[P.....k]

W związku z pojawieniem się tego wpisu i dosyć ożywioną dyskusją chciałbym sprostować kilka rzeczy i opowiedzieć czym jest uzus językowy.

Dopisałbym jeszcze do tego skąd się wzięła nazwa Ukraina i jakie jest uzasadnienie stosowania przyimków w/na w stosunku do nazwy kraju i państwa, ale wyjdzie za długo. Zatem niech ten post będzie po prostu wstępem i pewnym uświadomieniem dla wszystkich, którzy z całą stanowczością wypowiadają się o poprawności języka:)

Uzus - jest to norma przyjęta w wspólnocie językowej co użycia danego języka . Etymologia czy inne normy językowe przestają mieć znaczenie w sytuacji, w której na pewną normę zgadzają się użytkownicy danego języka lub jego wariantu. W związku z tym formy językowe rozpowszechnione w oparciu o uzus nie są uważane za błędy mimo, że czasem mogą być niepoprawne z ogólnymi zasadami języka lub niepoprawne etymologiczne.

Przykład: rzeczownik żebro pochodzi jeszcze z języka praindoeuropejskiego o czym świadczy obecność słów podobnych o tym samym znaczeniu w innych językach z rodziny indoeuropejskich.

ang. rib
ros. ребро [riebro]
duń. ribben
ukr. ребро [rebro]
łot. riba
sło. rebro
szw. revben
biał. рaбро [rabro]
niem. rippe

Od razu rzuca się w oczy pewne podobieństwo i to, że wszystkie te rzeczowniki zaczynają się od litery "R" w przeciwieństwie do naszego rodzimego żebra. Otóż w języku wczesnopolskim (nazwa robocza dla określenia języka używanego na terenach polski przed X wiekiem. De facto prawdopodobnie brzmiał bardzo podobnie jak ówczesny słowacki/czeski) istniało R miękkie. Oznacza to po prostu, że było zmiękczane pod wpływem samogłosek "i" lub kontynuantów prasłowiańskiego jać lub jera miękkiego. Zatem mówiono np. rieka, buria, riedko/riadko, riebro.

Z czasem "R" miękkie zaczęło zanikać w językach zachodniosłowiańskich i w polskim oraz czeskim zaczęto zamiast zmiękczenia używać protetycznego "ż", zatem wymiawiano: rżeka, burża, rżadko, rżebro itd. Ta protetyczna głoska jednak też została wyparta i uproszczona do artykulacji znanej dzisiaj (w niektórych wariantach czeskiego wciąż się utrzymuje).

Dlaczego zatem piszemy żebro a nie rzebro skoro etymologicznie poprawna jest ta druga forma? Wyjaśnienia szuka się w spójniku żeby. Prawdopodobnie na wczesnym etapie polskiego i czeskiego piśmiennictwa w oparciu o analogię do spójnika żeby (lub połączenia spójnika że z partykułą by) popełniano zwyczajnie błędy ortograficzne i przyjęto pisownię niepoprawną etymologicznie.

Błąd jednak na tyle rozpowszechnił się i utrwalił w obydwu językach, że został uznany za normę. Tak właśnie działa uzus i polecam mieć to na uwadze przy każdej dyskusji o poprawności językowej:) Jednocześnie nie twierdzę, że uzus jest przepustką do wywracania norm językowych. Mamy z nim do czynienia jedynie wtedy, gdy pewna norma istnieje w naturalnym użyciu za zgodą wszystkich użytkowników danego języka i nie chodzi tu wcale o deklarację typu zgadzam się a o faktyczną praktykę językową :D

#jezykpolski #jezykoznawstwo #slawistyka #ciekawostki #poprawnoscjezykowa

[p1p2p3p4]

@Pryshlyak: wow, ciekawe :) dzięki że się tym z nami podzieliłeś :) btw na jakich studiach zdobywa się taką interesującą wiedzę? :) fajnie, że w tych #!$%@? czasach są osoby z pasjami innymi niż netflix i browary