Stefan Batory, obejmując rządy w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, miał idealną sytuację, aby raz na zawsze załatwić sprawę Prus Książęcych – problemu, który wyrósł na północno-wschodniej granicy państwa polskiego wraz z pojawieniem się Krzyżaków. Niestety sprawy potoczyły się zupełnie innym torem.

Jedną dziejowych "chwil prawdy" w historii Europy wschodniej był przełom XVI i XVII wieku, kiedy Rzeczpospolita - wówczas u szczytu potęgi - cofnęła się o krok. Szansy tej nie zlekceważył największy i najgroźniejszy rywal Korony i Litwy - Carstwo Rosyjskie.