[orthodox]

Prawosławna Cerkiew i jej samoświadomość.

Zanim przyjąłem prawosławie rozmawiając z jego wyznawcami miałem wrażenie, że choć, używamy tego samego języka, mówimy jakby o czym innym. Używając tych samych słów, mieliśmy na myśli zgoła inne rzeczy. Dlatego pierwsze wpisy poświęcę wyjaśnieniu podstawowych pojęć.

Jeśli tekst uraża czyjeś uczucia religijne to z góry przepraszam i przypominam, że moje wpisy nie mają na celu przekonywać kogokolwiek do moich poglądów, a pokazać prawosławny punkt widzenia.

Cerkiewnosłowiańskie słowo Церковь (gr. Εκκλησία/Ekklisia pl. Cerkiew/Kościół) oznacza wspólnotę. Cerkiew Prawosławna postrzega samą siebie jako Mistyczne Ciało Chrystusa, gdzie każdy jej członek stanowi jakby komórkę lub organ danego Ciała. Cerkiew nie jest ziemską instytucją, będącą tylko w rękach hierarchów, lecz należącą do wszystkich jej członków. Niejednokrotnie w wyborze biskupa, kapłana czy diakona uczestniczył także naród. Po dziś dzień, w czasie święceń naród wykrzykuje "άξιος"/axios (godny), jako aprobatę kandydata lub "ανάξιος/anaxios (niegodny), jako dezaprobatę. Historia zna wiele przypadków, gdzie lud, np. Rzymu, nie zgodził się na wyświęcenie danego kandydata, na biskupa ich miasta lub sam przeforsował swojego faworyta. Prosty naród wpływał na podejmowane decyzje biskupów, czy całych soborów, zmieniając bieg historii, która zresztą uczy, że herezje i zdrady wiary najczęściej wychodziły od kleru, a obrona prawosławia od prostych wiernych. Cerkiew mimo wszystko jest hierarchiczna, gdyż jak w ciele organy, tak i my jesteśmy różni i pełnimy różne funkcje.

"Jeśli komuś odpuścicie grzechy, są odpuszczone, jeśli komuś zatrzymacie, są zatrzymane."
J 20,23

"Amen, mówię wam, cokolwiek zwiążecie na ziemi, będzie związane w niebiosach, i cokolwiek rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane w niebiosach."
Mt 18,18

Chrystus dał pełną władzę jedynie dwunastu apostołom, których następcami są współcześni biskupi. Wszyscy oni są sobie równi, a patriarcha, mitropolita itd. są jedynie tytułami honorowymi. Jak pamiętamy z Biblii, Św. Ap. Piotr popełniał błędy za, które był pouczony przez Św. Ap. Pawła (Gal. 2, 11-14). Jeśli biskup głosi lub czyni złe rzeczy, lud nie może być bierny, gdyż oznaczałoby to zgodę oraz współodpowiedzialność przed Bogiem.

"Ale jeśli my lub anioł z nieba głosił wam Ewangelię inną, niż głosiliśmy wam- wyklęty niech będzie!"
Gal 1, 8

Głową tego Mistycznego Ciała jest sam Chrystus, a ożywia, uświęca i prowadzi Duch Święty poprzez udzielanie Cerkwi swych niestworzonych energii. W takim wariancie namiestnik Chrystusa na ziemi jest po prostu zbędny. Dokładniej omówimy ten temat w innym wpisie.

"I wszystko poddał pod Jego stopy, a Jego dał nade wszystko Głową Cerkwi, która jest Ciałem Jego, pełnią, wszystko we wszystkich Napełniającego."
Ef 1,22-23

"Żony, swoim mężom bądźcie posłuszne, jak Panu, gdyż mąż głową jest żony, jako i Chrystus - Głową Cerkwi, On Zbawca Ciała. Lecz jak Cerkiew poddaje się Chrystusowi, tak i żony swoim mężom- we wszystkim."
Ef 5, 22-23

"I On jest Głową Ciała - Cerkwi"
Kolos 1,18;

Z symbolu wiary znamy cztery podstawowe cechy Cerkwi. Choć jak Chrystus, ma ich nieskończenie wiele, skupimy się na tych podstawowych. "Wierzę w Jedną, Świętą, Katolicką (Powszechną) i Apostolską Cerkiew. Wyznaję jeden chrzest na odpuszczenie grzechów"

Cerkiew jest:

Jedyna, inaczej zjednoczona, niepodzielna.
Chrystus ma Jedno Ciało i założył Jedną a nie dwie, trzy czy dwanaście Cerkwi. Koncepcja siostrzanych kościołów, czy dwóch płuc Europy- papieskiego i prawosławnego, kłócą się z nauczaniem Soborów Powszechnych (gr. Οικουμενική/ Ikumeniki- Wszechświatowy), Śww. Ojców i Tradycji. Święci porównywali Cerkiew raczej do statku pływającego po wzburzonym morzu życia. Tak jak w przypadku Noego, jedynie znajdujący się na tym konkretnym statku ocaleją, tj. zbawią swoje dusze.

"Gdy cierpliwość Boża oczekiwała, za dni Niego, budowana była arka, w której niewielu, to jest osiem dusz, zostało zbawione przez wodę. Zgodnie z tym wzorem i teraz nad ratuje ona chrztem, nie przez cielesnego obmycie brudu, lecz prosząc Boga o dobre sumienie, przez zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa."
1 P 3, 20-21

W Cerkwi albo się jest, albo się z Niej wychodzi, albo nigdy się w Niej nie było. Św. Bazyli Wielki opisuje trzy najpoważniejsze stopnie odejścia: poza porządek, schizma, herezja.
Poza porządkiem (gr. παράταξης/parataxis) jest np. sytuacja, gdy biskup słusznie zakazuje służyć kapłanowi, a on kontynuuje.

Schizma (gr. σχίσμα/schizma- rozłam) dotyczy tworzenia własnych, niekanonicznych struktur przy zachowaniu prawosławnej wiary. Jako przykład filaretowcy na Ukrainie.

Herezja (gr. αίρεση/eresi) w kontekście biblijnym rozłam, sekta, wiara niezgodna z prawdą, przykładem są monofizyci.

Poza tym, od Cerkwi odłącza grzech śmiertelny i trzytygodniowa, nie uzasadniona, nieobecność na niedzielnej Liturgii. Im grzech cięższy, tym Śww. Ojcowie dają w kanonach, dłuższy okres pokuty, tj. odłączenia od Eucharystii, post, pokłony, modlitwy itp.. Pokuta nie jest zadośćuczynieniem Bogu, lecz terapią.

"Jako jeden Chleb, jedno Ciało (choć) liczni jesteśmy, przecież wszyscy od jednego Chleba mamy udział."
1Kor 10, 16

Jak pokazuje ww. cytat, jedność Cerkwi jest mistyczna, gdyż nie jednoczy jej monarcha Watykanu, formalna struktura, czy zapisane imię w aktach, lecz zjednoczenie wiernych z Chrystusem poprzez Eucharystię. Cerkiew jest Jedyna, gdyż ma jedną Głowę- Chrystusa, Jednego Ducha, który Ją ożywia oraz jedną wiarę.

"Jedno Ciało i Jeden Duch jako i powołani byliście w jednej nadziei powołania waszego;
Jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest."
Ef 4,4-5

Zwróćmy uwagę na to, że grecka gramatyka pozwala przeczytać tekst symbolu wiary (który napisany był właśnie po grecku) również następująco:

"W Jednej, Świętej, Katolickiej i Apostolskiej Cerkwi wyznaję jeden chrzest na odpuszczenie grzechów."

Drugi wariant mówi bardziej wyraziście o tym, że poza Cerkwią nie ma chrztu (więc i innych sakramentów też), a jak tłumaczą dalej Śww. Ojcowie nie ma i zbawienia. Św. Jan Złotousty mówi, że nawet katechumeni jeśli umrą, nie zostają zbawieni (gdyż są nieochrzczeni). Chrzest (gr. βάπτισμα/vaptisma - zanurzenie) jest przyobleczeniem się w Chrystusa i воцерковлением/wocerkowlenijem, czyli staniem się częścią Cerkwi.

"Ten, kto uwierzył i został ochrzczony, będzie zbawiony; ten, kto nie uwierzył, będzie potępiony."
Mk 16,16

"Odpowiedział Jezus: - Amen, amen, mówię ci: Jeśli ktoś się z wody i Ducha nie narodzi, nie może wejść do Królestwa Bożego. Zrodzone z cielesności, cielesnością jest, a z Ducha zrodzone, duchem jest."
J 3, 5-6

"Wszyscy, którzy w Chrystusa ochrzciwszy się, w Chrystusa przyoblekliście się"
Gal 3, 27

"Jako bo ciało jedno jest i członków ma wiele, wszystkie członki jednego ciała są, mimo iż liczne, jedno stanowią ciało, tak też i z Chrystusem. Bowiem jednym Duchem w jedno Ciało ochrzciliśmy się."
1 Kol 12, 12-13

Święta, bo jest Mistycznym Ciałem Chrystusa, którego jest Głową i które uświęca Duchem Świętym. Choć składająca się z grzeszników Jej świętość pochodzi od Boga, dzięki czemu przebóstwia i zbawia jej członków (nie wszystkich oczywiście, lecz tych mających prawidłową wiarę i czyny/praktykę).

Katolicka (gr. καθολική/katholiki, cs. кафолическая, соборная/kafoliczeskaja, sobornaja) to bardzo szerokie pojęcie. Wszechświatowa, inaczej powszechna, nielokalna, nieelitarna, bo rozciągająca się na cały wszechświat, gdziekolwiek znajdują się prawosławni, nie ważne czy jest to księżyc, czy Kamczatka. Rozciąga się także na czas, gdyż obejmuje żywych i umarłych, przeszłość, teraźniejszość oraz przyszłość. Obejmuje również aniołów.

"Bo w Nim stworzone było wszystko: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, widzialne i niewidzialne, czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone."
Kolos 1,16

Oznacza także, że jest pełna, doskonała, bez wad lub ubytku. Nawet jeśli jakaś jej część odpadnie od Niej, np. poprzez herezję, to Ona nie doznaje uszczerbku swej jakości, jedności i pełni, nie powstaje druga cerkiew.

Apostolska, bo zachowuje wiarę Apostołów oraz ich sukcesję, czyli, że każdego współczesnego biskupa włączy linia święceń (gr. χειροτονία/ chirotonia cs. рукоположение/pykopolożenie -nałożenie rąk), aż do samych Apostołów. Warto podkreślić, że Śww. Ojcowie oraz Sobory mówią jasno, że w przypadku herezji lub schizmy dana sukcesja zostaje przerwana, co skutkuje brakiem Ducha Świętego i sakramentów (gr. μυστήριο cs. таинство- tajemnica).

W kwestii wiary nie ma miejsca na żadne nowości, gdyż Apostołowie otrzymali całą prawdę i już nic nowego w teologii nie da się odkryć. Jedynie sposób opisywania prawdy może podlegać zmianie, ale prawda pozostaje niezmienna.

"Idąc więc, nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Świętego Ducha, ucząc ich przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem."
Mt 28, 19-20

"Mówił więc Jezus do tych Żydów, którzy Mu uwierzyli: - Jeślibyście wytrwali w słowie Moim, prawdziwie uczniami Moimi będziecie."
J 8, 32

"Amen, amen, mówię wam: - Jeśli ktoś słowo Moje zachowa, śmierci nie ujrzy na wieki."
J 8,52

"Wy zaś, co słyszeliście od początku, to niech przebywa w was, jeżeli w was będzie przebywać to, co od początku słyszeliście, to i wy w Synu i w Ojcu będziecie przebywać. [...] To napisałem wam o zwodzących was."
1 J 2, 24-26

"Przeto, bracia, stójcie i trzymajcie się tradycji, którą zostaliście nauczeni bądź słowem, bądź naszym listem."
2 Tes 2,15

"Nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście oddalali się od wszelkiego brata, który wbrew porządkowi chodzi, a nie według tradycji, którą przejęli od nas."
2 Tes 3, 6

Prawosławni często powołują się na uczniów samych apostołów oraz uczniów ich uczniów i uczniów ich uczniów, itd.. Pismo Święte, Tradycja oraz Święci radzą, żeby trzymać się starożytnej, katolickiej wiary. Im bliżej źródła, czyli Chrystusa, tym bliżej do czystości Jego nauki. Tymczasem szaleństwo protestancyzmu doprowadza do krytyki np. śww. Dionisego Aeropagity (ucznia św. ap. Pawła), czy Ignatia Bogonosca (ucznia św. ap. Jana Bogoslowa) i ich nauk, m.in. o Cerkwi, i Jej hierarchii. Twierdzą mianowicie, iż Ci Święci zniekształcili apostolską wizję Cerkwi, a oni, protestanci, których jest ponad 300 różnych odłamów, po stuleciach od czasów apostołów, tworząc nowe koncepcje, wracają do korzeni.

Wydawałoby się, że nie ma nic prostszego- przyjąć wiarę od Chrystusa i zachować ją w nienaruszonym stanie, a w razie wątpliwości zajrzeć do najstarszych katolickich (nie gnostyckich i heretyckich, które rodziły się lokalnie) źródeł i zweryfikować. Historia pokazuje, że całe społeczności nie ustały w prawdzie i uwierzyły pseudonauczycielom oraz ich herezją i po dziś dzień nie mogą do niej wrócić. Jeśli wierzymy w Boga Wszechmogącego i w Ducha Świętego, który wszędzie jest i wszystko napełnia, to nie mamy wątpliwości, że wiara apostolska nie mogła zaginąć i zostać odkryta po stuleciach przez pseudoświadków jehowy, mormonów, fanów księgi urantii, protestantów itp. Bóg nie zostawił ludzi samych sobie po Wniebowstąpieniu, ale aktywnie wpływa na każdy aspekt ich życia.

Wreszcie termin Prawosławie. Gr. Ορθοδοξία/Orthodoxia to także jeden z przmiotów Cerkwi. Nie oznacza fanatyzmu, prawa, sławy, czy formy obrzędu. Greckie słowo ορθός/orthos znaczy prawidłowy, stojący, wertykalny, prosty, a δόξα/doxa (cs. слава/slawa) oznacza zarówno chwałę jak i opinię, dlatego po polsku prawosławie można rozumieć jako prawowierność, prawidłową wiarę.

Termin ten był używany przez Śww. Ojców w odniesieniu do Cerkwi, od pierwszych wieków jej istnienia. Określenia Katolicka i Prawosławna w tekstach Świętych były stosowane zamiennie, niemalże jako synonimy. O prawosławności wiary stanowi jej apostolskość, czyli zgodność z wiarą apostołów po Piędziesiątnicy.

Dziękuję za wasz czas i zapraszam do śledzenia kolejnych wpisów.

#prawoslawie #cerkiew #chrzescijanstwo #wiara #religia #filozofia #katolicyzm #teologia #polska #rosja #grecja #bizancjum #kresy #bialorus #ukraina #swiat #historia #4konserwy #gruparatowaniapoziomu #ciekawostki #polityka

[niedoszly_andrzej]

@orthodox: orthodox, prawosławny głos na Twoim wykopie.

[Orvonton]

@orthodox: szalenie ciekawy temat, czekam na kolejne wpisy ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Zawsze_Jest_Pora]

@orthodox można spytać jaki masz stosunek do Katolicyzmu i jak tlumaczycie nieposłuszeństwo wobec stolicy piotrowej?

[orthodox]

@Zawsze_Jest_Pora:
Obowiązkowo powstanie wpis o stosunku Prawosławia do papizmu.

Jak pisałem wyżej, katolikami jesteśmy my, a nieposłuszeństwo wobec Watykanu wynika z tego, że żaden Święty, nigdy nie uważał biskupa Rzymu za głowę Cerkwi. Szczegółowo opowiem o tym za wpisów kilka, zapraszam do przeczytania.