[Pelinore]

Χαίρετε! Witajcie!

Tym razem kilka słów o pochodzeniu wszystkich nieszczęść - kobietach...
A konkretnie o jednej tj. Pandorze, która to wbrew pozorom wiele wspólnego z biblijną Ewą.
+ kilka słów o jej puszce mylnie nazywanej "puszką".

Greckie Πανδώρα (Pandora) oznaczające "Wszech-Obdarowaną" to proste połączenie słów:
"πᾶν" (pan) - wszystko i δῶρον (doron) - dar, prezent.

W takich oto nieprzychylnych słowach opisał nam ją Hezjod w "Teogonii":

"Bo z niej to wziął początek kobiecy ród czuły,
Z niej powstał zgubny zastęp gromady niewieściej,
Która męskiej drużynie przyczynia boleści,
Skora do zbytków, w pracy leniwa okrutnie."

Za to w "Pracach i dniach" dowiadujemy się skąd otrzymała swoje osobliwe imię:

"(...) postać kobiety zupełnie gotową
Nazwał Pandorą, ponieważ jej wszyscy z kolei niebianie
Dar jakiś dali na ludzkie strapienie i ciężkie skaranie."

Czym jest owe strapienie? I jakie to były dary?
Otóż (jak pisze Hezjod) Zeus chciał się zemścić na ludziach i Prometeuszu za jego słynną kradzież:

"Cieszysz się, ogień ukradłszy i mnie oszukawszy nieładnie;
Przeto i tobie, i ludziom w przyszłości cierpieć wypadnie.
Zło im poślę miast ognia (...)"

Ukuto więc plan by posłać do ludzi, kobietę z zamkniętymi w "puszcze" (wrócimy do tego) nieszczęściami.
Podstęp zakładał, że ma się w niej zakochać Epimeteusz (brat Prometeusza).
Aby z pewnością tak się stało Zeus rozkazał obdarować ją w taki sposób:

"Wnet Hefajstowi nakazał, co sztuką swą podziw wkrąg budzi,
Ziemię z wodą wymieszać czym prędzej, obdarzyć twór mową
Ludzką i siłą, i w postać powabnej dziewicy gotową —
Bogiń wlać wdzięk nieśmiertelnych. Natomiast bogini Atenie
Kazał wyuczyć ją sztuki, jak utkać misterne odzienie.
Zaś Afrodycie polecił w urodę przyoblec jej lica,
Wlać w nią tęsknotę bolesną, co troski miłosne podsyca.
Bogów posłańca, Hermesa, przymusił wyraźnym rozkazem
Dać jej myśli przebiegłe i chytre postępki zarazem."

Odnośnie podobieństwa do Ewy...
Tutaj matkę przyszłych nieszczęść tworzy z ziemi posłany przez Zausa Hefajstos.
Cytując Roberta Gravesa:
"W talmudycznej wersjii stworzenia Archanioł Michał stworzył człowieka z pyłu na rozkaz Jahwe."
Dodajmy, że tak samo uczynił człowieka wszechobecny w tym micie Prometeusz.

Dodam także, że owa "puszka" to πίθος (pithos) czyli ‘wielkie naczynie gliniane’.
I co ciekawe w biblii (Zachariasza 5,5-11) też mamy motyw kobiety i dzbana:

"5 Potem ukazał się anioł, który mówił do mnie, i rzekł:
«Podnieś oczy i popatrz na zbliżający się przedmiot».
6 Zapytałem: «Co to jest?» Odpowiedział: «Zbliża się dzban3».
I dodał: «To zresztą można zobaczyć w każdym zakątku świata»3.
7 Potem podniosła się ołowiana pokrywa i zobaczyłem we wnętrzu dzbana siedzącą kobietę.
8 I rzekł: «To jest bezbożność»"

Kończąc słowami Hezjoda tragiczną historię o "dzbanie Pandory":

"(...) niewiasta podniosła ogromną pokrywę znad kadzi
I wypuściła bezmyślnie cierpienia i męki szkaradne.
Tylko nadzieja została w potężnej tej kadzi gdzieś na dnie,
Wyjść zaś nie mogła na zewnątrz, jak owe cierpienia straszliwe,
Szybko bowiem niewiasta na beczkę spuściła pokrywę."

Kolejne podobieństwo do Ewy. Pandora podnosi pokrywę - Ewa zrywa jabłko.
Późniejsze powielenia greckiego mitu będą kłaść nacisk na nieodparte uczucie "ciekawości".

Na koniec zauważę, że "Nadzieja" czyli "Ἐλπίς" (Elpis) również znalazła się w zbiorze kar.
W końcu znalazła się w dzbanie za sprawą Zeusa i jak dalej podaje Hezjod - to on skłonił Pandorę do jej uwięzienia.

Koniec! Myślę, że temat ciekawy, i że lektura nie była dla was zmarnowanym czasem!

To był już ósmy wpis z serii #antycznagrecja

Literatura:
"Mitologia Greków i Rzymian" Zygmunt Kubiak
"Mity Greckie" Robert Graves
"Teogonia" "Prace i dnie" Hezjod
Grafika:
"Pandora's box" - Charles Edward Perugini (1839–1918)

#antycznagrecja #mitologia #mity #antyk #filologiaklasyczna #rzym #grecja #lacina #greka #prometeusz #pandora #puszkapandory

[Pelinore]

Wołam:
@kartofel @Lecerdian

[G0w0rek]

@Pelinore: elegancki tag Miras, wołaj

[mour]

@Pelinore: świetny wpis. czy mitologia tłumaczy jednak jakoś skąd jest nadzieja w ludziach skoro rzekomo została uwięziona na dnie puszki?

[Krisskow]

@Pelinore: Zapytałem: «Co to jest?» Odpowiedział: «Zbliża się dzban

( ͡° ͜ʖ ͡°)

[t.....i]

@Pelinore: ciekawy wpis ale trochę chaotycznie napisany.

[Pelinore]

@mour: W "Teogonii" mamy trochę inną wersję mówiącą, że w dzbanie były "dobra" - z imion wymioniono Zaufanie, Powściągliwość i Nadzieję. Kiedy Pandora podniosła wieko uleciały do Olimpu poza jedną Nadzieją.
Ale to jedyna taka wersja tego mitu.

[Pelinore]

@tylkostrimi: Dziękuję! I zgadzam się. Mi samemu było dosyć ciężko w sposób "zgrabny" to sklecić do kupy.

[historiofil]

@Pelinore: tagujże to: #gruparatowaniapoziomu

[ivbefre]

@Pelinore Zacne! Będę obserwował ( ͡° ͜ʖ ͡°) Przydałby się też tag z filozofią starożytną.

[Pelinore]

@historiofil: Nawet nie wiedziałem o istnienu tego tagu xD Ale dzięki - zaobserwowane.

[Pelinore]

@ivbefre: Będzie! Chcę zrobić w najbliższym czasie wpis o Diogenesie i cyniźmie.

[achillesgrek]

@Pelinore: Zacny kontent. Wrzucaj więcej i częściej, bo to perełka w tym szambie wymiocin i patostreamów!

[Pelinore]

@achillesgrek: Cieszę się, że się podoba! I aż sam jestem zdziwiony, że komuś chciało się czytać tę bądź co bądź "ścianę" tekstu xd

[Woody_90]

@Pelinore:
Mitologia grecka ma wiele wpływów z kultur semickich, stąd bardzo możliwa jest wspólna inspiracja. Btw dlatego w studiach porównawczych religii indoeuropejskich generalnie mało używa się mitów greckich, w przeciwieństwie do rzymskich (oraz nordyckich i indyjskich).

[spac_jesc_pracowac]

Zapytałem: «Co to jest?» Odpowiedział: «Zbliża się dzban

@Krisskow: dzban3 ( ͡° ͜ʖ ͡°)