Wpis z mikrobloga

#mainlander #filozofia Mały dyskurs o entropii w stylu Mainlandera

Wielce nam skądinąd pomocne, współczesne nauki przyrodnicze roztaczają przed nami przerażającą panoramę: geny to wstrętni egoiści pragnący za wszelką cenę tylko przekazać dalej dziedziczną informację. W królestwie zwierząt wykrywamy mord i zabijanie: małpie hordy toczą ze sobą regularne wojny, wśród lwów nowy przywódca stada sprawia młodszym osobnikom krwawą łaźnię, plemiona mrówek wyniszczają się wzajemnie.

Cały w ogóle teatr życia, poddany działaniu prawa entropii, kąpie się w bladym świetle wielkiej czczości. Jak wiadomo, prawo entropii to modyfikacja prawa zachowania energii. Mówi ono, że w określonych warunkach energia wprawdzie zostaje zachowana, ale jej część przechodzi w stany niepodlegające już dalszym przemianom. Układy wysokoentropijne tracą energię zużywaną przez nie do samopodtrzymania się; ich strukturotwórcze siły giną, rozpływają się - o ile nie otrzymają energii z zewnątrz. Im większa izolacja układu, tym większa jego entropia. Otóż żaden układ, twierdzi Prigogine, nie jest lepiej "izolowany" niż wszechświat jako całość, toteż w końcu zwycięży entropia. Dawna teologia jakby to przeczuwała, gdy powodowana zwątpieniem w zdolność świata do samopodtrzymania się postawiła na łaskę. Ale prawo wzrostu entropii nie zna łaski. Można by powiedzieć, że we wszechświecie istnieje coś na kształt popędu śmierci.

(...) Człowiek staje się ziemią, wszechświat - smugą ciepła po sobie. Poza tym prawo entropii to również jakby prawo spadania ciał: spadaniem jest po prostu sam świat, gdyż z wysokości złożonych struktur spada znów do poziomu wielkiej prostoty.

Teorie entropii nie mówią oczywiście o "złu", ale - jak zresztą również teorie chaosu - chyłkiem wślizgują się w dyskurs o złu, w którym znów dochodzą do głosu prastare lęki i niepokoje. Te lęki i niepokoje mają związek ze zdarzeniami dramatycznie wykraczającymi poza czasowe ramy jednostkowego życia ludzi.

Rüdiger Safranski -- Zło. Dramat wolności, 1997
(tłum. Ireneusz Kania)
  • 1