[bijotai]

Wolne Miasto Gdańsk było autonomicznym tworem istniejącym najpierw od 1807-1814 roku, a później także od 1920 do 1939 roku. (Sama autonomia Gdańska nie była niczym niezwykłym. Właściwie od samego początku dziejów Gdańsk miał swoje swobody i było tak zarówno za czasów krzyżackich jak i w czasach Rzeczpospolitej.) W obu przypadkach obejmowało teren miasta Gdańsk i okolic, a status terytorium określono jako republikę. Między Wolnym Miastem Gdańskim z okresu napoleońskiego a Wolnym Miastem Gdańskiem z okresu dwudziestolecia międzywojennego istniały jednak spore różnice. Terytorium istniejące w latach 1807-1814 miało także drugą, francuską nazwę - Ville libre de Datznig. Tamtejsze Wolne Miasto Gdańsk znajdowało się teoretycznie pod protektoratem Prus oraz Saksonii, ale w praktyce jego protektorem była właśnie Francja. Zostało utworzone na mocy pokoju w Tylży podpisanego 9 lipca 1807 roku, a ten historyczny moment poprzedziło jeszcze długotrwałe oblężenie miasta Gdańska przeprowadzone przez wojska napoleońskie. W 1813 roku, a więc sześć lat po uzyskaniu autonomii, doszło do ponownego oblężenia - tym razem agresorem były wojska pruskie oraz rosyjskie. Sytuacja utrzymywała się niemal okrągły rok, a Gdańsk został ogromnie wyniszczony. 2 stycznia 1814 roku Francuzi zdecydowali się poddać miasto, co w praktyce oznaczało koniec jego istnienia. Ostateczną likwidację Wolnego Miasta Gdańska ogłoszono w 1815 roku podczas kongresu wiedeńskiego. W latach 1920-1939 ponownie tchnięto do życia autonomiczne terytorium, z tymże na innych zasadach - powstałe miasto-państwo miało znaleźć się pod ochroną Ligi Narodów. Wolne Miasto Gdańsk (tym razem niem.: Freie Stadt Danzig) było rodzajem kompromisu, który jednak nie zadowolił ani Polaków, ani przegranych Niemców. Wyodrębnienie tego terytorium było bowiem plonem porażki Cesarstwa Niemieckiego podczas I wojny światowej. Przeważała na nim ludność niemiecka - Polacy stanowili zaledwie 3-15% ludności (w danych pojawiają się spore rozbieżności). W 1933 roku do władzy doszło NSDAP, czyli narodowi socjaliści niemieccy. Uprawnienia Ligi Narodów były coraz dotkliwiej ograniczane, a nasilały się antypolskie prowokacje i represje przeciw gdańskim Żydom. NDSAP przejęło władzę w 1938 roku, co doprowadziło do hitleryzacji miasta. Sytuacja w Wolnym Mieście Gdańsku (razem z konfliktem wokół korytarza polskiego) była najważniejszym pretekstem do najechania na Polskę i wybuchu II wojny światowej. 1 września 1939 Niemcy rozpoczęli atak na Westerplatte i Pocztę Polską w Gdańsku. W dalszych dniach wielu Polaków rozstrzelano albo zamknięto w obozie koncentracyjnym w Stutthofie. Wbrew prawu międzynarodowemu Wolne Miasto Gdańsk zostało włączone do prowincji III Rzeszy na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 8 października 1939. Kolejny raz autonomia została siłą odebrana przez agresora.

#historia #ciekawostki #gdansk #wolnemiastogdansk #gruparatowaniapoziomu

http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/724251,Gdansk-miasto-potrzebne-Hitlerowi
http://www.polskatimes.pl/artykul/333683,wolne-miasto-gdansk-panstwo-po-ktorym-nikt-nie-plakal,id,t.html
http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,143983,19554950,wolne-miasto-gdansk.html