Szerzynka Anny Jagiellonki z XVI wieku

Haftowany przędzą jedwabną ściegami krzyżykowymi na białym lnianym płótnie szlak obrusa z XVI wieku. Nazwa szerzynka oznaczała pierwotnie obrus ołtarzowy, później właśnie oznaczał sam szlak obrusa, obrzeżenie. Obrus kościelny, którego fragment jest na zdjęciu został ofiarowany przez Annę Jagiellonkę do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Inwentarze z 1563 i 1575 roku wymieniają obrusy podarowane przez Annę - jeden opisywany jest jako haftowany czerwonym jedwabiem, może więc chodzić o ten, którego fragmenty zachowały się do dzisiaj. Całe obrzeżenie obrusa składało się z ośmiu pionowych szerzynek i jednej wzdłuż obrusa. W 1880 roku obrus był jeszcze w całości, nie porozcinany. Obecie pozostały z niego tylko fragmety, same obrzeżenia czyli szerzynki, ponieważ obrus wykonany był z niezwykle cienkiego białego płótna i uległ zniszczeniu. Część z nich znajduje się w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie (2 sztuki o wymiarach 10x27 oraz 10x31 cm, nabyte po II wojnie światowej na aukcji antykwariatu w Londynie, od 1963 r. w Muzeum), pozostałe w Skarbcach Koronnym i Katedralnym na Wawelu (21 fragmentów, największa szerzynka ma wymiar 84,5x11,5 cm, od 1939 r. szerzynki znalazły się w w Kanadzie i dopiero od 1959 r. ponownie na Wawelu) oraz w Bawarskim Muzeum Narodowym w Monachium (1 sztuka, 28,5x10,5 cm, od 1957 r.). Z wymiarów zachowanych fragmentów można wywnioskować, że obrus miał szerokość 84,5 cm. Poza tym uważa się, że fragmenty z Warszawy i Monachium stanowiły niegdyś jedną szerzynkę, po wywiezieniu z kraju została ona podzielona na 3 odcinki.

Mimo zakorzenionej tradycji, iż szerzynkę wykonała sama Anna Jagiellonka, raczej sądzi się, że wyhaftowały ją dworki królowej pod jej nadzorem. Niektóre motywy przedstawione na szerzynce pochodzą z wzornika Giovanniego Ostausa z 1557 roku. Wśród ornamentacji głównym jest motyw Orła Jagiellońskiego z literą A na piersiach (Anna Jagiellonka), otoczony literą S - monogramem Zygmunta Starego. Monogramy pozwalają datować obrus na lata przed ślubem Anny ze Stefanem Batorym (1576 r.), ponieważ późniejsze jej dary nosiły zazwyczaj monogramy A R, AJRP lub Anna K[rólowa] P[olski].
Co ciekawe, przy bardzo dokładnym przeglądzie i porównaniu zachowanych fragmentów znaleźć można drobne różnice wzoru, np. brak motywu uzupełniającego pod torsem lwa, różnice wykonania: założenie wycinka tła ściegiem użytym poprzecznie w stosunku do tła całości; to świadczy o tym, że haft nie był wykonywany przez jedną osobę.
HorribileDictu - Szerzynka Anny Jagiellonki z XVI wieku

Haftowany przędzą jedwabną...

źródło: comment_SCFxx4WCfFPRdOR3596a8GUnxLefFEq9.jpg

Pobierz
  • 3
  • Odpowiedz
  • Otrzymuj powiadomienia
    o nowych komentarzach