwanymi stronami. Może nawet widzieliśmy zdjęcia najsłynniejszego amerykańskiego Uskoku Świętego Andrzeja, który nieustannie wywołuje wstrząsy w rejonie Los Angeles, w rejonach półpustynnych doskonale widocznego jako dolina, bądź ostra granica na której kończą się góry. A jak to wygląda w Polsce? Czy mamy tu ślady uskoków, które są na tyle wyraźne, że każdy może je sobie obejrzeć?
Co najmniej jeden taki przykład mamy i jeśli się wie o co chodzi i z czego wynika ta struktura, to można ocenić, że jest to ślad nawet efektowny. Uskok ten wywołał bowiem tak duże zmiany w krajobrazie, że w całej okazałości możemy obejrzeć go z kosmosu. W obrazach satelitarnych Dolnego Śląska wyróżnia się linia, dzieląca zielone, lesiste tereny, od obszaru zajętego przez jasne pola uprawne. Na terenie zielonym jest jeszcze Wałbrzych, a sama linia rozciąga się od Złotoryi do Złotego Stoku na długości 100 km.

Linia ta znana jest geologom jako Sudecki Uskok Brzeżny. Sudety zostały stosunkowo niedawno wypiętrzone tektonicznie jako cały blok, mniejsze uskoki wypiętrzyły fragmenty jeszcze bardziej, tworząc Karkonosze i Góry Stołowe. Ocenia się że w ciągu ostatnich 12 milionów lat wysokości wypiętrzeń przekraczały 1000 metrów, z czego jeszcze przez ostatnich kilkanaście tysięcy lat obszar podniósł się o około 100 metrów. Towarzyszyło temu zapadanie się terenu na północ od linii uskokowej, w rejonie nazywanym Przedgórzem Sudeckim. Trwająca cały czas erozja próbowała wyrównać te różnice. Z obszaru bloku sudeckiego znikło wiele warstw powierzchniowych, dlatego mamy tutaj pofalowaną wyżynę a nie szerokie pasmo górskie. Blok przedgórza był natomiast systematycznie zasypywany osadami, w miarę postępującego osiadania. W okresie zlodowaceń osadzał się tutaj less, na którym rozwinęły się potem żyzne gleby.
Widoczna z kosmosu linia jest więc w istocie granicą między obszarem o glebach tak dobrych, że wycięto tam wszystkie lasy, a bardziej skalistym, o gorszych glebach, gdzie na nachylonym stoku w pobliżu granicy bloków nadal rosną rozległe płaty lasów. Na mapach obrazujących wysokość terenu granica oddziela tereny wyżynne, pełne wąwozów i głębokich dolin, od płaskiego terenu nizinnego. Głębszych struktur na powierzchni nie widać, nawet sama granica bloków jest dokładnie zasypana osadami spłukiwanymi z wyżyn, i jedynie gdzieniegdzie głęboko wcięte potoki odsłaniają skały dna, pokazując dość wyraźną różnicę geologii.
Jasny, pełen pól obszar przedgórza kończy się równie raptownie tuż przed Wrocławiem, gdzie zaczyna się polodowcowa pradolina Odry i leżąca dalej Nizina Śląska z nieco inną strukturą gleb.

Sudecki uskok brzeżny wydaje się być aktualnie nieaktywny sejsmicznie. Najbliższe aktywne uskoki pojawiają się w rejonie Górnego Śląska, na przykład Uskok Kłodnicki niedaleko Katowic, który wywoływał już wstrząsy, ale tych nie widać na powierzchni.
#ciekawostki #geologia #geografia #gruparatowaniapoziomu

[KubaGrom]

@KubaGrom: Uskok na mapie ukształtowania terenu:

[bambus94]

@KubaGrom: O takie ukształtowanie terenu nic nie robiłem.
#pdk

[s.....a]

Uskoku Świętego Andrzeja

@KubaGrom: właśnie się dowiedziałem, że nazwa najlepszej części GTA to GTA Święty Andrzej xD #pdk

[Mich9]

@KubaGrom bez kitu mieszkam tutaj, ziemie strasznie kamieniste i wielka ilość piaskowni 8 na wsi, z powodu lodowca. Ponad 100 metrów różnicy miedzy dołem a górą wsi co najciekawsze widac czasem sky tower a jest to jakies 50 km od wrocka, pod lasami gleby w cholere kamieniste ale dosyc dobre. Ale wyglada to tak 40 cm ziemi a reszta glina glina tak obfita że jak kolega kopał na dom to tragedia. Pod

[T.....3]

@KubaGrom: szanuję, plusik - pisz więcej w temacie.

[plnk]

@KubaGrom: aleś teraz ciekawostkę zapodał, będę brylował tą wiedzą w towarzystwie i mówię to bez przekąsu. :)

[kamok]

@KubaGrom dzięki, jak dla mnie high quality content. Mieszkam w okolicach Kłodzka i to jak dla mnie bardzo ciekawa wiedza.

[ropppson]

@KubaGrom: Dodaj jeszcze o możliwości występowania helu-3 ;)

[P.....m]

@KubaGrom: typowa kotlina koldzka jest typowa - wszędzie pod górkę

[brian_de_rossali]

@KubaGrom jak da radę to proszę wołać

[t.....m]

@KubaGrom: Pluśniem bo uśniem

[k.....a]

@KubaGrom: Gdzie znaleźć taką fajną mapkę ukształtowania terenu obejmującą całą Polskę? Tą konkretnie, nie tą z geoportalu.

[Gorion103]

Tą konkretnie, nie tą z geoportalu.

@kult_cwaniaka: co jest nie tak w tej z geoportalu?

[k.....a]

@Gorion103: Nie no, spoko jest, ale chciałem tamtą ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Gorion103]

@kult_cwaniaka: to masz zrodlo ( ͡° ͜ʖ ͡°)ﾉ⌐■-■
dane hipsometryczne - SRTM 90m Digital Elevation Data
dane hydrograficzne - Mapa cyfrowa podziału hydrograficznego Polski (MPHP), IMGW Warszawa, Ośrodek Hydrologii, ver. 09/2010
dane administracyjne - DIVA-GIS

[debilon]

@KubaGrom: Pozdrawiam z przedgórza sudeckiego XD

[N.....s]

@KubaGrom: ostatnio to rozkminialem :O myślałem że to dzieło człowieka

[KubaGrom]

@NashBridges: W pewnym sensie... Gdyby nie rolnicy byłoby to trudniejsze do zauważenia. Analogicznie na wyżynie lubelskiej większe wąwozy widać z powietrza, bo są zadrzewione i odcinają się na tle pól, a to dlatego, bo wąwozu nie da się zaorać i obsiać.

[dict]

@KubaGrom: Trzeba dodać, że w miejscu występowania tego uskoku występuje bardzo gwałtowna granica klimatyczna. Wiosna "biologiczna" w części górzystej przychodzi zawsze 2-4 tygodnie później niż zaraz za uskokiem.

[KEjAf]

@KubaGrom: to swoją drogą znamienne że uskok biegnie od Złotoryi do Złotego Stoku, po drodze zahaczając o Srebrną Górę. A zaraz za uskokiem - na przykład Nowa Ruda (czy znany z węgla Wałbrzych).
Nazwy wydawałyby się sugerować że można w takim uskoku znaleźć jakieś dobra ( ͡° ͜ʖ ͡°)