[Najzajebistszy]

Japońska gospodarka przed transformacją Meiji

Okres Edo (dawna nazwa Tokio i siedziba siogunów. Siedzibą cesarzy było Kioto) trwający od 1603 do 1886 roku jest czasem wewnętrznej stabilizacji na wyspach japońskich. Władzę w kraju ponownie przejmują wojskowi, wracając do charakterystycznego systemu politycznego nazywanego siogunatem (był to trzeci z kolei siogunat w historii Japonii). Wiodącą rolę pełnił ród Tokugawów, z którego członków wywodzili się kolejni sioguni. Był to czas samoizolacji Japonii na płaszczyźnie ekonomicznej i międzynarodowej. Tak prowadzona polityka nosiła nazwę sakoku i z różnym natężeniem trwała aż do restauracji Meiji. Jej efektem było zacofanie i marginalizacja – cena jaką Tokugawowie byli skłonni ponieść w zamian za pokój i stabilizację. Obawę Japończyków budzili w szczególności Hiszpanie i Portugalczycy. Ich rosnąca rola na wyspach, budziła obawy, że kraj podzieli los państw Trzeciego Świata. Ponadto bano się, że z Europy przypłyną idee zagrażające rządom Tokugawów. Zagrożenie widziano przede wszystkim w chrześcijańskich misjonarzach i zachodnich uczonych.

Gospodarka cesarstwa miała być autarkiczna. Hasła samowystarczalności przebierały wręcz mitologicznego znaczenia. W praktyce jednak cała polityka gospodarcza podporządkowana była czynnikom ideologicznym i politycznym. Faworyzowano wieś i produkcję rolną, ponieważ chłopi stanowili najliczniejszą warstwę społeczną a ponadto najmniej kontestowali rzeczywistość. Utrudniano funkcjonowanie rzemiosła, handlu i usług – w szczególności poprzez obciążenia fiskalne. Kraj jednak dynamicznie się urbanizował, a wraz z rosnącą populacją rozwijały się miasta. To właśnie mieszczanie najbardziej się bogacili, a chłopi popadali w coraz większą biedę. Skarbce świeciły pustkami, a jedyną odpowiedzią siogunów i książąt feudalnych na kryzysy było zwiększanie podatków.

Na początku XIX wieku dochodziło do kilku prób przełamania samoizolacji kraju, a próby te podejmowała głównie Rosja i Stany Zjednoczone. Siogunat jednak konsekwentnie odmawiał współpracy. Do siłowego przełamania izolacji doszło w 1853 roku, za sprawą misji komandora Mathhew Perry’ego, który w eskorcie czterech nowoczesnych i uzbrojonych okrętów przypłynął na wyspy japońskie. 31 marca 1854 roku Japonia podpisała traktat w Kanagawie, będący formalnym początkiem stosunków dyplomatycznych pomiędzy Krajem Kwitnącej Wiśni a Stanami Zjednoczonymi. Kolejne umowy i traktaty zawierano w kolejnych latach z innymi zainteresowanymi współpracą mocarstwami – były to jednak nierównoprawne traktaty. Japonia w trakcie negocjacji była słabszą stroną, która musiała godzić się na niekorzystne i upokarzające warunki. Kraj pozbawiono wpływu na taryfy importowe, a przedstawiciele mocarstw europejskich uzyskali gwarancję eksterytorialności wobec prawa miejscowego.

Tokugawowie próbowali reformować kraj - było jednak za późno. Wysyłali przedstawicieli na studia do Europy, ściągano francuskich żołnierzy w celu opracowania reformy armii. Japończycy postrzegali ustąpienie Zachodowi jako hańbę, której nie byli w stanie znieść. Zwolennicy obalenia władzy sioguna trafili na podatny grunt, ponieważ po kraju rozprzestrzeniała się ideologia sonno-joi (czcić cesarza, wypędzić barbarzyńców), wymierzona początkowo w cudzoziemców, a później także w siogunat.

4 stycznia 1886 roku proklamowano restaurację cesarstwa.

#japonia #gospodarka #historia #ciekawostki #azja #gruparatowaniapoziomu