[S.....r]

JARMARK ŚW. DOMINIKA, doroczny targ organizowany w oktawie św. Dominika (5 VIII), pojawił się w miastach europejskich (także polskich) już w latach 30. XIII wieku. Do rozwoju jarmarków przyczynił się papież Aleksander IV, w latach 1258–1260 zezwalający poszczególnym prowincjom zakonu dominikanów na udzielanie studniowego odpustu przybywającym w dniu św. Dominika do ich kościołów. Mimo braku dowodów źródłowych nie można wykluczyć, że odbywał się w XIII wieku i w Gdańsku. Pierwsze wzmianki o jarmarku w Gdańsku pochodzą z 2. połowy XIV wieku; w 1358 roku wspomniano o sądzie ziemskim w „dniach Dominika”, w 1363, kiedy odbywał się na Targu Rybnym, doszło do rozruchów społecznych. Informacje o Jarmarku Dominikańskim z końca XIV i z XV wieku są przypadkowe. Wyjątkowo wiadomo, że 2 VIII 1399 kapłan konwentu krzyżackiego w Malborku udawał się nań z pieniędzmi od komtura domowego na zakup pergaminu do przepisywania ksiąg. W 1471 przebieg Jarmarku zakłóciła klątwa rzucona na Gdańsk przez biskupa włocławskiego Jakuba z Sienna w trakcie zatargu o dziesięciny płacone niegdyś komturowi gdańskiemu z wsi po roku 1457 stanowiących własność miasta. Z bezskutecznej interwencji podjętej przez gdańskich brygidian z 2 sierpnia wiadomo, że przy okazji jarmarku odpustów udzielali nie tylko dominikanie, ale i inne obecne w Gdańsku zakony. W okresie nowożytnym był jednym z największych tego typu zjazdów handlowych w północnej Rzeczypospolitej, jeżeli nie w całym kraju. Szczególny rozkwit, zgodnie z kierunkiem rozwoju miasta, przeżywał w XVII i 1. połowie XVIII wieku. Określany był jako jarmark „duży”, w odróżnieniu od jarmarku, który odbywał się w okolicach dnia św. Marcina (11 XI). Rada Miejska Gdańska wielokrotnie regulowała sprawy związane z Jarmarkiem Dominikańskim. W 1690 roku wydano np. zarządzenie, wedle którego w czasie Jarmarku wolno było handlować towarami przywiezionymi do miasta nie wcześniej niż dwa tygodnie przed pierwszym dniem zjazdu. Jarmark Dominikański był wyjątkowy także dla przedstawicieli ludności żydowskiej, która do XIX wieku nie miała na co dzień wolnego wstępu do miasta, lecz tylko ograniczony czasowo. Podczas jarmarku te ograniczenia były zawieszane; od roku 1712 Żydzi powoływali na ten okres własny sąd mający rozstrzygać wszelkie konflikty. Na rangę Jarmarku Dominikańskiego wskazuje również to, że choć zwyczajowo jarmarki nie odbywały się w okresie panujących w mieście zaraz (np. w 1639), to niekiedy i one nie były przeszkodą. Podczas dżumy w latach 1709–1710 Toruń, Elbląg, Malbork i Tczew zakazały swoim obywatelom wyjazdu na jarmark do Gdańska (łamiącym zakaz grożono niewpuszczeniem z powrotem do miasta). Jarmark Dominikański odbył się, ale przy zmienionej scenerii: dzwony, kuranty i trębacze – zamiast zwyczajowych wesołych melodii – wygrywali Odwróć od nas Panie Twój gniew, Niech będzie Bóg nam miłosierny. W pierwszym tygodniu trwania Jarmarku (3–10 VIII 1709) zmarło w Gdańsku 897 osób. Z okazji Jarmarku Dominikańskiego wyprawiano uczty nawet w klasztorach. Na czas trwania Jarmarku Dominikańskiego Gimnazjum Akademickie ogłaszało dla uczniów trzytygodniową przerwę. Związane z nim były początki loterii w Gdańsku.

Foto: Parada z okazji otwarcia Jarmarku św. Dominika, 2012
Źródło: gedanopedia.pl

#gdansknieznany #gdansk #trojmiasto #historia #gdansknieznany #fotohistoria #jarmarkdominikanski