[cieliczka]

Tego dnia, 29 listopada w 1935 roku, Erwin Schrödinger, laureat Nobla z fizyki, opublikował artykuł ze słynnym eksperymentem myślowym, nazwanym od jego nazwiska, "kotem Schrödingera"

Artykuł pt. "Obecna sytuacja w mechanice kwantowej" został opublikowany w języku niemieckim (i niemieckim czasopiśmie naukowym) bo przed wojną to oczywiście europejscy naukowcy przodowali w nauce, a naukach przyrodniczych w szczególności.

Oto cytat z tego artykułu opisujący słynny eksperyment (tutaj angielskie tłumaczenie publikacji w pdf)

"(...) Można nawet wysunąć (wymyślić) dość absurdalne przypadki. Kota umieszcza się w stalowej komorze wraz z następującym urządzeniem (które musi być zabezpieczone przed bezpośrednią ingerencją kota): w liczniku Geigera jest niewielka ilość substancji radioaktywnej, tak mała, że być może w trakcie godziny, jeden z atomów rozpadnie się, ale, z jednakowym prawdopodobieństwem, być może nie rozpadnie się żaden. Jeśli tak się stanie, licznik wyładowuje się i przez przekaźnik uwalnia młot, który rozbija małą fiolkę kwasu cyjanowodorowego. Gdyby pozostawić cały ten system samemu sobie na godzinę, można by powiedzieć, że kot wciąż żyje, jeśli w międzyczasie nie rozpadł się żaden atom. Pierwszy rozpad atomowy zatrułby go. Funkcja psi całego systemu wyraziłaby to poprzez mieszanie lub rozmazanie żywego i martwego kota (przepraszam za wyrażenie) w równych częściach.
Typowe dla tych przypadków jest to, że nieokreśloność pierwotnie ograniczona do domeny atomowej przekształca się w nieokreśloność makroskopową, którą można następnie rozwiązać poprzez bezpośrednią obserwację. To uniemożliwia nam tak naiwne zaakceptowanie „rozmytego modelu” do przedstawiania rzeczywistości. Sam w sobie nie zawierałby niczego niejasnego ani sprzecznego. Istnieje różnica między chwiejnym lub nieostrym zdjęciem a migawką chmur i mgieł"

(tłumaczenie moje - poprawki mile widziane)

Jako, że temat był tu już wielokrotnie maglowany (a zainteresowani fizyką znają go na wylot) to dla pozostałych parę linków do bardziej przyjaznych wersji opisu eksperymentu: wikipedia , z wątkami popkultury, krótki artykuł o tym jak naukowcy "ratowali kota" , tu jeszcze jeden, a poniżej filmik, który pojawił się już na wykopie.

Kilka ciekawostek na temat samego Erwina Schrödingera:

1. Źródłem pomysłu eksperymentu myślowego z kotem Schrödingera był Albert Einstein, którego Schrödinger poznał w Berlinie i przez wiele lat wymieniał z nim korespondencję

2. Na Uniwersytecie Berlińskim znalazł się zastępując słynnego Maxa Plancka i dołączając do wykładającego tam wówczas Einsteina (był tam profesorem w latach 1927-1933)

3. Artykuł ze słynnym eksperymentem opublikował dwa lata po tym jak wraz z Paulem Dirakiem otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za "odkrycie nowych, płodnych aspektów teorii atomów i ich zastosowanie".

4. Wcześniej, jako Austriak, służył w wojsku podczas I wojny światowej, a następnie, przez 6 lat pracował na uniwersytecie w Zurychu gdzie w sześciomiesięcznym okresie w 1926 r., opublikował prace, które stanowiły podstawy mechaniki fal kwantowych i były podstawą do przyznania mu Nagrody Nobla. Miał wtedy już 39 lat co było wówczas bardzo późnym wiekiem jak na publikację kluczowych prac przez fizyka.

5. Później opublikował jeszcze prace naukowe, które okazały się najczęściej cytowane w jego dorobku

6. W 1921 był profesorem na Uniwersytecie Wrocławskim (wówczas Śląski Uniwersytet Fryderyka Wilhelma w Breslau)

7. Żył w związku ze swoją żoną i kochanką (za zgodą żony). Z żoną miał jedno dziecko, z kochanką też jedno, a w czasie pobytu w Irlandii w której był rezydentem w od 1939 roku, spłodził jeszcze dwie córki z dwiema różnymi kobietami.

8. Kiedy w 1934 roku przebywał z gościnnymi wykładami w Princeton - słynny uniwersytet, który w latach 30-tych i 40-tych ściągał najwybitniejsze umysły świata (m.in. Einsteina czy Feynmana) zaproponował mu etat, ale Schrödinger, mimo dobrej oferty finansowej, nie zdecydował się jej przyjąć ze względu na problem obyczajowy - chciał mieszkać z żoną i kochanką w jednym domu.


Pozostałe źródła:
https://www.britannica.com/biography/Erwin-Schrodinger
https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1933/summary/
https://en.wikipedia.org/wiki/Schr%C3%B6dinger%27s_cat
https://en.wikipedia.org/wiki/Erwin_Schr%C3%B6dinger

#ciekawostki #gruparatowaniapoziomu #nauka #swiatnauki #fizyka #kalendarznaukowy #koty