Pucz w Turcji i jego konsekwencje, które wywołały spore zainteresowani... (@F.....o)

Pucz w Turcji i jego konsekwencje, które wywołały spore zainteresowanie na wykopie oraz inne wydarzenia ostatnich tygodni uświadomiły mi jak wielką niewiadomą pozostają dla nas, niektóre państwa, narody, religie czy ogólnie rzecz biorąc panujące tam zasady i zachowania.

Dlatego też postanowiłem wyjść temu naprzeciw i podzielić się na mikro tym na czym w miarę się znam, a co w przypadku wybuchu jakieś wojny lub rewolucji stałoby się właśnie taką niewiadomą. Mówię o Kaukazie. W tym celu zakładam tag #kaukaskieabc, w którym będę co jakiś czas wrzucać wpisy przybliżające nie tylko obecną sytuację ale i historię oraz profile polityków i skład narodowościowy regionu. Nie mam zamiaru przekonywać kogokolwiek do swoich racji, będę starał się pisać o wszystkim neutralnie. Mam zamiar podawać informacje, które okażą się pomocne jeśli dojdzie do jakiś niepokojących wydarzeń lub po prostu posłużą jako ciekawostki czy też pozwolą inaczej spojrzeć na polityczne i geopolityczne wydarzenia. Dlatego jeśli kogoś to interesuje to niech obserwuje, a jak nie to czarnolisto.

Przy okazji przypominam mój wpis sprzed paru miesięcy na temat ówczesnych wydarzeń w Górskim Karabachu.

To tyle tytułem przydługiego wstępu. Na początek ponieważ wiadomo, że wykop nie toleruje lewactwa to będzie o dasznakach. A dokładniej to o najpopularniejszej partii wśród ormiańskiej diaspory czyli Armeńskiej Federacji Rewolucyjnej nazywanej dasznakami - socialdemokratycznej partii założonej w 1890 roku, będącej pełnoprawnym członkiem Międzynarodówki ( ͡° ͜ʖ ͡°)

Dla leniwych, którym nie chce się scrollować w dół TL;DR:

Armeńska Federacja Rewolucyjna (Haj Jeghapochakan Tasznagcutiun) została założona przez trzech marksistów: Kristapora Mikaeliana, Stepana Zoriana i Simona Zawariana. Najważniejszym postulatem partii było uzyskanie autonomii dla Armenii na terenie Rosji i Imperium Osmańskiego, a oprócz tego partia dążyła do utworzenia społeczeństwa opartego na zasadach demokratycznych, wolności słowa, wolności religijnej i reformy agrarnej.
Pierwsze znaczące spotkanie partyjnych działaczy odbyło się w 1892 roku w Tyflisie (Tbilisi).
Generalnie w tamtym czasie zarówno w Rosji jak i Turcji istniało wiele ormiańskich socjalistycznych partii czy różnego rodzaju kółek a AFR stało się sojuszem tych podmiotów. Jedną z takich partii, która weszła do tego sojuszu była Socjaldemokratyczna Partia Hunczakian, która jednak szybko stwierdziła, że AFR jest za mało marksistowskie i postanowiła opuścić ich szeregi.

Dasznacy bardzo szybko zyskali poparcie Ormian żyjących w Imperium Rosyjskim, a ze względu na swoją postawę wobec Turcji, była nawet wspierana przez rosyjską administrację. Stosunki na linii dasznacy-rosyjskie władze popsuły się jednak w 1903 roku gdy namiestnik Kaukazu Książę Grigorij Golicyn wydał rozporządzenie zgodnie, z którym majątek Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego przechodził pod władzę carską. AFR uznała to za próbę zniszczenia ormiańskiej tożsamości narodowej.

Władze AFR zaczęły organizować demonstrację oraz wysyłać militarne organizacje partyjne do obrony budynków sakralnych. Władze carskie dokonały aresztowań około 1000 ormiańskich działaczy.
Rozporządzenie Golicyna było mocno krytykowane w kręgach rządowych, jednak car Mikołaj II poparł namiestnika. Serigej Witte miał stwierdzić, że tym krokiem władze carskie zraziły do siebie najbardziej przychylny im naród kaukaski. Golicyn odszedł ze stanowiska po nieudanym zamachu na jego życie jaki przeprowadzili dasznacy.

W latach 1905-1907 doszło do walk ormiańsko-azerbejdżańskich, w których udział brali dasznacy. Same walki jednak opiszę przy innej okazji.

Armeńska Federacja Rewolucyjna funkcjonowała również na terenie Imperium Osmańskiego. W 1894 roku jej członkowie brali udział w powstaniu w Sasun, natomiast w 1896 roku, dasznacy zorganizowali obronę Wan podczas osmańskich ataków na miasto. Zdjęcie bojowników AFR z czerwonym sztandarem z napisem Wolność albo Śmierć. W 1896 kurdyjska milicja z plemienia Mazrik zorganizowała zasadzkę na Ormian broniących Wan dokonując na nich masakry. Wyprawa Kurdów doprowadziła do reakcji Ormian, którzy postanowili zrewanżować się Kurdom za ich udział w Hamidiańskiej masakrze oraz zasadzce obrońców Wan. 25 lipca 1897 roku doszło do tak zwanej ekspedycji Chanasor. Ormianie pokonali Kurdów, a dzisiaj niektórzy Ormianie uważają że owa bitwa była pierwszym zwycięstwem nad Imperium Osmańskim i co rok świętują pamięć uczestników walk.
W 1904 roku dasznacy po raz drugi brali udział w powstaniu w Sasun. Generalnie w Imperium Osmańskich AFR prowadziła działalność, którą można by określić jako rewolucyjną. W 1896 doszło do zajęcia przez dasznaków Banku Osmańskiego w Konstantynopolu. 28 uzbrojonych mężczyzn i kobiet -zdjęcie części członków AFR, którzy brali udział w akcji- zajęło gmach banku, w celu zwrócenia uwagi na masowe pogromy Ormian na terytorium Imperium Osmańskiego i politykę sułtana Abdülhamida II. Pomysłodwacami akcji byli Armen Garo i Papken Siuni. Pomimo tego, iż przedstawiciele europejskich mocarstw zapewnili dasznaków, że ich stolice zajmą się sprawą pogromów Ormian do niczego takiego nie doszło, a osmańską reakcją na zajęcie banku był pogrom około sześciu tysięcy Ormian żyjących w Konstantynopolu. W 1905 roku AFR zorganizowała nieudany zamach na sułtana Abdülhamida. Podczas próby zamachu zginął jego pomysłodawca i jeden z założycieli AFR Kristapor Mikaelian.

Oprócz dasznaków do obalenia Abdülhamida dążył również Komitet Jedności i Postępu czyli organizacja młodoturków. W 1907 roku organizacje ogłosiły, że mają podobne cele. AFR poparło młodoturków podczas ich rewolucji mającej na celu obalenie znienawidzonego sułtana. Zakładali, że uda im się uzyskać autonomię, o którą tak bardzo zabiegali. Jak pokazała historia, przeliczyli się. W 1915 roku wielu prominentnych dasznaków zostało zabitych razem z innymi ormiańskimi intelektualistami.

Dasznacy działali również w Persji. W 1907 roku podczas IV Walnego Zjazdu, na którym partyjni działacze tacy jak Aram Manukian, Hamo Ohanjanjan i Stepan Stepanjan udzielili poparcia perskiej rewolucji konstytucyjnej uznając ją za ruch w stronę poprawy interesów ludzi pracy oraz praw człowieka. Działacze uznali również, że będą działać na rzecz interesów ormiańsko-perskich.

W czasach gdy w Turcji rządzili młodoturcy, Ormianie w Zachodniej Armenii, na Kaukazie i w Iranie rozpoczęli ścisłą współpracę z perskimi rewolucjonistami i konstytucjonalistami. Udział dasznaków polegał głównie na wsparciu militarnym. Ale np. Jeprem Chan, który odegrał znaczącą rolę w rewolucji konstytucyjnej - jest uznawany w Iranie za bohatera narodowego - tworzył struktury AFR w Tabrizie, a w późniejszych czasach kierował policją w Teheranie.

Pominę upadek Imperium Rosyjskiego oraz powstanie państw kaukaskich, o tym zrobię osobny wpis. I przejdę od razu do czasów radzieckich.

Po zajęciu Armenii przez bolszewików dasznacy zostali odsunięci od władzy i musieli uciekać z kraju. Miejscem, w którym funkcjonowała spora ormiańska diaspora były państwa Lewantu i dlatego też AFR postanowiło stworzyć silne struktury w Libanie, a w mniejszym stopniu w Syrii. W Libanie AFR początkowo rozpoczęło działalność wśród studentów bejruckich uczelni. Przez parę lat dasznacy konkurowali o wpływy ze wspomnianą wcześniej partią Hunczakian oraz demokratyczno-liberalną Ramgavar.
Gdy wybuchła wojna domowa w Libanie dasznacy początkowo współpracowali z Libańską Partią Socjalno-Demokratyczną zwaną Kataeb lub potocznie libańską Falangą, natomiast później przestali się czynnie angażować w konflikty wewnątrz chrześcijańskich ugrupowań oraz odmówili udziału w konflikcie. W odopowiedzi na postawę AFR członkowie Falangi zaczeli organizować napady na Ormian zamieszkujących Bejrut oraz inne libańskie miasta.

Niektórzy członkowie AFR mieli powiązania z Komandosami Sprawiedliwości Ludobójstwa Ormian - JCAG czyli militarnej organizacji działającej w latach 1975-1987, która działała na rzecz uznania ludobójstwa Ormian (między innymi przez Turcję) oraz proklamowania niepodległej Armenii (obejmującej tereny Republiki Tureckiej). Komandosi Sprawiedliwości napadali na tureckich dyplomatów jako na przedstawicieli państwa negującego ludobójstwo Ormian.

Komandosi byli konkurencyjnym ugrupowaniem dla Tajnej Ormiańskiej Armii dla Wyzwolenia Armenii - ASALA działającej w tym samym czasie. ASALA została powołana w Libanie podczas wojny domowej i za cel stawiała sobie uznanie przez Turcję ludobójstwa Ormian, wypłacenie odszkodowań pokrzywdzonym oraz cesji terytorialnych na rzecz Armenii. Ideowo było to połączenie leninizmu z nacjonalizmem. Do organizacji wstępowali najczęściej potomkowie ocalonych z ludobójstwa. Założyciele ASALA Hagop Hagopian i Kework Ajemian sympatyzowali z Palestyńczykami walczącymi przeciwko Izraelowi. Organizacja Wyzwolenia Palestyny udostępniała z resztą swoje obozy szkoleniowe ormiańskim bojownikom. Ugrupowanie miało być wspierane również przez Muammara Kaddafiego
Mapa ataków dokonanych przez ASALA.

Wracając do AFR w Libanie. Dasznacy nie weszeli do Sojuszu 14 marca i udzielili poparcia Wolnemu Ruchowi Patriotycznemu i aktualnie tworzy Blok Zmian i Reform

Na emigracji doszło również do konfliktu religijno-politycznego wśród ormiańskiej diaspory. Część Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego dążyło do niezależności od głowy Kościoła rezydującego w mieście Eczmiadzyn (ormiański Watykan), które rzecz jasna znajdowało się w Armeńskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Ormianie w USA byli zdania, że władze ASRR próbują używać Kościoła do własnych celów politycznych. W rezultacie doszło do rozłamu w ormiańskim Kościele. Taka schizma. Jeden katolikos (ormiański papież) rezydował w Eczmiadzynie, a drugi w Cylicji. W USA, kapłani wierni katolikosowi z Eczmiadzynu, nie zezwalał członkom ARF na przystępowanie do Kościoła. Strategia kierownictwa AFR polegała na tym by zniechęcać Ormian do uczestnictwa w kościołach wiernych katolikosowi z Eczmiadzynu oraz zachęcali do przeniesienie się do konkurencyjnego skrzydła kościoła. W 1933 roku grupa członków AFR w Nowym Jorku zostało skazanych za zabójstwo ormiańskiego arcybiskupa, którego AFR oskarżało o proradzieckie sympatie. Jednak kierownictwo AFR odcięło się od zabójstwa arcybiskupa. W latach 50., zwiększyły się napięcia pomiędzy ARF a Armeńską SRR. Śmierć Katolikosa Karekina I z Cyilicji spowodowała o sukcesję. Narodowe Zgromadzenie Duchownych, które w dużej mierze było zdominowane przez sympatyków ARF, na nowego katolikosa wybrało Zareha I z Aleppo. Władze kościelne z Eczmiadzinu odrzuciły decyzję o wyborze Zareha. Natomiast on sam znacząco rozszerzył swoją władzę administracyjną nad dużą częścią ormiańskiej diaspory, która została utracona w skutek wcześniejszego rozłamu. Te wydarzenia mocno podzieliły społeczność libańskich Ormian. Dochodziło nawet do starć między zwolennikami i przeciwnikami katolikosa Zareha I.
Sam spór religijny był częścią większego konfliktu, który toczył się pomiędzy dwoma obozami ormiańskiej diaspory. Dasznacy potępiali przejęcie przez Armię Czerwoną władzy nad Demokratyczną Republiką Armenii, a przywódcy partii głosili konieczność utworzenia "wolnej, niezależnej i zjednoczonej Armenii" tak zwanej Wielkiej Armenii, która byłaby wolna od hegemonii tureckiej i radzieckiej. Termin ten wciąż jest używany i odnosi się on do granic Armenii z traktatu z Sevres. Natomiast przeciwnego zdania była partia Hunchakian i Armeńska Liberalna Partia Demokratyczna, które mniej lub bardziej popierały rządy radzieckiej Armenii.

Po rozpadzie ZSRR dasznacy zaczęli wracać do Armenii gdzie konkurowali o władzę z ugrupowaniem przyszłego prezydenta Lewona Ter-Petrosjana. W 1994 roku Ter-Petrosjan zakazał działalności AFR, która wtedy znajdowała się w opozycji oraz zakazał wydawania ich gazety, która była jedną z największych w kraju. ARF oskarżono o rzekomą działalność terrorystyczną skierowaną przeciwko jego administracji i próbę dokonania przewrotu. Później bliski doradca Ter-Petrojana stwierdził, że byli pewni, iż dowody przeciwko AFR są prawdziwe a zdelegalizowanie partii nie miało na celu pozbycia się dasznakó przed zbliżającymi się wówczas wyborami parlamentarnymi.

W 2007 roku chociaż AFR nie należała do koalicji rządowej to zgodziła się na podpisanie umowy o współpracy z rządem. Wówczas dasznacy byli największą partią socjalistyczną w kraju i trzecią co do wielkości w armeńskim parlamencie. AFR dostała również kilka stanowisk ministerialnych między innymi ministra rolnictwa, edukacji narodowej oraz pracy i spraw socjalnych. Oprócz tego w 2007 roku w Erywaniu otworzono Muzeum Historii ARF, które przedstawia historię partii oraz życiorysy jej wybitnych członków.
W prezydenckich wyborach z 2008 roku kandydat AFR zajął czwarte miejsce.

W 1991 roku dasznacy wygrali wybory parlamentarne i jako partia rządząca sprawowali władzę w Republice Górskiego Karabachu podczas konfliktu o te ziemie. AFR czynnie uczestniczyła w konflikcie dostarczając pomoc na front w postaci żywności i leków oraz walcząc.

W Armenii do AFR należy około 6,800 ludzi i posiada ona obecnie pięciu posłów w armeńskim parlamencie, siedmiu w parlamencie Republiki Górskiego Karabachu oraz dwóch w libańskim parlamencie. Oprócz tego AFR posiada status obserwatora przy Partii Europejskich Socjalistów. Dasznacy są bardzo dobrze zorganizowani, zapewne ze względu na fakt, iż jak już wcześniej napisałem są najpopularniejszą partią wśród ormiańskiej diaspory. Wydają gazety, prowadzą stacje radiowe, a także stacje telewizyjne. I tutaj kilka ciekawostek dla świrów spod tagu #bliskiwschod i #syria. Od 1978 roku wydawany jest w Aleppo tygodnik Kantsasar, a od 2011 działa pierwsze ormiańskie radio online - Radio Yeraz, siedziba znajduje się również w tym mieście. Co prawda naszidów się tam nie posłucha ale polecam ormiańską muzykę patriotyczną (⌐ ͡■ ͜ʖ ͡■). Spora diaspora ormiańska znajduje się w Libanie. Działa tam np. Raido YAN oraz wydawany jest dziennik Aztag.

Ideologicznie AFR stanowi połączenie ormiańskiego nacjonalizmu z marksizmem i socjalizmem. Obecnymi celami dasznaków są: utworzenie wolnej i niezależnej Armenii w granicach traktatu z Sevres oraz z regionem Dżahawetii (Gruzja), Górskim Karabachem (według prawa międzynarodowego obszar Azerbejdżanu, faktycznie stanowi państwo nieuznawane silnie powiązane z Armenią) oraz z Nachiczewaniem (autonomiczną republiką w granicach Azerbejdżanu). Oprócz tego postulują doprowadzenie do międzynarodowego uznania i potępienie ludobójstwa Ormian a co za tym idzie zwrotu ziem i wypłaty odszkodowań, gromadzenie ormiańskiej diaspory na ziemiach Wielkiej Armenii oraz wzmocnienie państwowości Armenii, zapewnienie obywatelom dobrobytu, sprawiedliwości społecznej i niezależnej demokratycznej i socjalistycznej republiki.
Oficjalna strona partii

Nieprzypadkowo opisałem akurat tę partię. Grupa, która w lipcu okupowała posterunek policji w Erywaniu wywodziła się właśnie z AFR. Ich lider, aresztowany Dżirair Sefilian, którego uwolnienia się domagali urodził się w Libanie, a do Górskiego Karabachu został wysłany przez AFR. Również inni członkowie grupy byli powiązani z AFR. Można uznać, że metody dasznaków za bardzo się nie zmieniły.

Zapraszam do obserwowania #kaukaskieabc albo czarnolisto.
Wyjątkowo mały spam tagami:
#armenia #kaukaz #turcja #rosja #polityka #geopolityka #historia #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu i wyjątkowo #publicystyka bo może was zainteresuje.