[Rozpustnik]

Pretorianie

(Praetoriani, Praetoriae Cohortes) była to straż przyboczna cesarzy w starożytnym Rzymie. Jednostka ta została stworzona przez Scypiona Afrykańskiego w okresie republiki i w założeniu miała być ochroną dowódcy armii, jak i namiestnika prowincji. Ich funkcja została zmieniona za panowania Oktawiana Augusta, który przekształcił pretorian w oddziały wojskowe o funkcjach porządkowych. Cesarz Oktawian August powołał pretorianów w 2 roku n.e. jako stałą formację. W epoce julijsko-klaudyjskiej pretorianie często uczestniczyli w kampaniach wojennych towarzysząc cesarzowi.

Była to formacja elitarna, a służba w nich była zaszczytem, zarezerwowanym głównie dla mieszkańców samego Rzymu, lecz pretorianinem mógł zostać każdy mieszkaniec Italii. Roczny pobór pretorianina był 3 razy wyższy od żołdu zwykłego legionisty. Za Augusta legionista otrzymywał rocznie stipendium po 75 denarów, wynoszące na rok łącznie 225 denarów, gdzie pretorianin 350 denarów rocznie. Cesarz Domicjan na przełomie I i II wieku n.e. podniósł żołd o 1/3, a więc pretorianin dostawał 1000 denarów rocznie. Służba wynosiła 16 lat, kiedy przeciętny żołnierz musiał odsłużyć 25 lat. Dla weteranów ponadto uwzględniono wysoką odprawę. Udogodnienia te miały na celu zachęcić obywateli do wstępowania do gwardii.

Zadaniem pretorianów była ochrona władzy i ustroju. Służbę porządkową w mieście, tworzyły 3, a potem 4 kohorty miejskie (cohortes urbanae), które podlegały prefektowi miasta (praefectus urbi). Mógł nim zostać tylko wysokiej rangi senator. Wyróżniano także kohorty wigilów (cohortes vigilum), które za Augusta było 7. Pełniły one funkcje straży pożarnej i policji nocnej. Do tych kohort rekrutowano zwykle wyzwoleńców, dowodzonych przez praefectus vigilurm, zwykle ekwitę.

Od Augusta do Galby cesarze mieli jako straż przyboczną corporis custodes, złożone wyłącznie z barbarzyńców, zwłaszcza Germanów, nieznających języka łacińskiego. Miało to na celu uniemożliwienie porozumienia się potencjalnych spiskowców ze strażą cesarską.

Oprócz gwardii pretoriańskiej istniał inny oddział stworzony do ochrony cesarza –equites singulares Augusti, potocznie zwany Batawami.
Od czasów Tyberiusza pretorianie rekrutowali się głównie z mieszkańców Galii Przedalpejskiej. Od jego też czasów 9 kohort, po 1000 żołnierzy, stacjonowało w Rzymie. Pretorianie stacjonowali w północno-wschodniej części Rzymu, w silnie ufortyfikowanym castra praetoria.

Swoją pozycję po raz pierwszy pretorianie utracili za panowania Septymiusza Sewera. W czerwcu 193 roku n.e. nastąpiło sławetne rozwiązanie gwardii, kiedy to podstępnie zapędzono korpus do koszar i rozbrojono. Na jej miejsce Sewer powołał nową gwardię o bardzo zróżnicowanym składzie etnicznym oraz obniżonym żołdzie.

Septymiusz przedstawił senatowi rzymskiemu swoje postanowienie o zmianie zasad rekrutacji pretorianów. Dotychczas pretorianami zostawali młodzi ludzie z Italii i prowincji najbardziej zromanizowanych. Od teraz mieli to być wybierani najlepsi żołnierze z legionów nadgranicznych. Miał to być pewien rodzaj awansu i nagrody w postaci przeniesienia do służby w stolicy.

Jednostka ostatecznie została rozwiązana za panowania Konstantyna Wielkiego w 312 roku n.e., co było karą za poparcie Maksencjusza, rywala Konstantyna, w wojnie domowej. Ich koszary w Rzymie zostały zburzone, a pretorianie zostali wcieleni do różnych legionów.

Ich strój zawsze miał tradycyjny wygląd, z czasów republiki. Jedynie w walce nosili uzbrojenie takie, jak legioniści.

#ciekawostkihistoryczne #historia #rzym #wojsko #pretorianie