Pytanie brzmi, czy nasze państwo jest w stanie rozpoznawać nasze słabości i podejmować z wyprzedzeniem działania korygujące? Jeżeli nie, to znaczy, że jesteśmy skazani na korekty, które będą wymuszone, przypadkowe, chaotyczne. I tak się niestety dzieje. Państwo nie jest od tego, aby mówić obywatelom, jak mają żyć i jak mają prowadzić działalność gospodarczą. I zasadniczo samo nie powinno takiej działalności prowadzić. Powinno natomiast inicjować przedsięwzięcia, włączając w to wszystkich potrzebnych partnerów, które są zorientowane na ograniczanie naszych strukturalnych słabości, i nie tylko w obszarze infrastruktury, ale także edukacji, wiedzy, badań, kultury itd. Państwo ma być strukturą zdolną do podejmowania największych narodowych wyzwań. Do dostrzegania, rozpoznawania i podejmowania ich, bo nie chodzi tylko o to, aby je diagnozować.

W gąszczu przepisów każdy urzędnik znajdzie taki, który usprawiedliwia zaniechanie. Nie ma zatem praktycznie odpowiedzialności decydentów za brak pozytywnych efektów ich działań, ewentualnie tylko za oczywiste łamanie przepisów, i nie potrafimy egzekwować tej odpowiedzialności. Kilkanaście lat temu, pisząc o tym jak Polska jest przygotowana do wejścia do Unii Europejskiej, określiłem to jako system zinstytucjonalizowanej nie-odpowiedzialności. Jego cechą jest powszechne przerzucanie odpowiedzialności na innych i uchylenie się od jej przyjęcia. To niestety określa nadal sposób funkcjonowania naszego państwa.

Nasza analiza opiera się na nowym zbiorze danych z 38 krajów rozwijających się i rozwiniętych z lat 1990-2014. Baza zawiera kwartalne dane dotyczące wydatków rządowych, PKB i premii za ryzyko kredytowe obliczonych na podstawie różnic w rentownościach obligacji skarbowych w euro [danego państwa i państwa najbezpieczniejszego-przyp. tłum.]. Żeby ocenić jak wydatki rządowe wpływają na wycenę ryzyka bankructwa i inne interesujące nas zmienne, zakładamy, że wydatki rządowe są określone z góry na jeden kwartał do przodu, ponieważ zmiany polityki fiskalnej wymagają czasie. Uważna lektura dokumentów, które opisują szczegóły polityki zaciskania pasa w czasie obecnego kryzysu potwierdza, że decyzje są podejmowane ze zwłoką nawet w czasie ostrych kryzysów fiskalnych.

Nasz problem badawczy analizujemy pod dwoma względami. Po pierwsze, dokonujemy rozróżnienia danych z próbki na sytuacje kryzysu fiskalnego, kiedy premie za ryzyko kredytowe początkowo jest wysokie a scenariuszami łagodnymi (kiedy premia za ryzyko jest niska). Po drugie, rozróżniamy skutki krótko- i długoterminowe.

„Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie” zespołu polskich analityków McKinseya (niedostępny aktualnie, ale główne jego wnioski są dostępne >>> tutaj)

„Konkurencyjna Polska – jak awansować” zespołu pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, SGH i Akademii Leona Koźmińskiego, pod kierunkiem doświadczonego ekonomisty i polityka prof. Jerzego

Literatura na ten temat jest w języku polskim ciągle dość uboga. Jednak nie tak skąpa, jak sugeruje autor, gdy wskazuje, iż mamy jedynie dwie całościowe publikacje, mianowicie Ryszarda Skarzyńskiego „Państwo i społeczna gospodarka rynkowa. Główne idee polityczne ordoliberalizmu” oraz Tomasza G. Pszczółkowskiego „Ordoliberalizm. Społeczno-polityczna i gospodarcza doktryna neoliberalizmu w RFN”. Juszczak nie zauważa całego szeregu prac i artykułów w większym lub mniejszym stopniu poruszających problem, o którym mowa. W bibliografii wymienia jeszcze prace Edyty Dworak „Społeczna gospodarka rynkowa w RFN”, Tadeusza Kaczmarka i Piotra Pysza – „Ludwig Erhard i społeczna gospodarka rynkowa” i Urszuli Zagóry-Jonszty „Ordoliberalizm a społeczna gospodarka rynkowa Niemiec. Możliwości jej realizacji w Polsce”. Jednak są one w różnym stopniu przezeń wykorzystane, a w dodatku nie wiedzieć czemu nie zostały zaliczone do omawiających problem w miarę całościowo. Dziwić może też brak książki i artykułów Joanny Czech-Rogosz oraz Piotra Pysza czy licznych artykułów Martina Dahla, Danuty Drabińskiej, Edyty Grabskiej, Jerzego Koperka, Tomasza Przybycińskiego, które ujrzały światło dzienne na łamach pism „Optimum”, „Kwartalnik Historii Polskiej Myśli Ekonomicznej”, „Społeczeństwo i Kościół”, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym”. Oczywiście lista ta nie jest pełna, chciałem jedynie wskazać, iż autor pomija nowszą literaturę w języku polskim.

Partia Nigela Farage'a odniosła ważne symbolicznie zwycięstwo nad Torysami, "przejmując" w wyborach ich miejsce w Izbie Gmin z Rochester. To wydarzenie jest ciekawe z paru powodów.

Po pierwsze - jest sygnałem, że nawet przy dużej mobilizacji Torysów, zaangażowaniu nie tylko lokalnych struktur, ale i głośnych nazwisk z centrali, z szefem partii i rządu na czele, mają oni problem w bezpośrednich starciach z Partią Niepodległości. Starciach z uwagi na angielski model wyborczy nieuchronnych.

Po drugie - kurs na pozbycie się problemu w postaci partii Farage'a poprzez przejmowanie niektórych elementów jej retoryki (nawet jeśli łagodniej podawanych), może Torysów wpędzić w jeszcze większe tarapaty. Jak to często bywa - po co wyborcom poniekąd podróbka, skoro jest oryginał, dla wielu bardziej wiarygodny na polu, na którym jest od dawna. Polu, które ponadto część tradycyjnego elektoratu torysowskiego mimo całej niechęci do UE, nie uznaje jedna za swoje.

Po

Działalność polityczna oparta na wartościach wyrażonych przez Niezmienne Zasady jest nazywana przez Kirka polityką roztropności (politics of prudence). Jej istotą jest poszukiwanie kompromisu, realizowanie celów wspólnych dla całej społeczności przy optymistycznym założeniu, że polityka jest sztuką realizowania rzeczy możliwych. Przeciwieństwem działalności politycznej prowadzonej w oparciu o roztropność i umiarkowanie jest poddanie się władzy ideologii. Według Kirka „ideolog” uważa, że polityka to rewolucyjny instrument, służący do transformacji świata i ludzkiej natury. Kirk krytykuje nie tylko ideologie lewicowe lub totalitarne, lecz wyraża pogląd, że każda ideologia jest zła i niszcząca. Świadomość odrębności tych dwóch płaszczyzn myślenia wyraził H. Stuart Hughes, pisząc: konserwatyzm jest negacją ideologii.

Odwołując się do dwudziestowiecznej refleksji konserwatywnej nad ideologią, Kirk przytacza dociekania m.in. Thomasa Molnara, Kennetha Minouge i Erica Voegelina, określające systemy idei jako doktryny przedstawiające ukryte prawdy o świecie, dowodzące błędów ludzi posiadających inne poglądy, rozpowszechniające ukute na potrzeby nowej interpretacji historii „mity” i gotowe schematy myślenia, które mają zastąpić u adeptów ideologii analizę faktów. Cytowany przez Kirka Raymond Aron, w książce The Opium of the Intellectuals, definiuje trzy tego typu mity: Mit Lewicy, Mit Rewolucji oraz Mit Proletariatu. Przesłanki, z których wyrastają ideologie zostają nazwane przez tych autorów politycznym mesjanizmem. Dogmatyczne teorie polityczne stawiają sobie za cel zastąpienie świeckimi celami dotychczas istniejących doktryn religijnych. Ideologia obiecuje zbawienie człowieka w wymiarze świata ziemskiego, nie dopuszczając możliwości istnienia nadnaturalnej rzeczywistości.

Wychodząc z tych założeń Kirk stwierdza, że ideologia jako recepta polityczna obiecuje ludzkości stworzenie raju na ziemi, nie dotrzymując jednak słowa prowadzi do stworzenia ziemskiego piekła. Autor The Conservative Mind wymienia trzy najważniejsze według niego zagrożenia, które decydują o tym, że ideologie są największym wrogiem świata Niezmiennych Zasad.

I.

Chce iść do piekła, nie do nieba. W piekle będę miał towarzystwo papieży, królów i książąt, a w niebie są sami żebracy, mnisi, pustelnicy i apostołowie.

Fryderyk Skarbek znany jest głównie z tekstów o ekonomii i z faktu bycia ojcem chrzestnym Fryderyka Chopina. Ponadto z tego - choć tu nieco przesadzamy - że OMP wydał jego wybór pism pt. Gospodarstwo narodowe (http://omp.org.pl/ksiazka.php?idKsiazki=266). Wśród zaprezentowanych w nim tekstów jest także ten: http://polskietradycje.pl/article.php?artykul=530 - stanowiący porównanie konstytucji Królestwa Polskiego (tego, które powstało po kongresie wiedeńskim) z konstytucją Księstwa Warszawskiego. Pouczający, bo oba dokumenty nie są zbyt znane, a w swoim czasie ważną rolę spełniały.

Wilhelm

Właściciele polskich firm zauważyli, że swoją konkurencyjność mogą poprawiać przez zatrudnianie na czas określony i dużą rotację pracowników, a nie poprzez innowacje. Jest to korzystne doraźnie, ale w dłuższej perspektywie osłabia firmy, bo nie są w stanie konkurować przy bardziej złożonych produktach. Pełne uelastycznienie pracy, które nie daje pracownikom bezpieczeństwa, na dłuższą metę firmom się nie opłaca. Tyle że taka refleksja nie pojawia się, niestety, samoistnie, dopiero zmiana warunków zewnętrznych dramatycznie ujawnia tę słabość.

Ale

Przepełnieni zapałem dławionym przez długie lata w kawiarnianych dyskusjach o tym, co oni by zrobili gdyby mieli władzę, nagle odkrywają, że znajduje się ona w ich rękach i że wszystko jest możliwe, jeśli uda im się tę władzę scentralizować i zastosować odpowiednią siłę. Ponieważ są jednak bardziej teoretykami niż niż realistami, mają ograniczone rozumienie praktycznej polityki, ludzkiej natury czy choćby nawet podstaw ekonomii. Brakuje im cierpliwości dla argumentów dostarczanych przez historię, ponieważ

Dlaczego społeczeństwa demokratyczne są bardziej rozmiłowane w równości niż w wolności? – zadaje pytanie na kartach „O demokracji w Ameryce” Alexis de Tocqueville. W związku z powyższym, przeanalizowanie relacji, jakie zachodzą pomiędzy tymi ideami jest jednym z najważniejszych zadań, jakich podjął się Tocqueville w całym swoim dziele.