Jezioro Maltańskie to sztuczny zbiornik wodny położony w Poznaniu na prawym brzegu Warty. Zbiornik zajmuje maksymalnie obszar 67,5 ha (zależy od stopnia spiętrzenia) zaś jego długość to około 2,2 km (obwód 5,6 km) co czyni go największym sztucznym zbiornikiem wodnym miasta, a drugim co do wielkości w ogóle (po Jeziorze Kierskim). Średnia głębokość to nieco ponad 3,13 m a maksymalna to około 5 m. Obecnie jest intensywnie wykorzystywany do uprawiania sportów wodnych.
Skąd nazwa "Jezioro Maltańskie"? Książę Mieszko III Stary w drugiej połowie XII wieku zaprosił do Poznania joannitów, najstarszy zakon rycerski powstały około 1130 roku w Królestwie Jerozolimskim, i oddał im kościół św. Michała ze szpitalem, a także obdarzył licznymi wsiami. Teren gdzie osiedlili się joannici, nazywano Komandorią – od siedziby i posiadłości ziemskiej komtura, czyli komandora stojącego na czele poznańskiej prowincji tego zakonu. Od czasu gdy joannici około połowy XVI wieku otrzymali od cesarza Karola V wyspę Maltę, przyjęto ich nazywać kawalerami maltańskimi – stąd tereny zielone nad Cybiną zaczęto nazywać Maltą.
W okresie rozbiorów Malta była najpopularniejszym miejscem wycieczkowym polskiej ludności Poznania, głównie dlatego, że na prawym brzegu Warty znajdowało się wiele pamiątek świadczących o dawnej politycznej i narodowej niezawisłości, m.in. Ostrów Tumski z katedrą i grobami naszych pierwszych władców. Poza tym teren w dolinie Cybiny był urozmaicony krajobrazowo, pełen kwitnących łąk, piaszczystych wzgórz, lasów, stawów i ogródków podmiejskich. Opodal Młyna Świętojańskiego rozciągała się Dolina Świętojańska, a dalej posiadłości Józefa Mycielskiego z otaczającym rezydencją parkiem, który był docelowym punktem wycieczek szkolnych.
Sam właściciel podejmował nauczycieli gościną, a młodzieży pozwalał bawić się w laskach, ogrodach i na błoniach kobylepolskich. Tereny nad Cybiną okazały się także idealne dla działalności powstałego w 1886 roku Stowarzyszenia Gimnastycznego "Sokół", które stawiało sobie za cel rozwój wychowania fizycznego, urządzanie imprez rozrywkowych i kulturalno-oświatowych.
Niezależnie od nasilania się patriotycznych nastrojów, poznaniacy zażywali nad Maltą przede wszystkim wypoczynku i rozrywki. Okazji do wycieczek było wiele; urządzano majówki, witano wiosnę, w 1909 roku obchodzono 100. rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego. Po dotarciu na miejsce nastawał czas gier i zabaw. Panie grały w kostki, panowie strzelali do tarczy, bardzo popularne stały się gry i loterie fantowe. Po grach i zabawach rozpoczynały się tańce i śpiewy, odbywały się pokazy sztucznych ogni.
Obóz harcerski nad Cybiną.
Rok 1912 to narodziny poznańskiego skautingu, przygotowującego kadry do zbrojnej walki z zaborcą. Jego szeregi zasilała młodzież gimnazjalna, a także nieucząca się, w wieku 15-18 lat.
Uroczysta inauguracja rozpoczęcia sypania Kopca Wolności w 1919 roku.
Zastępy skautowe odbywały wycieczki na Maltę i do Kobylegopola, ćwiczyły tam sprawności wojskowe i obchodziły rocznice uchwalenia Konstytucji 3 maja. Związek młodzieży polskiej z Maltą w okresie rozbiorów oraz sytuacja polityczna w latach pierwszej wojny światowej, pozwalająca uwierzyć w możliwość odrodzenia się państwa polskiego, zrodziły myśl, aby nadcybińskie tereny oddać w posiadanie młodzieży, tworząc Park Narodowy. Autorem tego pomysłu był ksiądz Stanisław Łukomski, późniejszy biskup łomżyński, który szczególnie aktywnie poświęcił się pracy wśród młodzieży zrzeszonej w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół" oraz w nielegalnym skautingu, natomiast inżynier Adam Ballenstaedt opracował w 1919 roku szczegółowy projekt parku. Znalazły się w nim boiska, hale gimnastyczne, łazienki, teatry, domy wypoczynkowe dla robotników i młodzieży pracującej, a cały teren przecinały liczne dróżki spacerowe. W części zachodniej parku miał powstać Kopiec Wolności. Rozpoczęcie sypania kopca zaplanowano na 3 maja 1919 roku. W następnych dniach i miesiącach po uroczystej inauguracji tłumy miejscowych i przyjezdnych podążały na Maltę, by dołożyć garstkę swojej rodzimej ziemi. Przy sypaniu kopca licznie uczestniczyła młodzież – przyszły użytkownik wspaniałych urządzeń Parku Narodowego.
Cybina w roku 1927 (okolice obecnej ulicy Krańcowej)
Tempo prac nad organizacją Parku Narodowego, bardzo wysokie w 1919 roku, w następnych latach zmalało z powodu złej sytuacji gospodarczej kraju. Zrealizowano tylko pierwszy etap, czyli zbudowanie Kopca Wolności., którego stożek osiągnął około 94 m wysokości, teren parku ogrodzono, a zamiast wielkich urządzeń sportowych wytyczono skromne boisko. 19 maja 1923 roku, gdy sytuacja ekonomiczna kraju była bardzo trudna, położono kamień węgielny pod pomnik harcerzy poległych w powstaniu wielkopolskim. Konkurs na budowę pomnika rozstrzygnięto dopiero w 1931 roku, a odsłonięcie nastąpiło w roku 1937.
Pomnik harcerzy poległych w powstaniu wielkopolskim.
Sprawa zagospodarowania Malty odżyła w roku 1930, gdy prof. Adam Wodziczko na konferencji zorganizowanej przez Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania stwierdził, że zielone tereny nad Cybiną winny jak najprędzej wejść w obręb projektowanego Parku Narodowego. Na przeszkodzie realizacji tego projektu stanęła zła sytuacja finansowa i nieuregulowane sprawy własnościowe terenów nadmaltańskich. W roku 1935 okazało się, że Kopiec Wolności jest zdewastowany, a skromne urządzenia i zabezpieczenia zostały rozkradzione.
W listopadzie 1938 roku prezydent miasta T. Ruge zapowiedział rozpoczęcie wstępnych prac przy Kopcu Wolności. Niestety, wojna zniweczyła wszystkie plany.
Tereny pod przyszłe sztuczne jezioro w 1948 r.
Władze okupacyjne zainteresowały się Maltą, przejrzały polskie opracowania planistyczne i kontynuowały niektóre rozpoczęte prace. Posługując się darmową siłą roboczą, zaczęły też niszczyć Kopiec Wolności. Po wojnie, w październiku 1946 roku, na wniosek prof. Wodziczki ponownie przystąpiono do prac terenowych.
Budowa niecki jeziora w 1948 r.
W 1952 roku spiętrzono wody Cybiny i utworzono Jezioro Maltańskie, zbiornik wodny o powierzchni 64 ha, zbudowany z przeznaczeniem na tor regatowy i kąpielisko. W latach 1956, 1958 i 1961 odbywały się na nim międzynarodowe zawody kajakarskie i wioślarskie. Do roku 1979 jezioro pełniło rolę centrum sportów wodnych w Polsce. Organizowano na nim imprezy kajakarskie, wioślarskie i motorowodne. Niestety, z biegiem lat obiekt przestał spełniać obowiązujące normy dla przeprowadzania zawodów sportowych. Jezioro ulegało stopniowemu spłyceniu, a woda w nim była coraz bardziej zanieczyszczona.
Zawody w 1965 roku.
1965 r.
Jezioro w całej swej okazałości. 1966 r.
1969 r.
Statek wycieczkowy na jeziorze, lata 70-te.
W 1979 roku zapadła decyzja o modernizacji obiektu. W 1980 roku spuszczono wodę, a dwa lata później rozpoczęto prace remontowe i pogłębiające. Generalnym projektantem obiektu został mgr inż. arch. Klemens Mikuła.
Start w 1988 r.
Budowa centralnego obiektu, 1990 r.
Podstawowe prace zakończono w takim stopniu, że XXIII Mistrzostwa Świata w Kajakarstwie w sierpniu 1990 roku odbyły się zgodnie z wymogami Międzynarodowej Federacji Kajakowej. Międzynarodowi fachowcy ocenili obiekt maltański bardzo wysoko i obiecali powierzać Poznaniowi organizację innych ważnych imprez międzynarodowych.
Prace konserwatorskie - po spuszczeniu wody z jeziora, 1990 r.
Jezioro w 1991 r.
Budowa trybun w 1993 r.
Nowy camping, 1994 r.
Budowa toru saneczkowego w 1998 r.
W 2003 roku, z okazji 750-lecia lokacji miasta, na jeziorze powstała największa w mieście fontanna: pływający wodotrysk na zachodnim brzegu jeziora.
W 2011 roku obok jeziora powstał największy ośrodek sportowo-rekreacyjny w Poznaniu: Termy Maltańskie; niedaleko znajduje się także Nowe Zoo (zostało otwarte dla zwiedzających w 1974 r.).
Fontanna na Malcie.
Co cztery lata z jeziora jest spuszczana woda. Wykonuje się to aby dokonać odmulenia i oczyszczenia dna oraz uporządkowania brzegów. Przy okazji demontowana jest fontanna i odławiane są ryby.
Widok na jezioro, stan obecny.
PS Dziękuję za przeczytanie i obejrzenie, zapraszam do Poznania :)
Źródła: malta.poznan.pl, wikipedia.org, poznan.naszemiasto.pl
Komentarze (61)
najlepsze
źródło: comment_oXiAsfwehulWtc5pVucLSZv9ZtT8pnoV.jpg
Pobierzźródło: comment_CwkcVsFzQKutIhAOYgenBpegMtUinJRZ.jpg
Pobierzźródło: comment_QQjkkJ5Ck7uusinQaLKU2un64NfNH5BC.jpg
PobierzMała uwaga - zdjęcie podpisane "inauguracja budowy kopca wolności" jest zrobione nie nad Maltą a na Śródce, pod nieistniejącą Bramą, zdaje się, Warszawską. Ale samo wydarzenie się zgadza.
źródło: comment_xqjWVdlsrZfowLK24WiB2gKUR3bOnKgl.jpg
Pobierzźródło: comment_pY2P1o1qFWsh20nSzWPCEJJbOubHQAfh.jpg
Pobierzwww.facebook.com/ratajanka
Jak widać niektóre rzeczy się nigdy u nas nie zmieniają. A szkoda