[Vivec]

Ricardo Duchesne, The Uniqueness of Western Civilization, Historyczna
Jak łatwo wywnioskować z tytułu tej opasłej książki, autor stara się przekonać czytelnika o wyjątkowości kultury zachodniej na tle innych kultur. Dla wielu wydaje się to sprawą oczywistą, czyż to nie zachodnia cywilizacja dała życie nowożytnej nauce, prawom człowieka, oświeceniu czy rewolucji industrialnej? Jednak ok. 30 lat temu w środowisku historycznym przewagę zdobyło stanowisko rewizjonistyczne, kwestionujące wyjątkowość naszej cywilizacji. Wszystko co ta kultura osiągnęła zawdzięcza innym cywilizacjom, a sama niczym się nie wyróżniła. Duchesne nie zgadza się z tym poglądem i ponad połowa jego książki poświęcona jest polemice z argumentami rewizjonistów.
Ich zdaniem sukces odniesiony przez Europę można wyjaśnić szeregiem zbiegów okoliczności(takimi jak spadkowa faza cyklu koniunkturalnego w Azji, dostęp do amerykańskich surowców, wykorzystanie kolonii itp.), a jakiekolwiek innowacje które to umożliwiły(jak kapitalizm, rewolucja przemysłowa, system uniwersytetów czy poszczególne nowinki technologiczne) europejczycy zapożyczyli od znacznie bardziej rozwiniętych cywilizacji wschodu. Jedyne co wyróżniało europejczyków to ich brutalność i żądza bogactw. Tak więc historycy z tego nurtu utrzymują, że Europa przed rokiem 1800 niczym nie wyróżnia się wśród innych kultur, ba można nawet odnieść wrażenie, że była pod każdym względem gorsza. Jednak dzięki długiemu łańcuchowi szczęśliwych zbiegów okoliczności Europa w niedługim czasie dystansuje do tej pory bardziej rozwinięte cywilizacje. Trochę to naciągane jak na poważną teorię naukową.
Podobnie uważa Duchesne, który uważnie przyglądnął się argumentom rewizjonistów i źródłom z których korzystali i skrupulatnie wypunktował pomyłki, przeinaczenia i nadinterpretacje, które doprowadziły ich do takich wniosków. Autor tej pracy tej pokazał, że np. kolonie nie odegrały wcale tak wielkiej roli jak się uważa, Europa nie była marginalnym graczem handlowym w porównaniu do Azji, a to, że europejczycy jako pierwsi w historii doszli do trwałego wzrostu gospodarczego nie ma nic wspólnego z niewolnictwem. Większość argumentów rewizjonistów obraca się wokół spraw ekonomicznych i militarnych co jak uważa autor nie wystarcza do wyjaśnienia dominacji zachodniej cywilizacji.
Rewizjoniści często przytaczają przykłady technologii i idei, które Europa zapożyczyła od innych kultur. Duchesne zauważa, że wiele z tych domniemanych zapożyczeń jest kompletną bzdurą, jak to, że w Chinach wymyślona mechanikę klasyczną. Natomiast przyznaje, że zachodnia cywilizacja wiele zawdzięcza innym, jednak to co zapożyczyła prawie zawsze rozwijała w stopniu który sobie nie wyobrażali ich twórcy.
Duchesne zwraca również uwagę na paradoks, który tkwi w podstawach rewizjonizmu: choć pogląd ten głosi, że cywilizacja europejska niczym nie różni się od innych kultur i niczego nowego nie wniosła do dziedzictwa kulturowego to sam pomysł, że każda kultura jest równa jest produktem zachodniego myślenia. To właśnie europejskie wartości etyczne dały życie poglądowi, że wszystkich powinniśmy traktować z równym szacunkiem. Jest to pogląd niespotykany nigdzie indziej.
Druga część książki poświęcona jest wyjaśnieniu przez Duchesne źródeł europejski unikalności. Autor uważa, że zachodnia cywilizacja mogła tyle osiągną dzięki swojemu niezmordowanemu dążeniu do przodu i niezwyklej kreatywności. Źródła tej postawy znaleźć można w tradycji indywidualizmu i wolności ludów indoeuropejskich. Ich arystokratycznemu egalitaryzmowi, pielęgnowaniu wartości militarnych i zabieganiu o prestiż. Z polaczenia tych cech w przyszłości doszło do powstania zachodniego racjonalizmu, nauki, filozofii, sztuki i literatury, oraz popędowi ku przemysłowi, dynamizmowi, militaryzmowi i imperializmowi. Duchesne w tym miejscu rozwija myśl takich filozofów jak Hegel, Spengler czy Nietzsche.
Jego praca jest na pewno niezwykle ważnym głosem w temacie współoddziaływań cywilizacji oraz miejsca i roli Zachodu w tych procesach. Polecam ją każdemu zainteresowanemu tym ciekawym tematem choć trzeba zaznaczyć, że nie jest to łatwa i lekka lektura(zwłaszcza, że nie jest dostępna w języku polskim).

#bookmeter

[s.....n]

@Vivec: Zapomniałeś o odliczaniu.