Wpis z mikrobloga

Hej Astromirki,

Przez przypadek odkryłem nieznaną dotychczas gwiazdę pulsującą. Siedziała akurat obok obiektu, który badałem przez ostatnie dwa miesiące, dlatego zaobserwowała się sama, przy okazji. Na co dzień nie zajmuję się gwiazdami pulsującymi, więc nie mam przygotowanej dla niej nazwy.Czy chcielibyście nadać jej imię...?

Robocza nazwa to KRp073a. Sami widzicie, wymaga zmiany. Gwiazda znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy i widać ją z Polski przez cały rok. Jej przeciętna jasność o 13.8 magnitudo (filtr R), to znaczy że można ją dostrzec przez niewielki teleskop. Pełna zmiana jasności wynosi 0.25 magnitudo (filtr R) i następuje cyklicznie z okresem 6 godzin 26 minut. Obserwowałem tę gwiazdę od stycznia do marca [[mapka]](http://www.oa.uj.edu.pl/B.Debski/temp/puls-pole.png) i przez ten czas udało mi się zaobserwować sumarycznie cały cykl zmiany blasku (wykres na dole).

[[Jeśli jesteś zainteresowany samym nadawaniem imienia, przewiń na dół :). Przez następnych cztery tysiące znaków opisuję, czym jest nowo odkryta gwiazda.]]

Zmiana blasku jest asymetryczna: blask szybciej rośnie niż maleje. Czas zmian, amplituda jasności oraz kształt krzywej blasku (wykresu) sugerują, że jest to typowa przedstawicielka gwiazd pulsujących typu delta Scuti. Gwiazdy tego rodzaju pulsują w bardzo przewidywalny sposób: jeśli zna się okres pulsacji gwiazdy, to można wyznaczyć jej jasność absolutną. Dzięki temu można poznać, jaka jest do niej odległość. KRp073a pulsuje z okresem 0.267766 dnia, co oznacza że znajduje się około 17'000 lat świetlnych od Ziemi. Z dokładnością do około tysiąca lat świetlnych. Światło, które teraz pada na Ziemię, zostało wysłane z tej gwiazdy 15'000 lat przed naszą erą. Na Ziemi kończyła się wtedy epoka lodowcowa, Sahara była bujnym ogrodem, a ludzkość dopiero co udomowiła świnie (òóˇ).

Nasza gwiazda jest niespełna trzy razy masywniejsza od Słońca. Średnia temperatura jej powierzchni wynosi około 11'000 stopni Celsjusza (+/- 1000 stopni C), ale waha się ona razem z pulsacjami gwiazdy. Gwiazda faktycznie pulsuje, to znaczy że zmienia cyklicznie swój rozmiar, temperaturę i jasność powierzchniową. KRp073a co 6,5 godziny zmienia swoją jasność o całe 22%. To bardzo dużo. Dla porównania, Słońce za około miliard lat zwiększy swoją jasność o 10%, przez co Ziemia nie będzie się już nadawała do zamieszkania (wypadniemy ze "strefy zamieszkiwalności"), za to na Marsie będzie całkiem przyjemnie.

Patrząc wyłącznie na zmianę blasku, nie jestem w stanie odczytać wieku gwiazdy. Co więcej, nie mogę określić jej temperatury i odległości z większą dokładnością, niż podałem powyżej. Nie znam też jej metaliczności, dlatego nie mogę być pewny, jaki to jest konkretny rodzaj delta scuti. Może być tak, że to jest gwiazda bardzo stara, należąca do tzw. "drugiej populacji" i należy do podtypu SX Phe, przed co moje szacunki odległości, masy i temperatury będą już w ogóle nie pasowały. Typowo gwiazdy typu SX Phe mają okres zmienności zamykający się w dwóch godzinach, a amplituda zmian sięga aż 0.7 magnitudo, dlatego pozwoliłem sobie założyć, że KRp073a nie należy do tego podtypu. Są też inne podtypy: AI Vel, gamma Doradus, HADS... Ich typowe parametry tez nie pasują do naszej gwiazdy. Wygląda na to, że trafiłem na klasyczną cefeidę karłowatą (zbiorcza nazwa dla typowych delta Scuti).

Gwiazda typu delta Scuti pulsuje, bo w jej wnętrzu odłożył się hel. Hel w gwieździe nagromadził się w procesie syntezy tego pierwiastka z wodoru (tu zapraszam do moich poprzednich wpisów na ten temat: wnętrze Słońca oraz czerwony olbrzym). Warstwa helu zaległa na jednej głębokości w gwieździe, tam została podgrzana przez promieniowanie gwiazdy i uległa zjonizowaniu. Hel po zjonizowaniu staje się nieprzezroczysty dla fotonów, dlatego na powierzchnię gwiazdy zaczyna docierać mniej energii. Po pewnym czasie pod warstwą nieprzezroczystego helu zbiera się tyle energii, że helowa otoczka jest rozpychana na zewnątrz, energia jest uwalniana, a gwiazda jaśnieje. Co ciekawe, gwiazda jest najgorętsza tuż po tym, jak osiągnęła najmniejszy rozmiar, za to jak jest najbardziej rozdęta, to jej temperatura bardzo szybko spada [[pic rel]](http://www.oa.uj.edu.pl/B.Debski/temp/puls-rad.png). Takie cefeidy klasyczne mają okres pulsacji rzędu miesiąca. Naszej KRp073a cały ten proces zajmuje wyłącznie 6,5 godziny.

Gwiazd pulsujących jest multum. Co jakiś czas w polu obserwacji znajdzie się jakaś gwiazda zmieniająca jasność. Czasem są to gwiazdy pulsujące, a czasem układy dwóch gwiazd, które się wzajemnie zaćmiewają. Ponieważ gwiazdy pulsujące nie leżą w mojej specjalizacji, to nie przygotowałem sobie szablonu z nazwami dla takich odkryć. KRp073a jest chyba pierwszą taką gwiazdą pulsującą, do której mam komplet danych fotometrycznych, a której nie robiłem na zamówienie. Chcesz wymyślić imię dla gwiazdy? Proszę bardzo ;). Zachęcam do wymyślania nazwy w komentarzach! We środę wybiorę pięć nazw, które zbiorą najwięcej plusów i w następnym wpisie zagłosujecie na ostateczną nazwę w ankiecie. Wychodzi na to, że mirko będzie miało pierwszą gwiazdę plusującą ( ͡° ͜ʖ ͡°).

Chciałbym dać pierwszeństwo w nadawaniu imienia gwieździe wszystkim tym, którzy obserwują mój tag lub mój profil. Z tego powodu ten wpis będzie oznaczony wyłącznie moim tagiem: #astronomiaodkuchni

Jeszcze nie obserwujesz? Obserwuj. Warto. Takie rzeczy tylko w #astronomiaodkuchni ( ͡° ͜ʖ ͡°)-

- - - - - - - - -

Jakby ktoś był zainteresowany:
- tutaj [więcej o gwiazdach typu delta Scuti [ENG]](http://adsabs.harvard.edu/abs/2000ASPC..210....3B),
- tutaj o delta Scuti używanych do pomiarów odległości [do Wielkiego Obłoku Magellana [ENG]](http://adsabs.harvard.edu/abs/2007AJ....133.2752M)

- - - - - - - - -
Pobierz AlGanonim - Hej Astromirki,

Przez przypadek odkryłem nieznaną dotychczas gwiazdę p...
źródło: comment_FdzTDDYARzm1KLwN5WYoEoaFnQbcCdGp.jpg
  • 74
@Al_Ganonim: Skąd wiesz, że taka gwiazda nie została jeszcze odkryta? Jest jakaś światowa baza danych gwiazd, do której zgłaszasz "wniosek" o dodanie gwiazdy i jako odkrywca masz prawo nadać nazwę, czy odbywa się to w jakiś inny sposób?
@losiul: Zerknij na to, co napisałem powyżej: http://www.wykop.pl/wpis/17050643/#comment-59353691

Gwiazda ma swój numer w katalogach, tak jak i miliony innych obiektów. Nazwy obiektom nadawane są przez automaty. I tak większość obiektów ma nazwę, współrzędne i podstawowe informacje (np. jasność), ale nic więcej. Nigdzie nie ma informacji o tym, że jest to gwiazda zmienna. Jak dotąd, nikt nie zauważył i nie opisał, że ten obiekt to gwiazda pulsująca.

Nigdzie nie pisze się wniosku,