[t.....n]

mam nadzieje że śpicie nawet w tych maskach ( ͡º ͜ʖ͡º)

Czy maska zakrywająca usta i nos jest wolna od niepożądanych efektów ubocznych w codziennym użytkowaniu oraz od potencjalnych zagrożeń?

Wiele krajów wprowadziło wymóg noszenia masek w miejscach publicznych w związku z wystąpieniem SARS-CoV-2, czyniąc go powszechnym w 2020 roku. Do tej pory nie przeprowadzono kompleksowych badań na temat negatywnych skutków zdrowotnych, jakie mogą wywołać maski. Celem było znalezienie, przetestowanie, ocena i zestawienie naukowo udowodnionych skutków ubocznych noszenia masek. Dla oceny ilościowej odniesiono się do 44 badań, głównie eksperymentalnych, a dla oceny merytorycznej znaleziono 65 publikacji. Literatura ujawniła istotne niepożądane efekty masek w wielu dziedzinach. W niniejszej pracy określamy pogorszenie stanu psychicznego i fizycznego oraz wiele objawów opisanych ze względu na ich spójną, powtarzającą się i jednolitą prezentację w różnych dyscyplinach jako zespół wyczerpania spowodowanego maską (MIES - Mask-Induced Exhaustion Syndrome). Zobiektywizowana ocena wykazała zmiany w fizjologii układu oddechowego osób noszących maski z istotną korelacją spadku O2 i zmęczenia (p < 0,05), klastyczne współwystępowanie upośledzenia oddychania i spadku O2 (67%), maski N95 i wzrostu CO2 (82%), maski N95 i spadku O2 (72%), maski N95 i bólu głowy (60%), upośledzenia oddychania i wzrostu temperatury (88%), a także wzrostu temperatury i wilgoci (100%) pod maskami. Długotrwałe noszenie masek przez ogół społeczeństwa może prowadzić do istotnych skutków i konsekwencji w wielu dziedzinach medycyny.

1. Wstęp

W początkowym okresie rozprzestrzeniania się nowego patogenu SARS-CoV-2 konieczne było podejmowanie daleko idących decyzji nawet bez dostępnych jednoznacznych danych naukowych. Początkowo zakładano, że pandemiczne środki nadzwyczajne zostały wprowadzone w celu skutecznej i szybkiej redukcji ostrego zagrożenia systemu zdrowia publicznego.

W kwietniu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleciła stosowanie masek tylko u osób objawowych, chorych i pracowników służby zdrowia i nie zalecała ich powszechnego stosowania.

W czerwcu 2020 r. zmieniono to zalecenie, popierając powszechne stosowanie masek m.in. w zatłoczonych miejscach [1,2]. W badaniu metaanalitycznym zleconym przez WHO (poziom dowodów Ia) nie stwierdzono wyraźnych, dających się naukowo uchwycić korzyści z noszenia masek o umiarkowanym lub silnym znaczeniu [3].

Podczas gdy zachowanie odległości co najmniej jednego metra wykazało umiarkowane dowody w odniesieniu do rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2, tylko słabe dowody można było znaleźć w najlepszym przypadku dla samych masek w codziennym użyciu (środowisko pozamedyczne) [3]. Inna metaanaliza przeprowadzona w tym samym roku potwierdziła słabe dowody naukowe dla masek [4].

W związku z tym WHO nie zaleciła powszechnego lub bezkrytycznego stosowania masek w populacji ogólnej i w ciągu zaledwie dwóch miesięcy rozszerzyła swoją listę zagrożeń i ryzyka. Podczas gdy wytyczne z kwietnia 2020 r. podkreślały zagrożenia związane z samozanieczyszczeniem, możliwymi trudnościami w oddychaniu i fałszywym poczuciem bezpieczeństwa, wytyczne z czerwca 2020 r. znalazły dodatkowe potencjalne działania niepożądane, takie jak ból głowy, rozwój zmian skórnych na twarzy, drażniące zapalenie skóry, trądzik lub zwiększone ryzyko zanieczyszczenia w przestrzeni publicznej z powodu niewłaściwego usuwania masek [1,2].

Jednak pod presją rosnącej bezwzględnej liczby dodatnich wyników testów na obecność SARS-CoV-2 wielu ordynatorów dodatkowo rozszerzyło zakres noszenia masek w zależności od czasu i sytuacji, zawsze uzasadniając to chęcią ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa [5]. Takie podejście popierały media, liczne instytucje i większość społeczeństwa.

Wśród przedstawicieli zawodów medycznych i naukowców, użytkowników i obserwatorów wyrobów medycznych, pojawiły się jednocześnie głosy domagające się bardziej zniuansowanego podejścia [6,7,8]. Podczas gdy na całym świecie toczyła się kontrowersyjna dyskusja naukowa na temat korzyści i ryzyka stosowania masek w przestrzeni publicznej, w tym samym czasie w wielu krajach stały się one nowym wyglądem społecznym w życiu codziennym.

Chociaż wydaje się, że wśród decydentów, którzy wprowadzili obowiązkowe maski, panuje zgoda co do tego, że zwolnienia lekarskie są uzasadnione, to ostatecznie to poszczególni klinicyści są odpowiedzialni za rozważenie, kiedy należy zalecić zwolnienie z obowiązkowych masek. Lekarze znajdują się w konflikcie interesów w tej sprawie. Z jednej strony, lekarze odgrywają wiodącą rolę we wspieraniu władz w walce z pandemią. Z drugiej strony lekarze muszą, zgodnie z etosem lekarskim, chronić interesy, dobro i prawa osób trzecich swojego pacjenta z należytą starannością i zgodnie z uznanym stanem wiedzy medycznej [9,10,11].

Staranna analiza ryzyka i korzyści staje się coraz bardziej istotna dla pacjentów i ich lekarzy w odniesieniu do potencjalnych długoterminowych skutków stosowania masek. Brak wiedzy z jednej strony o zasadności prawnej, a z drugiej o medycznych faktach naukowych jest przyczyną niepewności wśród aktywnych klinicznie kolegów.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie pierwszej, szybkiej, naukowej prezentacji ryzyka związanego z powszechnym obowiązkowym stosowaniem masek poprzez skupienie się na możliwych niekorzystnych medycznych skutkach stosowania masek, szczególnie w określonych grupach diagnostycznych, pacjentów i użytkowników.

3. Wyniki

Łącznie do oceny merytorycznej zakwalifikowano 65 prac naukowych dotyczących masek. Wśród nich było 14 przeglądów i dwie metaanalizy.

Spośród możliwych do oceny matematycznej, przełomowych 44 prac o istotnym negatywnym wpływie masek (p < 0,05 lub n ≥ 50%), 22 zostały opublikowane w 2020 roku (50%), a 22 przed pandemią COVID-19. Spośród tych 44 publikacji 31 (70%) miało charakter eksperymentalny, a pozostałe były badaniami obserwacyjnymi (30%). Większość omawianych publikacji była w języku angielskim (98%). Trzydzieści prac odnosiło się do masek chirurgicznych (68%), 30 publikacji dotyczyło masek N95 (68%), a tylko 10 badań dotyczyło masek tkaninowych (23%).

Pomimo różnic pomiędzy badaniami pierwotnymi, udało nam się wykazać statystycznie istotną korelację w analizie ilościowej pomiędzy negatywnymi skutkami ubocznymi w postaci wyczerpania tlenu we krwi i zmęczenia u osób noszących maski z p = 0,0454.

Ponadto, znaleźliśmy matematycznie pogrupowane wspólne występowanie statystycznie istotnych potwierdzonych efektów masek w badaniach pierwotnych (p < 0,05 i n ≥ 50%), jak pokazano na rycinie 2. W dziewięciu z 11 prac naukowych (82%), stwierdziliśmy łączne wystąpienie ochrony dróg oddechowych N95 i wzrostu dwutlenku węgla podczas noszenia maski. Podobny wynik dla spadku saturacji tlenem i upośledzenia oddychania z synchronicznymi dowodami znaleźliśmy w sześciu z dziewięciu odpowiednich badań (67%). Maski N95 były związane z bólami głowy w sześciu z 10 badań (60%). W przypadku deprywacji tlenowej pod maskami N95, stwierdziliśmy powszechne występowanie w ośmiu z 11 badań pierwotnych (72%). Wzrost temperatury skóry pod maskami był związany ze zmęczeniem w 50% (trzy z sześciu badań pierwotnych). Podwójne występowanie parametru fizycznego, jakim jest wzrost temperatury i upośledzenie oddychania, stwierdzono w siedmiu z ośmiu badań (88%). Łączne występowanie fizycznych parametrów wzrostu temperatury i wilgotności/wilgotności pod maską stwierdzono u 100% w sześciu z sześciu badań, przy czym odczyty tych parametrów były znaczące (rys. 2).

Przegląd literatury potwierdza, że istotne, niepożądane zjawiska medyczne, związane z narządami i układami narządów, towarzyszące noszeniu masek występują w dziedzinach chorób wewnętrznych (co najmniej 11 publikacji, punkt 3.2). Lista obejmuje neurologię (siedem publikacji, rozdz. 3.3), psychologię (ponad 10 publikacji, rozdz. 3.4), psychiatrię (trzy publikacje, rozdz. 3.5), ginekologię (trzy publikacje, rozdz. 3.6), dermatologię (co najmniej 10 publikacji, rozdz. 3.7), laryngologię (cztery publikacje, rozdz. 3.8), stomatologię (jedna publikacja, rozdz. 3.8), medycynę sportową (cztery publikacje, rozdz. 3. 9), socjologii (ponad pięć publikacji, punkt 3.10), medycyny pracy (ponad 14 publikacji, punkt 3.11), mikrobiologii (co najmniej cztery publikacje, punkt 3.12), epidemiologii (ponad 16 publikacji, punkt 3.13) i pediatrii (cztery publikacje, punkt 3.14) oraz medycyny środowiskowej (cztery publikacje, punkt 3.15).

Przedstawimy ogólne efekty fizjologiczne jako podstawę dla wszystkich dyscyplin. Po tym nastąpi opis wyników z różnych dziedzin medycyny, a ostatni akapit zamknie pediatria.

3.1. Ogólne skutki fizjologiczne i patofizjologiczne dla osoby noszącej maskę

Już w 2005 r. w pracy eksperymentalnej (randomizowane badanie krzyżowe) wykazano, że noszenie masek chirurgicznych u zdrowego personelu medycznego (15 osób, 18-40 lat) prowadzi do wymiernych efektów fizycznych z podwyższonymi wartościami przezskórnego dwutlenku węgla po 30 min [13]. W niniejszym artykule omówiono rolę objętości przestrzeni martwej i retencji CO2 jako przyczyny istotnej zmiany (p < 0,05) stężenia gazów we krwi na drodze do hiperkapnii, która nadal pozostawała w granicach normy. Maski rozszerzają naturalną przestrzeń martwą (nos, gardło, tchawica, oskrzela) na zewnątrz i poza usta i nos.

Eksperymentalne zwiększenie objętości przestrzeni martwej podczas oddychania zwiększa retencję dwutlenku węgla (CO2) w spoczynku i przy wysiłku oraz odpowiednio ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla pCO2 we krwi (p < 0,05) [14].

Poza kwestią zwiększonego ponownego oddychania dwutlenkiem węgla (CO2) z powodu przestrzeni martwej, naukowcy dyskutują również nad wpływem zwiększonego oporu oddechowego podczas używania masek [15,16,17].

Według danych naukowych, osoby noszące maski jako całość wykazują uderzającą częstotliwość typowych, mierzalnych, fizjologicznych zmian związanych z maskami.

W niedawnym badaniu interwencyjnym przeprowadzonym na ośmiu osobach, pomiary zawartości gazu dla tlenu (mierzonego w O2 Vol%) i dwutlenku węgla (mierzonego w CO2 ppm) w powietrzu pod maską wykazały niższą dostępność tlenu nawet w spoczynku niż bez maski. Do pomiarów użyto analizatora gazów Multi-Rae (RaeSystems®) (Sunnyvale, California CA, Stany Zjednoczone). W momencie przeprowadzania badania urządzenie to było najbardziej zaawansowanym przenośnym wielowariantowym analizatorem gazów w czasie rzeczywistym. Jest on również wykorzystywany w medycynie ratunkowej i ratownictwie operacyjnym. Bezwzględne stężenie tlenu (O2 Vol%) w powietrzu pod maskami było istotnie niższe (minus 12,4 Vol% O2 w wartościach bezwzględnych, istotne statystycznie przy p < 0,001) i wynosiło 18,3% w porównaniu do 20,9% stężenia w powietrzu w pomieszczeniu. Jednocześnie zmierzono krytyczną dla zdrowia wartość stężenia dwutlenku węgla (CO2 Vol%) zwiększoną 30-krotnie w stosunku do normalnego powietrza w pomieszczeniu (ppm z maską vs 464 ppm bez maski, istotne statystycznie z p < 0,001) [18].

Zjawiska te są odpowiedzialne za statystycznie istotne zwiększenie zawartości dwutlenku węgla (CO2) we krwi u osób noszących maski [19,20], z jednej strony mierzone przezskórnie poprzez zwiększoną wartość PtcCO2 [15,17,19,21,22], z drugiej strony poprzez końcowo-wydechowe ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (PETCO2) [23,24] lub odpowiednio tętnicze ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (PaCO2) [25].

Oprócz wzrostu stężenia dwutlenku węgla (CO2) we krwi użytkownika (p < 0,05) [13,15,17,19,21,22,23,24,25,26,27,28], inną konsekwencją stosowania masek, często potwierdzoną doświadczalnie, jest istotny statystycznie spadek saturacji krwi tlenem (SpO2) (p < 0,05) [18,19,21,23,29,30,31,32,33,34]. Udowodniono spadek ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi (PaO2) z efektem towarzyszącego wzrostu częstości akcji serca (p < 0,05) [15,23,29,30,34] oraz wzrost częstości oddechów (p < 0,05) [15,21,23,35,36].

Istotny statystycznie, mierzalny wzrost częstości tętna (p < 0,05) oraz spadek saturacji tlenem SpO2 po pierwszej (p < 0,01) i drugiej godzinie (p < 0,0001) pracy pod maską jednorazową (maską chirurgiczną) odnotowali badacze w badaniu interwencyjnym z użyciem maski, które przeprowadzili na 53 zatrudnionych neurochirurgach [30].

W innym badaniu eksperymentalnym (porównawczym) maski chirurgiczne i N95 powodowały znaczny wzrost częstości akcji serca (p < 0,01), a także odpowiadające mu uczucie wyczerpania (p < 0,05). Objawom tym towarzyszyło uczucie gorąca (p < 0,0001) i swędzenia (p < 0,01) spowodowane przenikaniem wilgoci przez maski (p < 0,0001) u 10 zdrowych ochotników obu płci po zaledwie 90 min wysiłku fizycznego [35]. Przenikanie wilgoci określano za pomocą czujników, oceniając rejestry (SCXI-1461, National Instruments, Austin, TX, USA).

Zjawiska te powtórzono w innym eksperymencie na 20 zdrowych osobach noszących maski chirurgiczne. U osób zamaskowanych stwierdzono statystycznie istotny wzrost częstości akcji serca (p < 0,001) i częstości oddechów (p < 0,02), któremu towarzyszył istotny mierzalny wzrost przezskórnego dwutlenku węgla PtcCO2 (p < 0,0006). Skarżyli się oni również na trudności w oddychaniu podczas wysiłku [15].

Wzmożone oddychanie dwutlenkiem węgla (CO2) z powiększonej objętości przestrzeni martwej u osób noszących maski może odzwierciedlać wzmożoną aktywność oddechową ze zwiększoną pracą mięśni, a także wynikające z tego dodatkowe zapotrzebowanie na tlen i jego zużycie [17]. Jest to reakcja na zmiany patologiczne w sensie efektu adaptacyjnego. Wywołany przez maskę spadek wartości saturacji krwi tlenem (SpO2) [30] lub ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi (PaO2) [34] może z kolei dodatkowo nasilać subiektywne dolegliwości ze strony klatki piersiowej [25,34].

Udokumentowane zmiany gazów we krwi wywołane przez maskę w kierunku hiperkapnii (zwiększone stężenie dwutlenku węgla/CO2 we krwi) i hipoksji (zmniejszone stężenie tlenu/O2 we krwi) mogą powodować dodatkowe efekty niefizyczne, takie jak dezorientacja, obniżona zdolność myślenia i dezorientacja [23,36,37,38,39], w tym ogólne upośledzenie zdolności poznawczych i obniżenie zdolności psychomotorycznych [19,32,38,39,40,41]. Podkreśla to znaczenie zmian parametrów gazometrycznych krwi (O2 i CO2) jako przyczyny istotnych klinicznie efektów psychologicznych i neurologicznych. Powyższe parametry i efekty (saturacja tlenem, zawartość dwutlenku węgla, zdolności poznawcze) mierzono w badaniu z użyciem czujników saturacji (Semi-Tec AG, Therwil, Szwajcaria), przy użyciu Borg Rating Scale, Frank Scale, Roberge Respirator Comfort Scale i Roberge Subjective Symptoms-during-Work Scale, a także przy użyciu skali Likerta [19]. W innym badaniu głównym zastosowano konwencjonalne EKG, kapnografię i kwestionariusze objawowe do pomiaru stężenia dwutlenku węgla, tętna i zdolności poznawczych [23]. Inne dane fizjologiczne zbierano za pomocą pulsoksymetrów (Allegiance, MCGaw, USA), subiektywne dolegliwości oceniano za pomocą 5-punktowej skali Likerta, a prędkość motoryczną rejestrowano za pomocą przetworników położenia liniowego (Tendo-Fitrodyne, Sport Machins, Trencin, Słowacja) [32]. Niektórzy badacze używali standaryzowanych, anonimowych kwestionariuszy do zbierania danych na temat subiektywnych dolegliwości związanych z maskami [37].

W warunkach eksperymentalnych z użyciem różnych typów masek (zwykła, chirurgiczna, N95) u 12 zdrowych, młodych osób (studentów) odnotowano istotny wzrost częstości akcji serca (p < 0,04), spadek saturacji tlenem SpO2 (p < 0,05) ze wzrostem temperatury skóry pod maską (twarzy) oraz trudności w oddychaniu (p < 0,002). Ponadto badacze zaobserwowali zawroty głowy (p < 0,03), senność (p < 0,05), zaburzenia myślenia (p < 0,03) oraz problemy z koncentracją (p < 0,02), które również były istotne statystycznie podczas noszenia masek [29].

Według innych badaczy i ich publikacji maski zaburzają również regulację temperatury, upośledzają pole widzenia oraz komunikację niewerbalną i werbalną [15,17,19,36,37,42,43,44,45].

Wymienione wyżej mierzalne i jakościowe fizjologiczne efekty działania masek mogą mieć implikacje w różnych dziedzinach wiedzy w medycynie.

Z patologii wiadomo, że nie tylko bodźce ponadprogowe przekraczające granice normy mają konsekwencje chorobowe. Również bodźce podprogowe są w stanie wywołać zmiany patologiczne, jeśli czas ekspozycji jest wystarczająco długi. Przykładem może być najmniejsze zanieczyszczenie powietrza siarkowodorem, powodujące zaburzenia oddychania (podrażnienie gardła, kaszel, zmniejszone wchłanianie tlenu) oraz choroby neurologiczne (bóle i zawroty głowy) [46]. Ponadto, podprogowa, ale długotrwała ekspozycja na tlenki azotu i pył zawieszony wiąże się ze zwiększonym ryzykiem astmy, hospitalizacji i wyższej śmiertelności ogólnej [47,48]. Niskie stężenia pestycydów wiążą się również z istotnymi dla człowieka konsekwencjami chorobowymi, takimi jak mutacje, rozwój nowotworów i zaburzenia neurologiczne [49]. Podobnie, przewlekłe podprogowe spożycie arsenu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów [50], podprogowe spożycie kadmu z rozwojem niewydolności serca [51], podprogowe spożycie ołowiu wiąże się z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami metabolicznymi nerek i upośledzeniem funkcji poznawczych [52] czy podprogowe spożycie rtęci z niedoborem odporności i zaburzeniami neurologicznymi [53]. Wiadomo również, że podprogowa ekspozycja na promieniowanie UV przez długi okres czasu wywołuje efekty kancerogenne sprzyjające mutacjom (zwłaszcza rak skóry białej) [54].

Niekorzystne zmiany wywołane przez maski są na pierwszy rzut oka stosunkowo niewielkie, ale istotne jest powtarzające się narażenie przez dłuższy czas zgodnie z wyżej wymienioną zasadą patogenetyczną. Należy się spodziewać długotrwałych, istotnych dla choroby skutków stosowania masek. O ile statystycznie istotne wyniki znalezione w badaniach z matematycznie namacalnymi różnicami między osobami noszącymi maski a osobami bez masek są istotne klinicznie. Dają one wskazówkę, że przy odpowiednio powtarzającym się i długotrwałym narażeniu na warunki fizyczne, chemiczne, biologiczne, fizjologiczne i psychologiczne, z których niektóre są podprogowe, ale które są znacznie przesunięte w kierunku obszarów patologicznych, mogą rozwinąć się zmiany szkodliwe dla zdrowia i obrazy kliniczne, takie jak wysokie ciśnienie krwi i miażdżyca, w tym choroba wieńcowa serca (zespół metaboliczny), jak również choroby neurologiczne. W przypadku niewielkich wzrostów zawartości dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu udowodniono ten chorobotwórczy efekt, objawiający się bólami głowy, podrażnieniem dróg oddechowych aż do astmy, a także wzrostem ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca z uszkodzeniem naczyń krwionośnych i wreszcie konsekwencjami neuropatologicznymi i sercowo-naczyniowymi [38]. Udowodniono, że nawet nieznaczne, ale utrzymujące się zwiększenie częstości akcji serca sprzyja stresowi oksydacyjnemu z dysfunkcją śródbłonka, poprzez zwiększenie ilości komunikatorów zapalnych, a w końcu stymulację miażdżycy naczyń krwionośnych [55]. Podobny efekt ze stymulacją wysokiego ciśnienia krwi, dysfunkcją serca i uszkodzeniem naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg sugeruje się w przypadku nieznacznie zwiększonych częstości oddechów przez dłuższy czas [56,57]. Maski są odpowiedzialne za wyżej wymienione zmiany fizjologiczne ze wzrostem wdychanego dwutlenku węgla [18,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28], niewielkim trwałym wzrostem częstości akcji serca [15,23,29,30,35] i łagodnym, ale trwałym wzrostem częstości oddechów [15,21,23,34,36].

Aby lepiej zrozumieć efekty uboczne i zagrożenia związane z maskami przedstawione w niniejszym przeglądzie literatury, można odwołać się do dobrze znanych zasad fizjologii układu oddechowego (rysunek 3).

Średnia objętość przestrzeni martwej podczas oddychania u dorosłych wynosi około 1

[t.....n]

3.2. Internistyczne skutki uboczne i zagrożenia

Już w 2012 r. eksperyment wykazał, że chodzenie w 20 zamaskowanych osobach w porównaniu z identyczną aktywnością bez masek znacznie zwiększyło częstość akcji serca (średnio +9,4 uderzeń na minutę, p < 0,001) i częstość oddychania (p < 0,02). Tym zmianom fizjologicznym towarzyszył istotnie mierzalny przezskórny podwyższony poziom dwutlenku węgla (PtcCO2) (p < 0,0006), a także trudności w oddychaniu u osób noszących maski w porównaniu z grupą

[t.....n]

3.6. Ginekologiczne działania niepożądane i zagrożenia

Niskie stężenie dwutlenku węgla we krwi u kobiet ciężarnych, jako zmienna krytyczna, jest utrzymywane poprzez zwiększoną objętość minutową oddechów, stymulowaną przez progesteron [22]. Dla kobiety ciężarnej i jej nienarodzonego dziecka istnieje metaboliczne zapotrzebowanie na płodowo-matczyny gradient dwutlenku węgla (CO2). Poziom dwutlenku węgla we krwi matki powinien być zawsze niższy niż poziom dwutlenku węgla we krwi nienarodzonego dziecka, aby zapewnić dyfuzję CO2 z krwi płodu do krążenia

[t.....n]

3.10. Społeczne i socjologiczne skutki uboczne i zagrożenia

Wyniki chilijskich badań przeprowadzonych na pracownikach służby zdrowia wykazały, że maski działają jak filtr akustyczny i prowokują nadmiernie głośną mowę. Powoduje to zaburzenia głosu [43]. Zwiększona głośność mowy przyczynia się również do zwiększonej produkcji aerozolu przez użytkownika maski [98]. Te dane eksperymentalne zmierzone za pomocą urządzenia Aerodynamic Particle Sizer (APS, TSI, model 332, TSI Incorporated, Minnesota, MI, USA) są bardzo istotne.

Co więcej, osoby

[t.....n]

3.14. Działania niepożądane i zagrożenia w pediatrii

Dzieci są szczególnie wrażliwe i mogą być bardziej narażone na nieodpowiednie leczenie lub dodatkowe szkody. Można założyć, że potencjalne działania niepożądane masek opisane w odniesieniu do dorosłych tym bardziej dotyczą dzieci (patrz punkty od 3.1 do 3.13: zaburzenia fizjologiczne wewnętrzne, neurologiczne, psychologiczne, psychiatryczne, dermatologiczne, laryngologiczne, stomatologiczne, socjologiczne, medycyny pracy i społecznej, mikrobiologiczne i epidemiologiczne, a także rysunek 2 i rysunek 3).

Szczególną uwagę należy zwrócić

[t.....n]

Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że efekty opisane u osób zdrowych są bardziej wyraźne u osób chorych, ponieważ ich mechanizmy kompensacyjne, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, są ograniczone lub wręcz wyczerpane. Niektóre istniejące badania na i z udziałem pacjentów z mierzalnymi patologicznymi skutkami działania masek potwierdzają to przypuszczenie [19,23,25,34]. W większości badań naukowych, czas ekspozycji na maski w kontekście pomiarów/badań był znacznie mniejszy (w stosunku do całkowitego noszenia i czasu

[Bielecki]

@theromanpolan: legenda głosi, że na forum ze śmiesznymi obrazkami ktoś to kiedyś przeczyta xDD

[Bigbluee]

@Bielecki: To jest nawet za długie aby to scrolować, tylko trzeba od raz dać na dół strony :D

[Bielecki]

@Bigbluee: bez kitu. A naprawdę, nieironicznie bym to przeczytał, bo mnie początek zaciekawił, ale jak rozwinąłem, to mi się odechciało

[t.....n]

@Bigbluee: @Bielecki: są tacy co czytają książki i są tacy dla których przeczytanie kilku stron to życiowe wyzwanie bo trzeba czytać ze zrozumieniem ( ͡º ͜ʖ͡º)

[Bielecki]

@theromanpolan: a widzisz, ja czytam książki, ale wtedy kiedy mam na to ochotę, a nie, że przeglądam sobie śmieszne obrazki i mam nagle czytać ścianę tekstu xD