[AMA] Jak odnaleźć przodków i dowiedzieć się, skąd pochodzę?

Może święta to czas na odkrycie korzeni? Jak poszukiwać przodków? Gdzie odszukać księgi metrykalne? Jak wygląda praca genealoga? Zachęcam do zadawania pytań, zarówno związanych z poszukiwaniami genealogicznymi w kontekście samodzielnych badań, jak i komercyjnych realizowanych dla klientów.

W nawiązaniu do znaleziska dotyczącego wykazu 100+ stron pomocnych badaniach genealogicznych, które zyskało sporą popularność (link) i wpisu na mirko (link) zapraszam do zadawania pytań w ramach AMA o poszukiwaniach przodków.

Ostatnie AMA o genealogii było cztery lata temu. Od tego czasu sporo się zmieniło, jeśli chodzi o dostęp do źródeł. W Internecie pojawiły się setki tysięcy, a może nawet miliony, nowych materiałów archiwalnych, powstały nowe bazy, a przy odrobinie szczęścia można odszukać przodków, nie odchodząc od komputera ( ͡° ͜ʖ ͡°) Choć oczywiście zdarzają się tereny, w których bez odwiedzin w parafii lub archiwum nie ma szans na zdalne badania.

Krótko, jak rozpocząć badania genealogiczne:

1. Zapisz wszystko, co wiesz.
2. Rozrysuj drzewo genealogiczne - na kartce lub w którymś z dostępnych programów. Można nawet w Excelu ;-) 
3. Przeszukaj dokumenty rodzinne, do których masz dostęp: zdjęcia, świadectwa szkolne, odpisy aktów stanu cywilnego czy nawet stare rachunki.
4. Przepytaj najbliższych krewnych: dziadków, ciocie, wujków. Warto pośpieszyć się z rozmową ze starszymi krewnymi, nigdy nie wiadomo, na kogo przyjdzie pora...
5. Idź na cmentarz: wykonaj zdjęcie nagrobków, odnotuj widoczne daty. W Internecie dostępne są też cmentarze online, w tym największy Grobonet.
6. Sprawdź internetowe bazy genealogiczne. Istnieje wiele internetowych wyszukiwarek, w których mogą znajdować się Twoi przodkowie. Kryteriów jest naprawdę wiele, bo możesz przeglądać indeksy z konkretnych parafii, ale także możesz przeszukać listy osób, które wypłynęły za Ocean lub znaleźć osoby, które podczas II wojny światowej były w obozach koncentracyjnych lub na przymusowych robotach w Niemczech. Koniecznie odwiedź strony takie, jak: Geneteka, Straty, Family Search. Coraz częściej w Internecie można znaleźć skany metryk z poszczególnych archiwów. Odwiedź takie portale, jak szukajwarchiwach.gov.pl, metryki.genealodzy.pl, Genbaza (dostępna po zalogowaniu), Family Search, Genealogia w Archiwach.
   
7. Pierwsza wizyta w parafii, pierwszy kontakt z USC. Nastaje taki czas, kiedy dokumenty, znajdujące się w domu i u krewnych, zostały przeanalizowane i nie wiemy, gdzie zdobyć dalsze dane. Te można uzyskać w parafii lub Urzędzie Stanu Cywilnego.W parafii mogą znajdować się księgi z różnych lat – niektóre gromadzą te sprzed kilku wieków, a inne trzymają się narzuconych im zasad i oddają starsze księgi do odpowiedniego Archiwum Diecezjalnego lub Archiwum Archidiecezjalnego.
   W Urzędach Stanu Cywilnego jest trochę inaczej, ponieważ tam księgi po 100 latach (w przypadku księgi urodzeń) od zamknięcia trafiają do Archiwum Państwowego. Jeśli więc jedna księga urodzeń zawiera wpisy od 1750 do 1950 r., zostanie ona przekazana do Archiwum Państwowego dopiero w 2050 r., mimo że pierwsze metryka pochodzi z połowy XVII wieku. W przypadku metryk ślubów i zgonów, księgi przekazywane są po 80 latach na powyższych zasadach.
8. Jakie dokumenty znajdziesz w Archiwum Państwowym? Jeśli księga została przekazana już do odpowiedniego Archiwum Państwowego, należy udać się tam z wizytą. Przeglądanie metryk jest darmowe . Możesz również fotografować interesujące Ciebie metryki (nie używając lampy błyskowej) bez żadnych opłat. Zgodnie z regulaminem konkretnego Archiwum, możesz poprosić o kopię lub skan wybranej metryki – opłaty powinny znajdować się w cenniku każdego Archiwum.
   W Archiwum Państwowym znajdziesz również spisy ludności, spisy podatkowe, księgi cechowa, akta szkolne, mapy katastralne, akta notarialna, akta hipoteczne i wiele, wiele innych. Zasób archiwów możesz sprawdzić w bazie Sezam lub w inwentarzu konkretnego Archiwum.

Największe bazy genealogiczne z podziałem na województwa (nie wszystko dostępne online):

1. Dolnośląskie - Family Search, szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwa w Opolu/Wrocławiu). Online raczej księgi po 1874 roku, wcześniejsze w większości dostępne tylko na miejscu.
2. Kujawsko-pomorskie - dużo materiałów online na Genealogia w Archiwach.
3. Lubelskie - wyszukiwarka Lubgens. Skany dostępne na Family Search, szukajwarchiwach.gov.pl.
4. Lubuskie - trochę wpisów na Poznan-Project i BaSIA. Trochę skanów dostpenych na szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwum w Zielonej Górze).
5. Łódzkie - dużo wpisów na Geneteka, skany na szukajwarchiwach.gov.pl i metryki.genealodzy.pl (Archiwum w Łodzi).
6. Małopolskie - coraz więcej wpisów na Geneteka. Większość raczej dostępna tylko na miejscu w Archiwach Diecezjalnych i Państwowych (oraz parafiach) w Tarnowie/Krakowie/Katowicach.
7. Mazowieckie - dużo wpisów na Geneteka, skany na szukajwarchiwach.gov.pl, Genbaza, metryki.genealodzy.pl (Archiwum w Warszawie/Mławie).
8. Opolskie - Family Search, szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwa w Opolu/Wrocławiu). Online raczej księgi po 1874 roku, wcześniejsze w większości dostępne tylko na miejscu.
9. Podkarpackie - dużo wpisów na Geneteka. Większość materiałów tylko na miejscu w parafiach/archiwach (kościelnych i państwowych) m.in. w Tarnowie, Rzeszowie, Przemyślu.
10. Podlaskie - dużo indeksów na Projekt Podlasie. Skanów raczej niewiele na szukajwarchiwach.gov.pl
11. Pomorskie - duża baza danych PomGenBaza. Dużo zeskanowanych (po 1874 roku) na Genbaza.
12. Śląskie - skany na szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwum w Katowicach/Pszczynie/Raciborzu), Family Search, skany na stronie Górnośląskiego Towarzystwa Genealogicznego, dla miejscowości przygranicznych na stronie Archiwum Ziemskiego w Opawie. Dla archidiecezji katowickiej i diecezji bielsko-żywieckiej bardzo dużo ksiąg dostępnych wyłącznie na miejscu w Katowicach i w poszczególnych parafiach.
13. Świętokrzystkie - przede wszystkim Genbaza i Geneteka.
14. Warmińsko-mazurskie - trochę na Family Search, troszkę indeksów na Geneteka, trochę materiałów na szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwum w Olsztynie). Raczej bez fajerwerków z dostępem.
15. Wielkopolskie - przede wszystkim BaSIA i Poznan-Project. Księgi (w większości po 1874 roku) na szukajwarchiwach.gov.pl (Archiwum w Poznaniu/Kaliszu/Koninie), trochę na Family Search (Archiwum w Gnieźnie), sporo (przed 1874 rokiem) dostępnych tylko w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu i częściowo w Gnieźnie.
16. Zachodniopomorskie - Zachodniopomorskie Towarzystwo Genealogiczne stworzyło dużą bazę.
17. Dawne lwowskie/tarnopolskie/stanisławowskie - sporo indeksów na Geneteka, dużo skanów na Family Search i AGAD. Część tylko na miejscu w ukraińskich archiwach.
18. Dawne nowogródzkie/poleskie - słabo ( ͡° ʖ̯ ͡°). To, co w dawnej archidiecezji wileńskiej dostępne na Family Search. Reszta na Białorusi.
19. Dawne wołyńskie - trochę na Family Search (ale tylko w ograniczonym zasobie). Reszta na miejscu w Łucku/Równem/Żytomierz. Żytomierz trochę online tutaj.
20. Dawne wileńskie - sporo na Family Search i epaveldas.lt.

Z najważniejszych kwestii to chyba tyle. 

Zachęcam do zadawania pytań, zarówno związanych z poszukiwaniami genealogicznymi w kontekście samodzielnych badań, jak i komercyjnych realizowanych dla klientów.

Kilka słów o mnie: genealogią zajmuję się jakieś 12-13 lat, od 8 lat tworzę magazyn genealogiczny More Maiorum, a od 4 lat poszukiwania genealogiczne to moja praca. To, że poszukiwania genealogiczne to coraz częściej sposób na życie może świadczyć fakt, że, przy moim współudziale, rok temu oficjalnie zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Polskich Profesjonalnych Genealogów zrzeszające zawodowych poszukiwaczy korzeni. W swoich poszukiwań dotarłem do przodków urodzonych ok. 1600 roku. Chłopi, nie żadna szlachta ( ͡° ͜ʖ ͡°)

I jeszcze kilka nietypowych wpisów z ksiąg galicyjskich:

• Informacja o utopieniu dziecka, rok 1810, Galicja:

• Wpis o węgierskim huzarze zmarłym na zapalenie płuc, rok 1914, Galicja:

• Informacja o dzieciobójstwie, rok 1917, Galicja:

• Ślub 80-latka z 16-latką, druga połowa XIX wieku, Galicja:

[archates]

Propsuje materiały, które ostatnio wrzuciłeś. Sam sporo grzebie razem z mamą, która jeździ i przegląda księgi kościelne. Póki co zebrałem w drzewie ponad 700 osób, nie bawiąc się już w rodzeństwa na dalej niż 3 generacje wstecz. Potem idę póki co tylko po mieczu. Bardzo fajne hobby

[alan-jakman]

@archates: Super! Wciąga na lata, więc trzeba uważać ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[alan-jakman]

@Szeptun: Jeśli znasz daty śmierci, to wystąp do USC o ich akty zgonów. Tam będą podani rodzice pradziadków oraz ich miejsca i daty narodzin. Potem dopiero szukasz aktów chrztów/urodzeń.

[MoroMoro]

Pytań nie mam, zbudowałem z pomocą rodziny oraz forum genealogicznego spore drzewo. Jeszcze sporo pracy przede mną. Dodatkowo są zagadki do rozwiązania przy pomocy DNA. Dziękuję Ci za Twój wkład w propagowanie genealogii.

[alan-jakman]

@MoroMoro: Dziękuję za miłe słowa! :-)

[K.....i]

Mam kilka pytań:
1. Ile kosztują takie poszukiwania? Wydanie dokumentów przez urzędy czy kościół jest płatne?
2. Co zrobić gdy utknąłem w martwym punkcie? Rodzina ze strony matki ma na nazwisko Nowak, wiec dałem sobie spokój z poszukiwaniami( ͡° ͜ʖ ͡°)
3. W jaki sposób dowiadujesz się czym zajmowali się przodkowie? Przecież nie ma wielu informacji sprzed 200lat. Same nazwiska i daty urodzeń. Może po większych miastach są

[alan-jakman]

@KosibaAntoni:

1. Jeśli szukasz samodzielnie, to kosztem jest Twój czas. Korzystanie z archiwów państwowych jest bezpłatne, z archiwów diecezjalnych różnie - zależy od diecezji, z parafii - co łaska, z USC - opłaty skarbowe za odpisy aktów.

2. A jaki to martwy punkt?

3. W aktach podane są informacje o zawodzie/statusie społecznym. Oczywiście im starsze dokumenty, tym tych informacji mniej. Można skorzystać też innych dokumentów, jak katastry/fasje podatkowe, spisy parafian,

[Kulenfrau]

Próbowałem szukać swoich przodków, ale po pierwsze księgi parafialne z dawnego zaboru ruskiego do pewnego momentu były pisane cyrylicą i są dla mnie nie do rozczytania. Po drugie w rodzinie chyba jakaś inba się zadziała bo mój dziadek nigdy nie mówił o swoich dziadkach, tak jakby nie bardzo ich znał/lubił. Babka też nic nie wie bo chyba nawet bała się pytać albo ją to nie obchodziło. Nawet nie wie jak mieli na

[alan-jakman]

@Kulenfrau: trzeba popróbować z odczytywaniem "rosyjskiego". W wielu przypadkach to bardziej słowa przypominający polski niż rosyjski, tyle że zapisane cyrylicą. Niestety innego wyjścia nie ma.

[dad1111]

Opowiedz jakie najciekawsze projekty komercyjne robiłeś. Jaka jest Twoja stawka na godzinę?

Dlaczego akurat ta baza genealogiczna?
Ja osobiście dodaję wszystko do wikitree, ale powoli przymierzam się do własnego projektu.

[alan-jakman]

@dad1111: zdarzało się parę razy, że przodkowie klienta po mieczu nazywali się jednak całkiem inaczej (np. odziedziczenie nazwiska po ojczymie, bo ojciec zmarł krótko po narodzinach dziecka). Jeden projekt był bardzo ciekawy, bo każda linia babci/dziadka klienta to było osobne wyznanie: żydzi, prawosławni, ewangelicy i katolicy. A zaczynając poszukiwania takiej wiedzy nie było. Jakiś czas temu okazało się, że legenda o przodku-powstańcu jest trochę naciągana, bo z akt sądowych wynika,

[HorribileDictu]

@alan-jakman Pisałeś, że u Ciebie genealogia jako hobby zmieniło się w pracę? Możesz opowiedzieć skąd pomysł na to? Czy z tego da się wyżyć? Gdzie znajdujesz "klientów"? ;)

[alan-jakman]

@HorribileDictu: samo się stało prawdę mówiąc. Granica jest cienka, kiedy coraz więcej osób prosi Cię o pomoc, o odszukanie. Później przychodzą znajomi tych osób i tak to się rozkręciło.

Na początku (tj. gdzieś ponad rok) praktycznie zero zysków, ale też nie dokładałem. Pomógł fakt, że studiowałem, więc to, co ewentualnie zarobiłem było dla mnie. Nie miałem nikogo na utrzymaniu, nie miałem rachunków do opłacenia, więc start był łatwiejszy. Dopiero po

[kot_mirek]

@alan-jakman świetne artykuły i porady, zacząłem zabawę w budowanie drzewa genealogicznego rodziny (już nawet złożyłem pierwszy wniosek o odpis zupełny aktu urodzenia pradziadka (⌐ ͡■ ͜ʖ ͡■)). Mam do Ciebie pytanko, w jaki sposób uzyskuje się akta z Archiwum Państwowych jeśli znalazłem na genetece informacje, że takowy akt małżeństwa moich pradziadków się tam znajduje (screen poniżej)?

Czy trzeba jechać osobiście? Czy jestem w stanie jakoś złożyć

[alan-jakman]

@kot_mirek: możesz złożyć wniosek o skan dokumentu, podając imie, nazwisko, rok, numer aktu i parafie/USC. Czyli to, co wiesz z Geneteki. Powinieneś zapłacić jakieś 2 złote. Możesz napisać mailowo.

Trzeba też sprawdzać, czy skany z szukanej parafii sa zamieszczone np. na szukajwarchiwach.gov.pl. Ale z Raciborza chyba nie będzie

[kartofel]

@alan-jakman szukając w szukajwarchiwach dokopałem się do aktu zgonu swojego przodka z 1809r.
Wczesniejszych akt już na stronie nie ma. Nie ma też informacji o rodzicach ani pochodzeniu. Jak mogę ugryźć ten temat dalej? Przodek był najpewniej chłopem.
Wioska w której żył leżała na terenie dzisiejszej Suwalszczyzny. Była to wioska królewska(?, Formalnie byla to wioska innego typu, w tej chwili nie pamiętam dokładnie)
Nazwisko mam specyficzne i podobno jest to spolszczone

[alan-jakman]

@kartofel: na terenie Księstwa Warszawskiego i późniejszego Królestwa Polskiego przed majem 1808 roku następowała wyłącznie kościelne rejestracja aktów chrztów (nie urodzeń), związków sakramentalnych (nie ślubów) i pogrzebów (nie zgonów). Te księgi najczęściej, jeśli w ogóle się zachowały, to są dostępne tylko w archiwach diecezjalnych/parafiach.

Jedyna więc metoda, to cofnąć się do pierwszego narodzonego dziadka przodka i poszukać aktu ślubu przed tą datą. Niestety w akcie ślubu raczej nie będą wskazani

[Dupazbita]

Pytanie. Chciałem kiedyś spróbować tego, ale co w przypadku gdy moja prababcia była z domu dziecka? Jest jakaś szansa, żeby odnaleźć rodzinę z jej strony?

[alan-jakman]

@Dupazbita: Czy odbyła się formalna adopcja? Czy prababcia była oddana jako mała dziewczynka i ochrzczona dopiero przez dom dziecka/przytułek wraz z nowymi danymi?

Jeśli wiesz, który był to dom dziecka możesz zobaczyć, czy jakieś archiwalia zachowały się w archiwach państwowych. Może będą jakieś wykazy oddanych dzieci. A jeśli dom dziecka istnieje do dziś - trzeba się zwrócić z pytaniem do nich. Jeśli był to jednak podrzutek bez żadnej kartki z