[a665321]

Tag #ciekawestronyzwikipedii pod który będę wrzucać co ciekawsze artykuły z Wiki.
tutaj lista #mirkolisty https://mirkolisty.pvu.pl/list/jrb4V2IO41o4ZDgh

[Albańska rewolucja piramidowa](https://pl.wikipedia.org/wiki/Albańska_rewolucja_piramidowa) - niepokoje społeczne, do których doszło wiosną 1997 w Albanii, w efekcie krachu piramid finansowych.

Piramidy

Objęcie władzy w 1992 przez partię demokratyczną zapoczątkowało proces transformacji gospodarczej w Albanii. Przyniósł on upadek gospodarki albańskiej, która opierała się na przestarzałych technologiach i nie była w stanie sprostać konkurencji w realiach wolnorynkowych. Znaczącą część dochodów ludności stanowiły zarobki gastarbeiterów, pracujących w Grecji i we Włoszech, którzy przysyłali zarobione pieniądze do rodzin w kraju. Brak możliwości zainwestowania napływających środków finansowych wykorzystali właściciele piramid finansowych, oferujący możliwość dokonania inwestycji przy oprocentowaniu znacznie przekraczającym te, które oferowały banki. Część indywidualnych inwestorów sprzedawała mieszkania i pozbywała się oszczędności, aby zainwestować jak największą sumę. Największe fundusze (Gjallica, Xhaferi) zgromadziły w latach 1995–1996 środki o wartości kilkuset milionów dolarów każdy. Zgodnie z zasadą funkcjonowania piramid pierwsi klienci, którzy wpłacili na konta funduszy, osiągnęli sukces finansowy, co zachęcało kolejne osoby do inwestowania.

Kryzys polityczny
W 1996 władze Albanii otrzymywały szereg sygnałów od ekspertów rynku finansowego o zagrożeniu możliwym krachem piramid. Wybory parlamentarne 1996 nie sprzyjały jednak podnoszeniu tej kwestii, tym bardziej że wszystkie największe siły polityczne zachęcały do inwestowania w piramidy i nie chciały poprzez niepopularne decyzje zmniejszać swoich szans przed wyborami. Wybory majowe 1996 zakończyły się sukcesem Demokratycznej Partii Albanii. Wynik wyborów oprotestowała opozycyjna partia socjalistyczna, domagając się powtórzenia wyborów, które jakoby zostały sfałszowane. Odrzucenie postulatów socjalistów spowodowało, że opozycja zainicjowała falę demonstracji i protestów przeciwko rządzącej partii. Brutalne tłumienie pokojowych demonstracji przez policję zwiększało stan napięcia w kraju.

Upadek piramid
W początkach stycznia 1997 zaczęły bankrutować fundusze piramidowe, które oferowały niższe oprocentowanie wkładów i traciły potencjalnych klientów na rzecz tych funduszy, które nadal oferowały wysokie zyski (nawet do 100 proc. miesięcznie). Nocą 9/10 stycznia z portu we Wlorze wypłynęła motorówka, na której znajdowały się aktywa dwóch największych funduszy: Gjallica i Xhaferri. Krach piramid spowodował stratę ponad 1200 mln dol., które mieszkańcy Albanii zainwestowali i bezpowrotnie stracili.

Niepokoje społeczne

Ewakuacja obywateli amerykańskich z Tirany
Na początku lutego w największych miastach południowej i środkowej Albanii doszło do serii protestów zbankrutowanych inwestorów. Protestujący domagali się zwrotu zainwestowanych środków i dymisji władz obciążanych odpowiedzialnością za katastrofę. Do protestu dołączyli się studenci z dwóch uniwersytetów: we Wlorze i w Gjirokastrze, rozpoczynając strajk głodowy. 28 lutego protestujący tłum wdarł się do budynku ShIK we Wlorze. Trzech funkcjonariuszy ShIK, znajdujących się w budynku zostało wywleczonych na ulicę i zamordowanych.

1 marca 1997 do dymisji podał się premier Aleksander Meksi, a dzień później prezydent Sali Berisha ogłosił wprowadzenie stanu wyjątkowego. Rozszerzająca się fala protestów doprowadziła do anarchizacji kraju i przejęcia kontroli nad południową częścią kraju przez uzbrojone bojówki. Broń w rękach protestujących pochodziła z magazynów, które zostały porzucone przez wojsko. W miastach południowej Albanii powstawały spontanicznie struktury władzy (tzw. Komitety Ocalenia). Rebelianci utworzyli także strukturę centralną – Narodowe Zgromadzenie Ocalenia Publicznego (alb. Kuvendi Kombëtar i Shpëtimit Publik), ale jego władza nad zbuntowanymi miastami była iluzoryczna.

Przesilenie
W początkach marca rząd albański utracił kontrolę nad południową częścią kraju i nie był w stanie opanować sytuacji. 13 marca rozszerzający się bunt ludności dotarł do Tirany, która na krótko znalazła się w rękach rebeliantów. W tym samym dniu z Albanii ewakuowano przebywających tam obcokrajowców (Operacja Silver Wake).

Stolicę ocalili policjanci z II komisariatu policji w Tiranie, którzy strzegli budynków rządowych. Część Tirany, w tym także instytucji rządowych, została zniszczona i splądrowana, ale sytuację udało się opanować. 14 marca 1997 obradował parlament, który przegłosował kandydaturę Bashkima Fino na nowego premiera. 28 marca Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła Rezolucję 1101, która umożliwiła wysłanie do Albanii kontyngentu wojskowego (Operacja Alba), nadzorującego rozdział pomocy humanitarnej i przywrócenie porządku w kraju. W czerwcu 1997 odbyły się przyspieszone wybory parlamentarne.

Konsekwencje
W czasie zamieszek, które wiosną 1997 ogarnęły Albanię, zginęło kilkaset osób. W ciągu całego roku w wyniku samosądów i wypadków z użyciem broni zginęło ponad 3000 osób. Zniszczono i okradziono 1200 magazynów wojskowych, z których zginęło 652 tys. sztuk broni, a także materiały wybuchowe i miny. W czasie zamieszek splądrowano siedziby 190 przedsiębiorstw, które zostały zmuszone do zawieszenia działalności. Zniszczeniu uległa także część zabytków kultury albańskiej i większość infrastruktury turystycznej.

#albania #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #gruparatowaniapoziomu

[H.....k]

@a665321: Bardzo ciekawy artykuł, ale warto zaznaczyć, że to zdjęcie ma niesamowity potencjał memiczny