[N.....h]

Cyrkowy wóz Drzymały, który urósł do rangi symbolu walki o polskość.

Michał Drzymała – polski chłop z Poznańskiego, w latach 1904–1909 prowadził spór z administracją Królestwa Prus o pozwolenie na budowę domu; wóz Drzymały stał się symbolem walki z germanizacją w zaborze pruskim.

Michał Drzymała w 1927 r.

Na początku XX wieku Michał Drzymała stał się sławny w Polsce (a także w Europie) z powodu ciągnącego się przez blisko 4 lata sporu z władzami pruskimi dotyczącego możliwości zbudowania domu na zakupionej w 1904 od niemieckiego kupca działce we wsi Kaisertreu (tak od 1871 roku zaborcy nazywali wieś Podgradowice, po 1918 roku wieś powróciła do polskiej nazwy, a w roku 1939 przemianowano ją na Drzymałowo) pod Rakoniewicami, w powiecie wolsztyńskim.

Drzymała transportujący swój "dom" w Grodzisku Wielkopolskim.

Pruskie prawo wymagało uzyskania zgody administracji państwowej na wzniesienie budynku. Realizujące politykę germanizacji władze wybiórczo wykorzystywały ten przepis na niekorzyść ludności polskiej. W tej sytuacji Drzymała kupił wóz cyrkowy, w którym zamieszkał. Władze pruskie chciały ten wóz usunąć, argumentując, iż stojący w jednym miejscu przez ponad 24 godziny wóz jest domem. W tej sytuacji Drzymała systematycznie, codziennie przesuwał ów wóz na niewielką odległość, co dało mu argument, iż jako pojazd ruchomy nie podlegał przepisom prawa budowlanego.

Przez kilka lat trwała sądowo-administracyjna walka, w której stosowano kruczki prawne; władze pruskie zaczęły nękać Drzymałę za drobne uchybienia i w końcu udało im się usunąć wóz. Wówczas Drzymała zamieszkał w lepiance, którą wkrótce po tym zburzono ze względu na naruszenie przepisów przeciwpożarowych (ustawienie piecyków bez właściwego zabezpieczenia). W tej sytuacji Drzymała był zmuszony sprzedać działkę. Drzymała ostatecznie nabył inną parcelę, ze starym domem, na remont którego niepotrzebna była zgoda urzędów.

Walka Drzymały o możliwość zbudowania domu, a zwłaszcza wykorzystywanie przezeń luk w prawie pruskim stały się głośne w Polsce i w świecie. Głos w tej sprawie zabierali m.in. Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus, a spoza Polski m.in. Lew Tołstoj. Osoba Drzymały, a zwłaszcza ów słynny wóz stały się symbolem chłopskiego oporu wobec zaborcy i germanizacyjnych praktyk stosowanych wobec Polaków przez państwo pruskie. Znaczenie symboliczne jego oporu dostrzegali i Niemcy, skoro po jego śmierci żaden z niemieckich zakładów stolarskich w Wyrzysku nie chciał wykonać trumny, tak że podjąć się tego musiał miejscowy, polski zakład meblarski E. Zehnera.

Michał Drzymała został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1937). W 1939 r. jego rodzinną wieś przemianowano na Drzymałowo.

Postać Michała Drzymały wspomina Jan Pietrzak w pieśni Żeby Polska była Polską (1981).

W rzeczywistości wozy Drzymały były dwa:
- pierwszy, cyrkowy kupił sam Drzymała
- kolejny, lepszej jakości, zakupiony został w 1908 z datków społecznych uzyskanych ze zbiórki pieniędzy jaką przeprowadzono po nagłośnieniu całej sprawy.

W 1910 roku z okazji 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, wóz Drzymały (ten drugi, zakupiony z datków) został wystawiony w krakowskim barbakanie.

Dane techniczne drugiego wozu, wykonanego w warsztacie Dzieciuchowicza na Rybakach w Poznaniu:
8 m długości, 2,5 m szerokości, w najwyższym miejscu wysoki na 2,3 m.
Pomalowany z zewnątrz na żółto, a wewnątrz na biało.
Ściany miały 8,5 cm grubości, podłoga 10 cm grubości, a dach 8 cm grubości.
Całość wykonana była z desek podwójnych i wykładana warstwą korkowca.
Wewnątrz wozu zabudowano kuchenkę o wymiarach 3 m długości i 2,5 m szerokości z kotliną na dwa koła i o jednym oknie. Izba mieszkalna miała trzy okna i osobne wyjście niż kuchenka. Wszystkie okna wyposażono w zielone okiennice (podwójne).

Replika wozu w Drzymałowie.


#historia #ciekawostki #ciekawostkihistoryczne #1908 #polska