Cześć Mirki, w komentarzu pod wykopem o nowych dowodach na obecność wikingów w Ameryce zadałem pytanie czy bylibyście zainteresowani #
ama o #
wikingowie #
skandynawia. O dziwo było paru chętnych i postanowiłem je zrealizować.
Co mnie urzekło w Skandynawii i wikingach?
Można śmiało powiedzieć, że wszystko. Początkowo podchodziłem sceptycznie, bo interesowały mnie krucjaty i takie tam historyczne rzeczy, ale w miarę zagłębiania się w tematykę wikingów coraz więcej możliwości otwierało się przede mną. Można sagi traktować jako historię, jako literaturę. Badać z historycznego, socjologicznego czy antropologicznego punktu widzenia. Daje to mnóstwo tematów do badań, a nawet możliwość badania jednego tematu z różnych perspektyw.
Literatura staroskandynawska maja wiele do przekazania. Przede wszystkim sagi i prawa – to jest coś po co każdy powinien sięgnąć. Historie opisywane w anonimowych tekstach są nadal aktualne, potrafią bawić, uczyć czy niekiedy straszyć Mamy też trochę przetłumaczonych na język polski (odradzam wyd. Armoryka!)
Prawo islandzkie postanowiono spisać na ogólnym wiecu, tzw. alþingu w 1117 roku. Powstał tekst zwany Grágás (tłum. Szara Gęś?!). W nim oprócz części kościelnej zawarte są prawa w związku z różnymi wydarzeniami, które mogą nastąpić w czasie życia osoby. Mamy informacje o tym kiedy wyprowadzać owce w góry, kiedy je sprowadzać, co robić w momencie śmierci członka rodziny itp. Ale znajdą się też perełki takie jak np. prawo pozwalające zabijać włóczęgę Ponadto można zagłębić się w konflikty, sposoby ich zażegnywania, co jest niezmiernie ciekawe. W sadze o Gunnlaugu czytamy, że prawa powinny być zapamiętywane i uczone:
„Pewnego dnia, kiedy mężczyźni siedzieli w pokoju na Borgu, tak powiedział Gunnlaug do Þorsteinna: „Jedna jest rzecz w prawie, której ty mnie nie nauczyłeś, jak się zaręczyć z kobietą”. Þorsteinn powiedział: „To jest droba rzecz” i nauczył go procedury. Potem powiedział Gunnlaug: „Teraz powinieneś zobaczyć, co ja zrozumiałem, i ja teraz wezmę twoją rękę i pozwolę sobie zaręczyć się z Helą, córką Twoją”.
Oprócz prawa, miłostek, konfliktów i wypraw mamy także w sagach do czynienia z magią. Nie jest to typowa magia (choć i taka się znajdzie: rzucanie uroków, zamienianie osób w przedmioty, ukrywanie kogoś przed wzrokiem innych, chodzenie po wodzie, itp.), w Gull-Þóris saga pojawia się tajemnicze „księżycowanie” (termin mój):
„Þórir i jego ludzie wyskoczyli, ubrali się i cała dwunastka wzięła broń. Bitwa wybuchła wewnątrz fortyfikacji. Þóorir i jego ludzie byli mocno ranieni ponieważ ich bronie nie powodowały ran. Wtedy Þurið Drikkin zbaczył Kerling chodzącą za domem z ubraniem narzuconym do góry i schyloną głową, patrzącą do tyłu przez nogi na chmury. Þurið wyskoczył z fortyfikacji, zaatakował ją i pociągnął za włosy, rozrywając jej ciało z tyłu jej szyi. Kerling chwyciła dwoma rękami ucho Þuriða i wyrwała jedno i ciało z jej policzka poniżej. W tym momencie, broń Þórir a zaczęła zadawać rany…
Mamy też co nie co o piciu, które u wikingów było normą. Egil kiedyś wybrał się wraz ze swymi ludźmi do pewnego człowieka na picie. Niestety kamraci Egila nie spróbowali niczego alkoholowego bo Egil powiedział, że będzie sam pił z gospodarzem i jego ludźmi. Nie bardzo się lubili. W końcu Egil wstał, złapał gospodarza za fraki i, cytuję: „zrzygał mu się tak na twarz, że rzygowiny wypełniły tamtemu wszystkie dziury”. Ale mamy jeszcze gry związane z piciem:
„Wtedy rozpoczęło się picie i dwa rogi wniesiono do hali. Należały do Jarla Agdiego i były wielkimi skarbami. Nazywały się Witlinkami i były długie na dwa metry, całe wyłożone złotem. Król wysłał rogi wzdłuż ław. “Każdy mężczyzna musi opróżnić róg jednym łykiem a każdy kto tego nie dokona będzie musiał zapłacić służbie uncję srebra.”
Oprócz takich elementów, motywów, znaleźć można również rzeczy historyczne, kościelne itp. Jak chcecie się czegoś dowiedzieć to po prostu pytajcie. Pytajcie o sagi, o gry i sporty wikingów, o ich historię, o tłumaczenia (które w j. polskim mają wiele błędów), o studiowanie zagranicą, o język (przez pół roku prowadziłem dobrowolnie dla chętnych zajęcia ze staroislandzkiego), o wyjazdach do Skandynawii.
Kim jestem:
Moje pierwsze zetknięcie z wikingami na serio (w liceum czytałem Heroje Północy Jerzego Rosa) nastąpiło po zapisaniu się na seminarium u prof. L. P. Słupeckiego (Mitologia skandynawska w epoce wikingów, Wyrocznie i wróżby pogańskich Skandynawów). Zorganizował on konferencję Between Paganism and Christianity in the North, podczas której za możliwość słuchania podawałem kawę, robiłem za przewodnika, szofera. Poznałem trochę osób z Polski i zagranicy. Dzięki życzliwości Rudolfa Simka wyjechałem do niego na studia do Bonn gdzie uczyłem się po niemiecku: j. staroislandzkiego, j. starowysokoniemieckiego, sag o Islandczykach, poematów o bogach Eddy poetyckiej. W międzyczasie załapałem się na letnią szkołę w Aarhus pod tytułem: Paganism and Christianity in Old Norse Textual Literature. Jako zupełnie zielony zacząłem czytać na poważnie źródła, poznałem kolejnych badaczy, zwiedziłem troszkę Danii, poznałem archeologię skandynawską i przede wszystkim rówieśników (których po latach widuję na konferencjach). Całość w j. ang. egzamin (10ECTS) po angielsku. Szok kolejny. Postanowiłem rozpocząć doktorat na temat “Hver er sterkastr?” Sports and Games of the Northmen in the Middle Ages. Role, rules and aspects. Study into Old Norse Saga Literature with the special focus on Saga Age Iceland. Dlaczego gry? Inne tematy były już przerabiane a w wyniku konsultacji z poznanymi wcześniej badaczami dowidziałem się, że od 100 lat (Björn Bjarnason, Íþrottir fornmanna)nikt nie ruszał mojego przyszłego tematu. Następnie postarałem się o stypendium do któregoś z krajów skandynawskich (w PL nie ma książek). Dostałem, wraz z 18 osobami z całego świata, ciekawe stypendium na naukę j. islandzkiego w Reykjaviku (płacili Islandczycy). W końcu mogłem tam wyjechać czego wynikiem był m.in. mój blog (link poniżej). Tam uczyłem się już konkretnych tematów: Literatura staroskandynawska, j. staroislandzki, religia skandynawska itp. Po powrocie dostałem przedmiot do nauczania w ramach studiów kulturoznawstwa Wierzenia przedchrześcijańskie ludów średniowiecznej Europy. Po roku wróciłem na Islandię do Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, gdzie byłem bibliotekarzem i mogłem spokojnie pisać. Poza tym byłem uczestnikiem Saga Conference (2x), a także konferencji w Monachium, Aarhus, Härnösand, Tartu, Reykjavík, Uppsala. Obecnie kończę doktorat i przygotowuję Sagę o Gislim w języku polskim a także rozdział do książki wyjaśniającej czym są sagi staroislandzkie i z czym to się je.
Więc jeśli jesteście nadal zainteresowani, pytajcie!
Garść linków potwierdzających moją osobę:
Academia.edu:
https://rzeszow.academia.edu/RemigiuszGogosz
Patrimonium Europae:
//patrimonium-europae.org/2013/06/13/remigiusz-gogosz/
PojektEDDA:
https://www.youtube.com/watch?v=h8BXf-wY50g
Blog: www.podrozeremigiusza.indemi.pl
Recenzje:
//historia.org.pl/author/remigiusz-gogosz/
Spotkania Nordystyczne:
https://www.facebook.com/groups/195732427121758/
Komentarze (323)
najlepsze
- Mniemam jest ci wiadome, Karle! vörumk, dvergr, at vitir -:
Jak zwie się piwo, co piją syny pokoleń hvé þat öl heitir,
W każdym ze światów? heimi hverjum í?
Piwem zwie się u ludzi, ałusem u Asów, Öl heitir með mönnum,
Oszałamiającym olem zwą je Wanowie, en með ásum bjórr,
Napojem reninerów –
Dlaczego tak liczebna kolonia Wikingów (około 5 tys.), która miała się bardzo dobrze, nagle opuściła swoje domostwa w okolicach 1450r? (po niespełna 500 latach).
Zdania są bardzo podzielone i tak naprawdę do dzisiaj nic na ten temat nie ustalono.
Najbardziej prawdopodobny wydaje się być konflikt z ludem Thule. Wiele jest legend Wikingów odnośnie Grenlandii (o olbrzymach itd.).
Co o tym myślisz, są jakieś nowe, konkretne
2. Czy o wikingach ludzie z poza Skandynawii dowiedzieli się o nich dopiero po napadzie na klasztor, czy może wiedzieli już wcześniej?
3. Jak u Wikingów wyglądała sprawa wierności? Czy dopuszczalne było spotykanie się jednego wikinga z kilkoma kobietami? (które o sobie wiedziały)
4. Czy Wikingowie nosili hełmy? W serialu (Vikings)
1. Nie spisywali, pisać zaczęto troszkę po okresie wikińskim. Literatura wytworzyła się wraz z przyjściem chrześcijaństwa i pierwszymi tekstami były homilie, biblia, żywoty świętych. Dopiero potem "historyczne" teksty.
2. A nie wiem....Rzymianie zdawali sobie sprawę z Germanów w Skandynawii. Bezpośredni sąsiedzi musieli wiedzieć ot choćby poprzez kontakty handlowe. W. Brytania, Francja i inni z Zachodu faktycznie mogli nie zdawać sobie tak sprawy.
3. Wierność była raczej chwalona. Prawa pozwalały rozwodzić
1. Co sądzisz o obecnej skandynawii i islandii?
2. Jak myślisz, gdzie obecnie najbardziej kultywuje się starą tradycje wikingów?
3. W jakim miejscu mieszkasz i chciałbyś mieszkać gdybyś mógł (nie licząc Islandii) i jaki język z grupy norwegia-szwecja-dania polecasz się uczyć by poczytać coś o kulturze (ja wiem, Islandzki, ale poza tym)?
4. Co sądzisz o etnicznym pochodzeniu ludzi z #yorkshire w anglii i ich powiązaniu z Vikingami ;)
1. Wspaniałe miejsca....nie spotkałem się z jakimiś problemami w Szwecji (jeśli chodzi o rasy). W Norwegii nei byłem ale Dania Islandia i Szwecja na plus bardzo. Świetne kraje i życie w nich jest fajne. Problemem może być dla niektórych pogoda. Współcześnie te kraje warte są na pewno odwiedzenia - wielki potencjał turystyczny (ale drogo)
2. Dania Islandia. dzieciaki są wikingami :) bawią się świetnie
3. haha :) Teraz mieszkam Jasło/Rzeszów.
1. Ogólnie chciałbym wiedzieć więcej na temat muzyki jaką grano w tamtych czasach przez wikingów, jakich instrumentów używano? czy w dzisiejszym internecie można znaleźć coś zbliżonego? Jeśli znasz jakieś grupy/kapele/muzyków którzy w tym klimacie tworzą czy mógłbyś polecić? odesłać linkiem?
Wardrunę już znam ale nawet nie wiem czy de facto tworzą oni coś co można nazwać muzyką wikingów bo nie wiem jak brzmiała muzyka wikingów (aczkolwiek Wardruna świetną muzykę folkową robi)
2. Używali run, jest książka: Horbowicz, Kreutzer, Maciejewski Skrzypek, Runy, Wydawnictwo Trio.
Dziękuję za poparcie ;) nie wyrabiam z odpisywaniem!
Składali ofiary ale sporadycznie
2. Co robili zanim się ujawnili ? Mam na myśli wczesne średniowiecze , starożytność.
3. Mnie zastanawia to że nazywa się ich dzikusami. Ale posiadali pismo wpadli na sposób nawigacji i produkowali niezwykłe łodzie i to wszystko sami ?
4. Czy Thor to kosmita ?
5. Tworzyli coś jak imperia w stylu rzymian albo jak mongołowie ?
6.Jak oceniasz ich oręż.
1. Tak
2. żyli....w starożytności i wczesnym średniowieczu byli Germanami...po upadku Rzymu nastąpił okres zwany Wendel.
3. Pismo runiczne, i owszem. Nawigacja, produkty wszystko sami. Nie byli wcale barbarzyńcami ani dzikusami. Mieli dość bogatą kulturę i bardzo dobry system prawny i polityczny.
4. ( ͡° ͜ʖ ͡°) coś w tym jest
5. Nie
6. Nie znam się,ale skoro plądrowali walczyli na tylu frontach to musiał być