[stanislaw-cybruch]

#stan #nauka #przyroda #szympans Szympansy rozumieją znaczenie gotowania

"Niegdyś byliście małpami, a i teraz jeszcze człowiek bardziej jest małpą, niż jakakolwiek małpa" – zauważył filozof Fryderyk Nietzsche. Czy, dlatego małpa udaje, że rozumie sens gotowania potraw przez człowieka?

Szympansy to najbliżsi nasi krewniacy z drabiny ewolucji zwierząt. Dzielą z ludźmi zdecydowaną większość cech budowy organizmu, a nawet zdolności poznawczych, koniecznych m.in. do opanowania sztuki gotowania jedzenia. Zdaniem uczonych, oznacza to, że nasz wspólny przodek przekazał je zarówno małpom, jak i ludziom.

Analizując kwestię naukową, kiedy ludzie nauczyli się gotować, dr Alexandra Rosati z amerykańskiego Uniwersytetu Yale i prof. Felix Warneken z Uniwersytetu Harvarda, odwołali się do naszego najbliższego krewnego od czasu, kiedy wspólny przodek dał początek dwóm liniom ewolucyjnym, około 13 mln lat temu.

Amerykanie opisali serię dziewięciu eksperymentów na łamach fachowego pisma Proceedings B of the Royal Society. Wszystkie były przeprowadzone na 12 urodzonych na wolności szympansach, które trafiły do rezerwatu Tchimpounga w Kongu.

Na początku uczeni biolodzy umieścili, dla celów badawczych, w gorącym garnku plasterek batata. Potem dawali szympansom do wyboru - ugotowany kawałek i surowy plaster. Okazało się, że małpy, w większości przypadków, wolały ugotowane jedzenie.

Następnie badacze chcieli sprawdzić, czy zwierzęta rozumieją, na jakiej zasadzie zachodzi zmiana pokarmu. Posłużyli się w tym celu symulatorem urządzenia do gotowania - plastikowym pojemnikiem z fałszywym dnem, pod którym był kawałek ugotowanego ziemniaka. Wkładano do plastikowego pojemnika kawałek surowego batata, przykrywano i na oczach szympansów wstrząsano.

Po jakimś czasie wyjmowano ze skrytki ugotowane jedzenie. Dr Rosati i prof. Warneken mieli też łatwe do odróżnienia pojemniki, które po wstrząśnięciu, nie zapewniały gotowanych ziemniaków. Gdy - po demonstracji - szympansy mogły wybrać między dwoma rodzajami pojemników, częściej jednak wybierały urządzenie do gotowania.

W innym eksperymencie, w jednym z końców wybiegu, oferowano szympansom kawałek surowego batata. Małpy miały możliwość zacząć jeść od razu lub przejść około 4 metrów na drugi z końców, aby "ugotować" ziemniaka, w jednym z urządzeń. - Kiedy jeden z szympansów zrobił to po raz pierwszy, byłam zdumiona – przyznała dr Rosati. Tego w ogóle nie przewidziałam. Po tym przypadku myśleliśmy, że mamy do czynienia z małpim geniuszem, ale wkrótce podobnie postąpiła prawie połowa badanych zwierząt.

Wtedy, kiedy amerykańscy badacze dali szympansom surową marchewkę, to choć nie pokazywano im procesu "gotowania" na tym warzywie, próbowały je umieszczać w specjalnym urządzeniu do gotowania. A, gdy małpom dawano surowego batata i drewienko, w pojemniku do gotowania umieszczały tylko jedzenie.

Wprawdzie szympansy – w opinii naukowców - nie opanowały ognia, nie dzielą się też pokarmem, a ich dieta znacznie różni się od naszej, dysponują podstawowym repertuarem poznawczym, potrzebnym do gotowania.

Dowody na to, że źródłem tych zdolności szympansów jest wspólny przodek, mogą pomóc w ustaleniu, kiedy pierwotni ludzie opanowali ogień. Ogólnie dominująca teoria głosi, że hominidy najpierw wykorzystywały ogień do obrony i ogrzewania, a dopiero po pewnym czasie do gotowania. Alexandra Rosati i Felix Warneken sądzą jednak, że gotowanie mogło stanowić zachętę, a nie konsekwencję opanowania ognia. - Dowody z naszych badań poznawczych sugerują, że nawet przed opanowaniem ognia, hominidy rozumiały związane z nim korzyści – twierdzi doktor Rosati.

Źródło: kopalniawiedzy.pl.

Stanisław Cybruch

Na zdjęciu ilustracyjnym - Szympansy jak ludzie. Foto: poszkole.pl.google.com.