[Cookiee]

Mr Neutrino, czyli historia Bruno Pontecorvo.
Był rok 2002, kiedy Masatoshi Koshiba i Raymond Davis otrzymali nagrodę nobla za pomiary kosmicznych neutrin. Ten pierwszy jako konstruktor przyrządu pomiarowego, drugi za poświęcenie połowy życia tym niezwykłym cząstkom. Jednak istniał człowiek, który już w latach 50. teoretycznie przewidział oscylacje neutrin, zaproponował również reakcję, której produktem miała być wspomniana wcześniej cząstka. Bruno Pontecorvo, postać równie ciekawa, co obiekt jego badań.

Projekt Manhattan
Ze wszystkich tajemnic wojskowych z czasów II wojny światowej, najbardziej gorliwie był chroniony Projekt Manhattan. Winston Churchill rozkazał, że ani niemiecki wróg, ani nawet sowiecki sprzymierzeniec, nie powinni wiedzieć o amerykańskim projekcie badawczym, polegającym na zbudowaniu pierwszej broni jądrowej. Nie miał on jednak pojęcia, że od dawna szpiedzy sojusznika ze wschodu skutecznie przekazują brytyjskie prace naukowe władzom na Kremlu. Wśród osób odpowiedzialnych za wyciek informacji było kilku naukowców, którzy dodatkowo mieli tzw “security clearance”, czyli dostęp do tajnych informacji rządowych. Sowieci lepiej dbali o swoje tajemnice - żaden z zachodnich szpiegów nigdy nie uzyskał informacji o radzieckim programie jądrowym.

Dekadę po wojnie, zachód, a zwłaszcza amerykańska opinia publiczna, byli zszokowani, gdy zdemaskowano szpiegów nuklearnych. Najbardziej znany ze zdrajców - Klaus Fuchs, były naukowiec z Projektu Manhattan, umożliwił Związkowi Radzieckiemu produkcję broni jądrowej. Konsekwencją tego było przełamanie monopolu USA, co najmniej dwa lata wcześniej niż przewidywali eksperci.

Pięć miesięcy po spowiedzi Fuchsa, miał miejsce ciekawy incydent w brytyjskim ośrodku badań nad energią jądrową w Harwell. Jeden z czołowych badaczy nuklearnych, urodzony we Włoszech fizyk Bruno Pontecorvo, zniknął po wyjeździe z rodziną na wakacje. Minęło pięć lat, zanim naukowiec wynurzył się, to dopiero niespodzianka, w Rosji. Zaprzeczył, jakoby brał czynny udział w szpiegostwie na zachodzie.

Życie i praca naukowa Bruno
Ze wszystkich naukowców zamieszanych w wyciek informacji, Pontecorvo był prawdopodobnie najbardziej pomysłowym i utalentowanym fizykiem. Urodził się w żydowskiej rodzinie w 1913 roku. Był sympatycznym, sprawnym intelektualnie i fizycznie młodym człowiekiem. Pracę naukową rozpoczął w Rzymie, u boku sławnego fizyka jądrowego, Enrico Fermiego. Swoje badania kontynuował w Paryżu, gdzie przeniósł się wraz z parą naukowców, Irene i Fredericiem Joliot – Curie. Nawet z tak bogatym dorobkiem, Bruno Pontecorvo nie został zaproszony do współpracy w ramach Projektu Manhattan, ze względu na jego komunistyczne poglądy. Miał okazję wykazać się wiedzą i umiejętnościami w laboratorium Chalk River w Kanadzie, gdzie miał dostęp do bardzo przydatnych materiałów dla Sowietów. Po wojnie przeniósł się do Harwell i został współpracownikiem Fuchsa.

Pontecorvo był najbardziej twórczy naukowo w drugiej połowie swojego życia, w trakcie pobytu w Rosji. Właśnie w Dubnej przeczuł zachowanie nieuchwytnych neutrin, których miliardy przenikają w każdej sekundzie przez nasze ciała. Jego największym osiągnięciem było prawidłowe przewidzenie, że cząstki te powinny istnieć w więcej niż jednej odmianie, dodatkowo oscylując pomiędzy swoimi rodzajami. Teoria ta stanowi ważny wkład w fizyczny model standardowy.

Sytuacja życiowa w Rosji
Życie Pontecorvo w Dubnej było dalekie od ideału. Jego sytuacja materialna była znacznie lepsza, niż mieszkańców Rosji w tamtym czasie. Według niektórych informacji, miał dostęp do konta bankowego, z którego mógł wyciągać nieograniczone ilości pieniędzy. Z drugiej strony, nie mógł opuszczać terenu Rosji choćby na moment, groziło to bowiem ścięciem głowy na szubienicy przez zachodnie władze. Dodatkowo prywatni ochroniarze nie odstępowali go nawet na krok.

Jego żona Marianne była w złej kondycji psychicznej, kilkukrotnie przyjmowano ją do placówek medycznych. Co ciekawe, według niektórych źródeł to właśnie Marianne namówiła Bruno do zdrady i ucieczki do Rosji. Była zagorzałą komunistką, wierzącą w socjalistyczną potęgę gospodarczą i społeczną. Jej zdrowie podupadło szybko po przyjeździe do Dubnej, gdy skonfrontowała swoje wyobrażenia z rzeczywistością. Pontecorvo do końca swojego życia tęsknił za ukochanymi Włochami, a przede wszystkim za Apeninami. Pobyt w Rosji opisywał mówiąc, że był „więźniem zamkniętym w złotej klatce”.
Co jest również ciekawe, jakiekolwiek informacje na temat Bruno Pontecorvo były w pewnym czasie bardzo cenne. Powód był dosyć prosty: jego bratem był sławny włoski reżyser, Gillo Pontecorvo. Włoska prasa była w stanie zaoferować wiele pieniędzy, by opowieścią o Bruno uderzyć niejako w Gillo.

Bruno Pontecorvo zmarł w 1993 roku z powodu postępującej choroby Parkinsona. Nigdy nie został doceniony należycie za cały swój wkład w fizykę cząstek elementarnych, a zwłaszcza za prace nad neutrinami. Do tej pory często pomija się jego osiągnięcia i mówi o naukowcach, którzy potwierdzili jego teoretyczne rozważania.

Jeśli bylibyście chętni, to w wolnej chwili mogę trochę więcej opowiedzieć o teorii neutrin.

#gruparatowaniapoziomu #fizyka

[Dorciqch]

@Cookiee bardzo to ciekawe. Mam małą uwagę polonistyczną: głowę można ściąć na gilotynie, na szubienicy się kogoś wiesza ( ͡º ͜ʖ͡º)