[stanislaw-cybruch]

#stan #ptak #skowronek #spiew #wiosna Jego śpiew najwcześniej zwiastuje wiosnę

Skowronek śpiewa całymi dniami - zaczyna nim wzejdzie słońce i kończy po zachodzie. Pierwszy jego śpiew słychać na początku lutego, a ostatni w sierpniu. Nawołuje śpiewem samiczki i odpędza konkurentów ze swego terytorium.

Od środy 18 lutego, powinna nadejść do Polski i pozostać dłużej, może nawet do początków marca – fala ciepłego, wiosennego powietrza. A jeżeli dobrze pójdzie w naturalnych ruchach barycznych to zima już nie wróci na nasze ziemie. Coś podobnego musiały wyczytać w planach pogodowych wysokich niebiosów, sezonowe ptaki, które zaczęły wysyłać do nas z ciepłych krajów swoich dobrych zwiastunów wiosny.

Kilka dni temu Polskie Radio podało, że nad Biebrzą i w innych miejscach w kraju, pojawiły się pierwsze osobniki nielicznych żurawi, kilkunastu bocianów i skowronków. Być może skowronki nie musiały lecieć do nas z daleka, bo niewielkie stada zimują na południu Polski, m.in. na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. Teraz mogą się przenosić w inne miejsca, gdzie te miłe podniebne świergotki, spodziewają się więcej pożywienia.

Miejsca zimowania i odbywania lęgów

Skowronki zamieszkują Europę i Eurazję, aż po wschodnią Syberię i Japonię oraz Afrykę Północną. Introdukowane zostały przez uczonych także w obszarach Kanady, Australii i Nowej Zelandii. Te polskie wędrują na zimę na południe, zwykle kilkaset kilometrów od naszych granic, gdzie panuje łagodniejszy klimat. Rozpoczynają powroty od lutego do maja i od września do listopada. Wiosną migracje kończą się w początkach maja. Skowronki zimują głównie w cieplejszych krajach nad basenem Morza Śródziemnego i w Europie Zachodniej.

W Polsce występują od wiosny jako bardzo liczne ptaki w lęgowe krajobrazie rolniczym. Związane są głównie z polami, łąkami i pastwiskami, ale spotkać je można również na biebrzańskich torfowiskach i wysoko położonych łąkach w Karkonoszach. Skowronki są ptakami dominującymi głównie na otwartych obszarach pól Wielkopolski, Warmii i Mazur oraz Śląska. Według ornitologów, zwykle najgęstsze tereny występowania ich, mają 8 par lęgowych na 10 ha powierzchni pól.

Migracja i śpiew skowronków

Tradycyjna wiosenna migracja skowronków widoczna jest, po bardzo licznym przelocie przez kraj; ptaki grupują się wówczas w duże stada, liczące po kilkadziesiąt osobników. W lutym, gdy jeszcze niewiele gatunków naszych skrzydlatych przyjaciół słychać, co pewien czas widać i słychać w górze śpiewającego skowronka - może być wtedy jedynym ptakiem-śpiewakiem, który daje znać o sobie wśród pól.

Skowronki wyróżniają się niezmordowanym śpiewem, który trwa od wczesnego rana do wieczora. Śpiew samczyka to miła dla naszego ucha pieśń godowa wykonywana swojej i innym samiczkom przeważnie w locie. Samczyk śpiewa swoją pieśń, w długim locie tokowym nad łąkami i polami, rzadziej też siedząc na ziemi, gdy wieje silny wiatr, ale spłoszony wzbija się natychmiast z głośnym śpiewem w powietrze.

Charakter śpiewu skowronków

Śpiew skowronka to potoczysty, perlisty, złożony z szybkich, ciekawych, ekstatycznych, wysokich i urozmaiconych, wibrujących i świergocących treli - bardzo przyjemny dla naszego ucha. Czasem może mieć w swoim brzmieniu głosy innych ptaków. Ale to nie jest jego specyfika. Zaganiacz i szpak często naśladują śpiew skowronka.

Samczyk podrywa się do śpiewu milcząco. Startuje z ziemi prawie pionowo i na wysokości 10-20 m zaczyna trelować. Nie przerywając śpiewu wznosi się prosto w górę, zatacza łuki i spiralnie, wylatuje na znaczną wysokość (100-200 m) i tam zawisa w jednym punkcie, bez przerwy przepięknie trelując. Po kilku minutach rozpościera skrzydła i powoli powraca, spiralnym lotem ślizgowym na ziemię, wciąż śpiewając.

Skowronki śpiewają całymi dniami - zaczynają przed wschodem słońca, a kończą po jego zachodzie. Ich śpiew delikatnie świdrujący, można usłyszeć z daleka niemal natychmiast po przylocie z zimowisk (już w końcu lutego), następnie przez cały czas toków w porze godowej i gniazdowania. W przerwie między śpiewaniem ptaszek ten odbywa żerowanie - chodzi lub biega wtedy za pokarmem po ziemi. W porze lęgowej broni swego terytorium, stale jest ostrożny i skryty, a mimo to towarzyski.

Pisklęta, opieka i pożywienie

Skowronki śpiewają, gdy samiczka buduje gniazdo i wysiaduje jaja, a także po wykluciu się pisklaków. Uprawiają swoją rolę śpiewaczą od lutego do sierpnia, aż wylęgną się dwa czasem trzy mioty piskląt; pierwsze wylęgi są w kwietniu, kolejne w czerwcu i sierpniu. Śpiew samca utrzymuje też w odpowiedniej odległości innych od swego terytorium. Po wykluciu się młodych, samiec razem z samiczką, karmią regularnie swoje dzieci.

Pisklęta opuszczają gniazdo po 8-11 dniach, lecz przez pewien czas są jeszcze karmione lub dokarmiane przez oboje rodziców i nie są zdolne do lotu. Wciąż są ukryte w pobliżu gniazda, gdzie cierpliwie oczekują, powrotu rodziców z pożywieniem. Młode stają się lotne w wieku około 3 tygodni, a płodność uzyskują w pierwszym roku życia. Skowronki żyją na ogół 3 lata, ale wyjątkowe osobniki przeżywają nawet do 7-10 lat.

Pożywieniem skowronków są głównie owady oraz poczwarki i larwy, pająki, wije i dżdżownice, a także inne bezkręgowce. Jesienią i zimą menu uzupełniają nasionami traw, chwastów i zbóż oraz zielonymi częściami roślin. Jednak połowę diety stanowi pokarm zwierzęcy. Owady zbierają na ziemi, z roślin, czasem wygrzebują je z gleby. Zimą przeważa u nich pokarm roślinny.
Źródła: wp.pl, expresskaszubski.pl i ekologia.pl.

Stanisław Cybruch

Na zdjęciu ilustracyjnym - Skowronek. A skylark (Alauda arvensis, sex unknown) with insects in its beak, taken by myself in the Lake District near Derwent Water, in Cumbria, England. Taken with a 5D and 70-200mm f/2.8L at 200mm and f/8. CC BY-SA 3.0, Foto: User: Diliff - Own work, File: Skylark 1, Lake District, England - June 2009.jpg.