[loginnawykoppl]

Homo sovieticus: Dlaczego niektórzy potrzebują zakazu by nie iść na zakupy?

Myśliciele XX wieku wiele czasu poświęcili, by zrozumieć dlaczego powstały totalitaryzmy. Często stwierdzali, że dla wielu osób jest w pewnym sensie wygodnie, gdy trzyma się je za mordę.

Umówmy się – życie za PRLu było na swój sposób prostsze

Jeżeli chciałeś np. zbudować dom, to nie musiałeś obawiać się procedur, ryzyka odmowy i tak dalej. Wiedziałeś, że musisz iść do tego i tego faceta, dać mu łapówkę i pozwolenie miałeś. A bez łapówki nawet nie składałeś stosownego wniosku, bo nie było po co. Kończąc szkołę wiedziałeś kim będziesz w przyszłości, bo nie było wielkiego wyboru robić cokolwiek innego niż standardowa robota dla ludzi z Twoim wykształceniem. Własna inicjatywa i poleganie na swojej przedsiębiorczości? Zapomnij. A jeżeli Twój dzieciak wylądował w szpitalu, bo potrącił go pijany synek lokalnego komendanta SB? Jak poszedłeś i łaskawie przeprosiłeś to nie dosyć, że dzieciak nie będzie miał procesu za spowodowanie wypadku, to może i łaskawy pan rzuci nawet kilkaset złotych na leki i pomoże załatwić wózek inwalidzki.

Życie było proste bo było do bólu przewidywalne

Wiedziałeś kim jesteś i jaką pozycję społeczną zajmujesz. Możliwość awansu społecznego była co prawda bliska zeru ALE równie bliska zeru była szansa na degradację. Życie było pozbawione ryzyka – zarówno jego pozytywnej, jak i negatywnej strony. Człowiek był jak beztroskie małe dziecko, a Partia była jak jego matka. Matka wyrodna, która co prawda ciągle wszystkiego zakazywała, ale w to miejsce brała na siebie całkowitą odpowiedzialność za swoje dzieci. Dawała pracę, dawała tożsamość, dawała poczucie własnej wartości.

Przez kilkadziesiąt lat komunizmu państwa tzw. bloku wschodniego dosyć dobrze przyswoiły sobie ten model społeczeństwa. Model, który znacznej części mieszkających tu ludzi przypadł do gustu. Dla określenia takich ludzi powstało określenie „Homo sovieticus” - człowiek sowiecki.

Pojęcie to upowszechnił w Polsce jeden z najwybitniejszych polskich filozofów końca XX wieku, ks. Józef Tischner na początku lat 90-tych. Wydawać by się mogło, że homo sovieticus to osoby związane z tzw. postkomuną. Po części, choć nie do końca. Homo sovieticus to nie tyle ideowy komunista, co klient komunizmu. I zwrócił się przeciwko komunie, gdy ta przestała zaspokajać jego potrzeby, licząc, że to nowa, kapitalistyczna rzeczywistość mu je zapewni. Słowem: homo sovieticus to osoby, które wyszły z komuny, ale komuna nie wyszła z nich. Ciągle oczekują, że wolna Polska zapewni im to co deklarowała, ale nie zapewniała Polska Ludowa – pracę, poczucie udziału we władzy i poczucie godności osobistej. Krótko mówiąc: homo sovieticus szuka kogoś, kto da mu żreć i połechce jego ego. Niezależnie, czy będzie to komunista, nacjonalista czy wyrachowany, bezideowy pragmatyk.

Tischner porównuje to do niewolnika, który ucieka od jednego pana, by znaleźć sobie innego.

Homo sovieticus nie potrafi znaleźć sobie miejsca w wolnym kraju. Nie chodzi tu bynajmniej wyłącznie o kwestie majątkowe – chodzi o mentalność. Jest niestety przejmującym świadectwem takiej postawy sytuacja, gdy ktoś publicznie deklaruje, że tylko dzięki zamknięciu przez władze sklepów poszedł z rodziną do parku. Wcześniej oczywiście też mógł to zrobić – ale nie musiał. Miał wybór. A mieć wybór to dla człowieka sowieckiego ciężar nie do zniesienia.

Co trzeba zrobić, by wrócić homo sovieticus na łamy cywilizacji zachodniej? Trzeba przywrócić prawo posiadania.

Tischner zwracał uwagę czym różni się dobroczynność chrześcijańska od tej komunistycznej. I chrześcijanie i komuniści chcą dzielić pieniądze między bogatych i biednych, ale jest potężna różnica między motywem jaki za tym stoi. Chrześcijańska moralność ceni wybór, jakiego człowiek dokonuje dobrowolnie odejmując sobie i oddając innym. Człowiek ma tu prawo do posiadania swoich pieniędzy, którymi może (ale nie musi!) się podzielić. To jest jego dobrowolna decyzja. Komunizm takiego dobrowolnego wyboru nie przewiduje. Znosi prawo posiadania i odgórnie steruje tym co komu się należy – pieniędzmi, środkami produkcji, pracą, żywnością i w końcu, jak twierdzi Tischner – samym człowiekiem.

Zdaniem filozofa najistotniejszą różnicą jaka dzieli homo sovieticus od ludzi w pełni wolnych jest to, że homo sovieticus nie ma przede wszystkim prawa do posiadania samego siebie. Nie decyduje o tym kim chce być, co chce robić – nie bierze odpowiedzialności za własną osobę i oczekuje, że weźmie ją ktoś inny. Chce upaństwowić samego siebie, uciec od wolności, jaka mu przysługuje, gdyż się jej po prostu boi.

Czy powinniśmy się bać?

Tak, powinniśmy. Ksiądz Tischner tak podsumowuje swój tekst:

„Wyobraźmy sobie, że przychodzi dzień wyborów. Homo sovieticus staje wobec albo-albo: albo byt określi jego świadomość, albo świadomość określi jego byt. Co zrobi? Wybierze na zasadzie odwetu. W imię doznanej krzywdy, przeżytego poniżenia, utraty miejsca w świecie polityki i zagrożenia utratą pracy powie „nie!” Aktem swym zaneguje dobro wspólne. Homo sovieticus nie zna różnicy między swym własnym interesem a dobrem wspólnym. I dlatego może podpalić katedrę, byle sobie przy tym ogniu usmażyć jajecznicę.”

I nie wiem jak Was, ale mnie dym z tej nieszczęsnej katedry od jakiegoś czasu mocno gryzie w oczy.

Bibliografia:
J. Tischner „Etyka solidarności i homo sovieticus”

Obserwuj: #filozofiadlajanuszy Polub: na Facebooku Wesprzyj: finansowo lub bezpośrednio na Patronite

#zainteresowania #ciekawostki #gruparatowaniapoziomu #mikroreklama #filozofia #neuropa #zakazhandlu #liberalizm #komunizm #socjologia

[p.....z]

@loginnawykoppl: we wszystkich dziedzinach życia widać ze ludzie wcale nie są szczęśliwsi gdy mają więcej wolności.

Po to pakują się w religie bo nie muszą sami rozkminiac co jest dobre, a co złe ani rozmyślać nad sensem istnienia i świata.

Było kiedyś takie badanie, że w jednym kraju to rodzice decydowali o tym którą procedurę dla swojego dziecka wybrać, a w drugim w tym samym przypadku decydował lekarz. Rozklad wynikow procedury

[loginnawykoppl]

@xniorvox: to efekt ogromnej sympatii jaka większość Polaków darzy pomysł uszczęśliwiania ich na sile zamykaniem sklepów w niedzielę ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[orkako]

Świetny tekst! @Moderacja wrzucicie to na główną, bo zasługuje, na to, a ludzie powinni być świadomi "mentalności niewolniczej".

@loginnawykoppl: Sformułowanie "człowiek sowiecki" wywodzi się z samego ZSRR, gdzie według tamtejszej propagandy, komunizm miał obowiązek ewolucyjnie (a raczej poprzez hodowlę) przekształcić człowieka, w nowego człowieka, którego nazwano człowiekiem sowieckim. Chodziło o to, że to rozum winny był "egotycznej" wolności, więc aby uczynić ludową "wolność" (równość) rozum ten należało zmienić.

P.S.
Kwintesencja socjalizmu:

[p.....o]

@loginnawykoppl bardzo dobry wpis. Uszanowanko.

[WojciechM-ce]

Nie zapomnę swoich lat przepracowanych na galerii handlowych jako PH, w firmie jednego z najbogatszych Polaków. Długich 4 lat. Zawsze się wtedy zastanawiałem, po #!$%@? Ci ludzie przychodzą w niedziele do tych galerii. Największe #!$%@?, świrusy, męczy dupy, dekle, których zdenerwował fakt, że musieliby spędzić czas z Grażynkami i Brajankami wspólnie coś robiąc. A tak przyjeżdżali do galerii handlowych, Grażynka mogła sobie pooglądać klamoty, których i tak nie kupi, a Sebek, pograć

[edek_wladca_kredek]

@WojciechM-ce: Na szczescie nie od ciebie to zalezy. Co Cie obchodzi co ludzie robia w niedziele? Zajmij sie swoim zyciem!

[simperium]

@loginnawykoppl: bardzo szkoda, że teraz wrzuciłeś ten tekst. Pojęcie homo sovieticus będzie nadużywane przez wykopków w dyskusji polityczne. Ba, nie będzie tylko już jest, koment @Lord6Infamous:

Mentalna komuna

[Harmonijka]

@loginnawykoppl: jak ju bierzes mojego screena to nie zakrywaj nazwisk bo tresc jest przeciez dostepna publicznie

[L.....s]

@simperium: Daruj sobie. Uzywałem tego okreslenia juz wczesniej przy opisywaniu zachowań pisowskich trolli

[loginnawykoppl]

bardzo szkoda, że teraz wrzuciłeś ten tekst. Pojęcie homo sovieticus będzie nadużywane przez wykopków w dyskusji polityczne.

@simperium: zawsze to miłą odmiana od "lewak" itp ( ͡º ͜ʖ͡º)

[simperium]

Uzywałem tego okreslenia juz wczesniej przy opisywaniu zachowań pisowskich trolli

@Lord6Infamous: czyli kompletnie nie rozumiesz określenia, ani tym bardziej zjawiska. A co do mentalności komunistycznej, to chyba zapomniałeś, że władza to w ogóle chciała ograniczać dni wolne - najważniejsze to praca, praca, praca...

[simperium]

Zawsze się wtedy zastanawiałem, po #!$%@? Ci ludzie przychodzą w niedziele do tych galerii.

@WojciechM-ce: bo to też jest mentalność homosovieticus. O tym @loginnawykoppl nie wspomniał, bo tekst nie byłby popularny, ale to określenie idealnie pasuje do ludzi, którzy są również przeciwnikami wolnych niedziel, a którzy nie potrafią sobie zorganizować wolnego dnia.

Taka ironia: wykopki nie wiedzą, jak bardzo czytają o sobie i swojej mentalności.

[M.....n]

@WojciechM-ce: Człowieku, nie będziesz mi mówił co mam robić ze swoim czasem w niedziele.

[loginnawykoppl]

to określenie idealnie pasuje do ludzi, którzy są również przeciwnikami wolnych niedziel, a którzy nie potrafią sobie zorganizować wolnego dnia.

@simperium: albo do ludzi którzy narzekali na braki w sklepach za komuny bo nie potrafili sobie zorganizować obiadu z octu i musztardy ( ͡º ͜ʖ͡º)

[WojciechM-ce]

@Mirczan: Ja nie. Rząd Ci zorganizował xD. A tymczasem jade zatankować paliwko i na kawķę i dam zarobić człowiekowi, który przynajmniej wie, że za #!$%@? tej niedzieli będzie miał zapłacone jak człowiek, bez użerania się z debilami, a jeśli nawet sie jakiś trafi to go to #!$%@? bo hajs mu równoważy straty moralne. Elo.

[simperium]

Człowieku, nie będziesz mi mówił co mam robić ze swoim czasem w niedziele.

@Mirczan: to jest ciekawy argument. Wiesz, że wybierając się na zakupy w niedziele do marketów, mówiłeś tysiącom ludzi, jak mają spędzać niedziele (czyli w pracy)?
Czyli jak ktoś rozporządza twoim czasem to źle, ale jak ty czyimś, to dobrze? ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[S.....y]

@loginnawykoppl: Bez sensu to jest właśnie leżenie przed telewizorem w niedzielne popołudnie albo krążenie wokół bloku, zamiast zagospodarować dobrze dzień wolny i zrobić zakupy w markecie, kupić sobie ubrania, skorzystać z punktów usługowych, a przy okazji przespacerować się gdzieś dalej.

[Nihilnovii]

@simperium: ale ktoś kazał tym ludziom łazić do marketów w niedziele? Nie. Był wybór - chcesz to idziesz na spacer, chcesz to idziesz do marketu.

[reasonable]

@loginnawykoppl: Nie ma to jak przemycać swoje osobiste poglądy na temat handlu w niedziele, odwołując się z dupy do autorytetu księdza Tischnera. Jesteś obrzydliwy.

[M.....e]

@loginnawykoppl: Kiedyś to nie było spacerów.