[IMPERIUMROMANUM]

Depozyt w prawie rzymskim

Oprócz pożyczki (mutuum) do kontraktów realnych należały także przechowanie (depositum), użyczenie (commodatum) oraz zastaw (pignus). Pierwotnie istniała jedynie pożyczka, jednak z czasem grupa kontraktów realnych powiększyła się i wyodrębnionych zostało kilka różniących się od siebie typów tej kategorii umów.
Depositum czyli przechowanie to kontrakt polegający na przekazaniu przez przechowującego (deponenta) konkretnej niezużywalnej rzeczy ruchomej przechowawcy (depozytariuszowi) na przechowanie. Kontrakt taki był bezpłatny, a rzecz przechowywana musiała być zwrócona na żądanie przechowującego, nawet jeśli umowa została zawarta na określony czas. Własność rzeczy nie przechodziła na przechowawcę, a co ciekawe, przechowujący mógł mu przekazać rzecz, nad którą również on nie miał własności.
Przechowawca nie czerpał z takiego kontraktu żadnej korzyści, ponieważ nie mógł korzystać z przechowywanej rzeczy ani uzyskiwać z niej żadnych pożytków. Spoczywała na nim natomiast odpowiedzialność za podstęp (dolus) oraz poważne niedbalstwo (culpa lata) a co więcej zasądzenie tego typu wyroku powodowało jego infamię, ponieważ actio depositi directa przysługujące w tym wypadku przechowującemu należało go grupy actiones famosae (skargi infamujące). Groziło mu również oskarżenie o kradzież użytkowania (furtum usus), jeśli dopuścił się użytkowania zdeponowanej rzeczy, lub zwykłą kradzież (furtum rei) w przypadku przywłaszczenia powierzonej rzeczy. Z kolei przechowującemu groziło oskarżenie o lekkomyślne zdeponowanie rzeczy niebezpiecznej dla otoczenia (omnis culpa). Przechowawca mógł również zastosować wobec niego actio depositi contraria, jeśli poniósł on z tytułu przechowywania jakieś nakłady lub też doznał w związku z nim szkody majątkowej – w takiej sytuacji przechowujący stawał się dłużnikiem, nie powodowało to jednak dodatkowo jego infamii.
Istniało kilka szczególnych typów przechowania. Depozyt konieczny (depositum miserabile, necessarium) miał miejsce, jeśli rzecz była oddawana na przechowanie w sytuacji zagrażającego niebezpieczeństwa. Innym rodzajem był depozyt nieprawidłowy (depositum irregulare), który zachodził, jeśli przekazywano na przechowanie rzeczy oznaczone gatunkowo, a nie indywidualnie, na przykład pieniądze. Różnił się on jednak od pożyczki pod tym względem, że był zawierany w interesie przechowującego (a pożyczka w interesie pożyczkobiorcy) i był kontraktem dwustronnie zobowiązującym (pożyczka jednostronnie). Co więcej należał do kontraktów w dobrej wierze (bonae fidei), w przeciwieństwie do pożyczki należącej do kontraktów ścisłego prawa (stricti iuris). Tak, jak w przypadku pożyczki można było w tym wypadku ustanowić odsetki, działo się to jednak przy pomocy zwykłej umowy (pactum), a nie przy użyciu stypulacji jak przy pożyczce. Ostatnim typem był depozyt sekwestrowy (depositum sequestre), który polegał na przekazaniu na przechowanie osobie trzeciej rzeczy spornej (res litigiosa) na czas trwania procesu pomiędzy spierającymi się o nią stronami.

https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/depozyt-w-prawie-rzymskim/

#rzym #antycznyrzym #imperiumromanum #historia #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu #ancientrome #rzym #venividivici

--------------------------------------------------------------------------------------
Podobają Ci się treści? Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!
https://imperiumromanum.pl/dotacje/

[becyklon]

@IMPERIUMROMANUM: To jaki był sens i cel istnienia takiego depozytu, skoro deponent miał w takim układzie same minusy i ani jednej korzyści? Kiedy to było stosowane?

[Wyrwiflaka]

@becyklon: Przeciez masz dalej napisane w jakich sytuacjach to stosowano.

[becyklon]

@Wyrwiflaka: są opisane konkretne szczególne przypadki, a nie ogólny, nazwijmy to "zwykły". Chyba, że źle zrozumiałem i takiego nie było, a istniały tylko te 3 konkretne typy depozytu.