[Palosanto]

Zapraszam na #podwieczorekkulturalny Dziś antropomorfizacja zwierząt, które czasem bardziej ludzkie od człowieka się wydają, co przecież budzi w nas słuszny niepokój. Żeby nie było za łatwo dajmy sobie spokój z mitologią i bajkami, poszukajmy przykładów gdzie indziej.

Cytat na dziś:

Zwierzęta w ogrodzie patrzyły to na świnię, to na człowieka, potem znów na świnię i na człowieka, ale nikt już nie mógł się połapać, kto jest kim.

Folwark Zwierzęcy

1. Dwie małpy

Dwie małpy Bruegla

Tak wygląda mój wielki maturalny sen:

siedzą w oknie dwie małpy przykute łańcuchem,

za oknem fruwa niebo

i kąpie się morze.

Zdaję z historii ludzi.

Jąkam się i brnę.

Małpa, wpatrzona we mnie, ironicznie słucha,

druga niby to drzemie -

a kiedy po pytaniu nastaje milczenie,

podpowiada mi

cichym brząkaniem łańcucha.

Wisława Szymborska

Problematyka wiersza nieco odbiega od tematu obrazu. Na płótnie Bruegla próżno doszukiwać się elementów antropomorfizacji. Obraz ciężko jednoznacznie interpretować, zwłaszcza bez znajomości kontekstu historycznego. Wyraźnie jednak nic dobrego o człowieku nie mówi. Wymowa wiersza jest za to dość oczywista i nikt nie powinien mieć z nim problemu.

2. Tú que no puedes

Już na pierwszy rzut oka widać, że tematyką grafiki jest walka klas. Prości ludzie muszą dźwigać na barkach głupotę uprzywilejowanych i ponoszę konsekwencje za ich lekkomyślność. Kaczmarski nawiązujący do obrazu postanawia twórczo go rozwinąć. W tym wypadku jest to wiara w poprawę sytuacji, której brakuje u Goi, ostatnie wersy otwarcie namawiają do buntu.

Osły i ludzie

Dosiadł mnie osioł okrakiem

I rykiem obwieścił donośnym

Że na wierzchowcu takim

Będzie jeźdźcem wolności

Wbił mi w żebra ostrogi

Wepchnął do ust kostkę cukru

Chwostem tnąc w poprzek nogi

Zmusił bez trudu do truchtu

Zaduch ośli mnie dusi

Jestem kloaką jeźdźca

Bo co spod ogona wypuści

Na moich gromadzi się plecach

Małpy śpiewają mu pieśni

I łaską zwą co jest musem

On ryczy nad uchem: nie śpij!

I już nie truchtem już kłusem

Mija nas inny wierzchowiec

Z wysiłku ogłuchł i oślepł

Osioł go kopie po głowie

Cień jego uszy ma ośle

Nikt już nie mówi po ludzku

Rykiem i śmiechem się chwalą

Głaszczą i chłoszczą do skutku

Kłus nasz przechodzi w galop!

Pędzę na zgiętych kolanach

Więcej niż znieść mogę znoszę

Aż świta myśl niesłychana

I ludzką głowę podnoszę

To nic że ostrogi bodą

Szpicruta nad uchem gra!

To jeździec stworzony pod siodło

I jeźdźca dosiąść się da!

Jacek Kaczmarski

Dla chętnych wersja śpiewana przez Gintrowskiego

Tytuł dzieła w wolnym tłumaczeniu to - "Ty, który nie możesz" . Rysunek ten pochodzi ze zbioru Kaprysy.

Kaprysy to cykl satyrycznych grafik Goi w których krytykował i wyśmiewał ludzkie przywary, a także konkretne osoby i grupy społeczne(przede wszystkim arystokrację i duchowieństwo).

Tu kolejne osły z Kaprysów. Tym razem nie symbolizują już szlachty, a jedynie to, co najbardziej oczywiste - głupotę. Nauczyciel - osioł nie może wychować nikogo innego jak kolejnego osła. I tak ad infinitum. Głupota przekazywana z pokolenia na pokolenie kwitnie w najlepsze, a historia się powtarza.

3. Książka i film *nadziś:**

Poza cytowanym wcześniej folwarkiem zwierzęcym intrygujące zwierzęta możemy odnaleźć w Przygodach Alicji w Krainie Czarów oraz w Mistrzu i Małgorzacie . Opisywać tych książek teraz nie będę, bo niemal każdy je zna, a i tak już sporo tekstu w dzisiejszym podwieczorku.

Zostawiam jeszcze szybko trailer do doskonałej animacji - Fantastyczny Pan Lis. Wes Anderson w najlepszej formie, polecam.

4. Słoń:

Jak ktoś ciekawy, to antropomorfizacja przedmiotów nieożywionych będzie innym razem. A na koniec Słoń.

Zbigniew Herbert

Słoń

Właściwie słonie są bardzo wrażliwe i nerwowe.

Mają bujną wyobraźnią, która pozwala im niekiedy

zapomnieć o swoim wyglądzie. Kiedy wchodzą do wody,

zamykają oczy. Na widok własnych nóg wpadają w

rozdrażnienie i płaczą.

Sam znalem słonia, który zakochał się w kolibrze. Chudł,

nie spał i w końcu umarł na serce. Ci, którzy nie znają natury

słoni, mówili: był taki otyły.

#sztuka #malarstwo #poezja #kultura #cytaty #zwierzeta #kaczmarski