ZAMEK KRZYŻACKI W GDAŃSKU
Dzień dobry wszystkim. Moje poprzednie znalezisko o Gdańsku powstało dlatego, że szukajac informacji o zamku krzyżackim w Gdańsku, nitka po nitce, dochodziłem do mnóstwa innych ciekawych materiałów na temat tego miasta. Jednak poszukiwania dotyczące zamku nie skończyły się, i chciałbym wam zaprezentować jego owoce. Myślę, że najbardziej zainteresuje to miłośników historii oraz mieszkańców Pomorza, ale mam nadzieję, że i innym się spodoba.Na samym dole podam linki do stron, z których korzystałem oraz nazwy książek. Miłej lektury !
1.Skąd w ogóle Krzyżacy wzięli się w Gdańsku ?
W wieku XIII nastąpiło uzależnienie się tego regionu, związane z rządami dynastii Sobiesławców, z której pochodził Świętopełk II, zwany Wielkim. Sam Gdańsk wiele temu księciu zawdzięcza ( przykładem:lokacja miasta na prawie lubeckim). Okres niezależności jednak trwał stosunkowo krótko-za rządów Mściwoja II ( młodszego syna Świętopełka), w roku 1271, miasto zajęli Branderburczycy, w tym czasie dość łakomie spoglądający na ziemie leżące na wschod od nich. To jednak było jedynie preludium, gdyż miasto odzyskane zostało szturmem już w roku następnym.
Następny akt dramatu rozegrał się w roku w sierpniu 1308,gdy Brandenburczycy opanowali miasto bez grodu, obronionego przez sędziego Boguszę. I w tym momencie na scenę wchodzą Krzyżacy.
Wezwani przez Łokietka do pomocy przy usunięciu Brandenburczyków, zajęli już w październiku część grodu i po nadejściu posiłków zaatakowali miasto. 13 listopada 1308, po wycofaniu się Brandenburczyków, Krzyżacy dokonali słynnej rzezi mieszkańców. Ta sprawa wywołuje kontrowersje po dzień dzisiejszy, jako że według różnych źródłem liczba ofiar waha się od kilku(!) do kilku tysięcy (16 osób zginęło według Krzyżaków...według bulli papieskiej z roku 1310 zginęło 10 tysięcy Gdańszczan).
![](https://www.wykop.pl/cdn/c0834752/61rZ517_cpWQOkM5KMFiorit4FqW5de7dsTkeb26,wat600.jpg?author=FranekSztajn&auth=daa0a80a282a784449cf4025d13c4617)
W ten krwawy sposób Krzyżacy rozpoczęli swoje panowanie w Gdańsku. W roku 1343 zawarto układ pokojowy z Krzyżakami, w wyniku którego król Kazimierz III Wielki zrzekł się Pomorza Gdańskiego. W tym samym roku prawa miejskie otrzymało Główne Miasto. 31 lipca 1346 wielki mistrz krzyżacki Heinrich IV Dusemer von Arfberg wydał dokument, który zlikwidował resztki działania prawa miejskiego według wzoru lubeckiego i zastąpił je prawem chełmińskim. W 1361 Gdańsk dołączył do Związku Miast Hanzeatyckich. W 1361, 1378, 1411 i 1416 wybuchały powstania antykrzyżackie, krwawo tłumione. Powody były jasne- ucisk fiskalny, mnóstwo ograniczeń, dość krwawe rządy rycerzy zakonnych, utrata wielu przywilejów, oraz poczucie silnej wspólnoty i jedności Gdańska(niemieckojęzczynego Gdańska, co jest warte przypomnienia!) w Polską.
Miasto do końca krzyżackiej zwierzchności nie było posłuszne - w roku 1410 biedota miejska wszczęła rozruchy, w których wymordowano gości Zakonu i zaciężnych, których rannych przywieziono po bitwie. Niestety, w skutek dość przewrotnego działania Jagiełły, miasto spotkało wiele represji ze strony Krzyżaków.
Nie na wiele to się zdało, bo już 30 lat później Gdańsk wstępuje do Związku Pruskiego, który cały wymierzony był przeciwko zwierzchnictwu krzyżackiemu na Pomorzu Gdańskim.
11 lutego 1454, po 146 latach, zakończył się okres panowania Krzyżaków w Gdańsku. 6 marca tego roku król Kazimierz IV Jagiellończyk na wniosek poselstwa Związku Pruskiego, wcielił Gdańsk do Polski.
2.Zamek krzyżacki - co o nim wiemy ?
Największym problemem jest to, że on obecnie nie istnieje.
Gdańszczanie stworzyli z niego swoją "Bastylię" - został całkowicie zniszczony jako symbol krzyżackiego ucisku. Jednak oczywiście można próbować określić gdzie stał i można próbować odszukać ślady jego bytności. Te informacje właśnie chciałem znaleźć. Od razu chcę podkreślić, że większość informacji i tekstu tutaj znalazłem na stronach internetowych, które oczywiście podam na samym dole :)
Pierwotny zespół warowny w średniowiecznym Gdańsku zbudowany został w drugiej połowie X wieku przez prowadzących podbój Pomorza Wschodniego przedstawicieli polskiej dynastii piastowskiej. Był to drewniany dwór.
Siedzibę gdańskiego komtura zaczeto wznosić w roku 1340 lub 1343. Powstała ona na miejscu wczesnośredniowiecznigo grodu książąt pomorskich, który Krzyżacy zdobyli i zniszczyli w roku 1308. Zamek zbudowano w widłach Motławy i Wisły w rejonie dzisiejszych ulic: Grodzkiej, Rycerskiej, Wartkiej i Czopowej.
Wznoszony obiekt miał stanowić serce komturii gdańskiej, z uwagi na wysoce korzystne położenie i lokalizację portu, jednej z najbardziej wpływowych i najbogatszych w całym Państwie Zakonnym. Na jej dochody składały się przede wszystkim wpływy z podatków, cła, mennicy, opłat sądowych, młynów oraz innych własnych urządzeń przemysłowych.
![](https://www.wykop.pl/cdn/c0834752/81rZ5ab_cpWQOkM5KMFiorit4FqW5de7dsTkeb26,wat600.jpg?author=FranekSztajn&auth=daa0a80a282a784449cf4025d13c4617)
Plan zamku z około 1370 r.
W roku 1407 w administrowanej przez komtura Johana Schonfelda twierdzy znajdowało się 381 kusz, 114 tys. bełtów, strzelająca kamiennymi kulami bombarda, półtorej beczki saletry i beczka węgla dzrewnego.Ponadto w zbrojowni przechowywano 205 hełmów, 101 sztuk różnego rodzaju broni, a także wiele innych elementów uzbrojenia ochronnego. Na terenie warowni trzymano ok. 50 koni, w tym kilka bojowych, interesująco prezentuje się też opis zamkowej spiżarni i jej wyposażenia, w skład którego wchodziło m.in. 18 beczek piwa, 400 połci wieprzowiny, 3 beczki masła, 2500 serów, 8 beczek smalcu, 14 korców grochu i 20 korców kaszy, a także trochę pieprzu, ryżu, migdałów, fig i rodzynek.
We wrześniu 1433 roku pod Gdańsk podeszły połączone oddziały wojsk polskich oraz husyckich, nie odważyły się one jednak na generalny szturm i dłuższą blokadę. Po częściowym zbombardowaniu portu agresorzy udali się w kierunku Oliwy, niszcząc i grabiąc klasztor ojców cystersów. Zamek był wówczas bardzo dobrze wyposażony, stacjonowało w nim około 30 braci (gdzie przeciętna dla warowni krzyżackich 6-12), a jego artyleria liczyła 1 taraśnicę i 64 bombardy, w tym aż 50 z nich strzelało ołowianymi kulami.
3. O architekturze
Średniowieczny zamek usytuowano na lewym brzegu Motławy u jej ujścia do Wisły, pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Rycerską, Czopową, Sukienniczą oraz Grodzką. Jego centralnym elementem był ulokowany w południowo-wschodniej części zespołu (zapewne) czworoboczny dom konwentualny, wyposażony w narożne wieżyczki oraz potężną wieżę - donżon. W obrębie zamku górnego istniały następujące lokale wymienione w dokumentach: infirmeria, komora przy kuchni komtura, kuchnia, łaźnia, piwnica, zbrojownia, dormitoria, kościół z biblioteką, kapitularz, refektarz, i piekarnia. Od północy i zachodu roztaczało się obszerne przedzamcze, w którego obrębie znajdowały się takie budynki i pomieszczenia jak: dwór drzewny, spichlerze, szlifiernie, magazyny szatnego, kuźnia, warsztaty, stajnie i inne. Mur obronny wzmacniały wkomponowane w niego baszty i wieżyczki, zabezpieczające szlak wodny i asekurujące główny przejazd bramny. Za osłoną zespołu zamkowego funkcjonował kontrolowany przez załogę twierdzy port. W razie potrzeby port ten zamykano łańcuchem, przeciągniętym przez Motławę z zamku do strażnicy umiejscowionej na wyspie Ołowianka, należącej do Zakonu w latach 1343-1454, na której znajdowały się też krzyżackie spichrze. Łączność między brzegami utrzymywano przy pomocy promu.
4. Co pozstało po zamku dzisiaj?
Do czasów współczesnych zachował się tylko wycinek zewnętrznego muru obronnego i baszty z otaczającego zamek pasa fortyfikacyjnego, a także usytuowana nieopodal Baszta Łabędź (dawniej Rybacka). Baszta Łabędź zniszczona została w roku 1454, następnie odbudowana i podwyższona o jedną kondygnację weszła potem w skład murów obronnych Głównego Miasta. Pozostałości budowli znajdują się przy ulicy Wartkiej na terenie zwanym Zamczyskiem, ok. 400 m na północ od słynnego Żurawia Gdańskiego. Resztki zamku położone są nad Motławą na północ od starówki.
![](https://www.wykop.pl/cdn/c0834752/31rZ4Yb_cpWQOkM5KMFiorit4FqW5de7dsTkeb26,wat600.jpg?author=FranekSztajn&auth=daa0a80a282a784449cf4025d13c4617)
Górny i dolny obrazek: resztki murów zamkowych
Baszta Łabędź:
Makieta zamku:
Ruiny zamku:
5. Z czego korzystałem
//www.zamkipolskie.com/gdansk/gdansk.html
//www.zamki.pl/?idzamku=gdansk
//wolneforumgdansk.pl/viewtopic.php?t=38&postdays=0&postorder=asc&start=15&sid=88920a5ad7a7c055b449cf3493b77e5c
//archeowiesci.pl/2009/07/11/krzyzacki-zamek-z-osieku-k-starogardu/
//www.mhmg.gda.pl/index.php?oddzial=1&view=event,271
oraz dwie książki
1.Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka-społeczeństwo-państwo-ideologia. Marian Biskup oraz Gerard Labuda
2."Dzieje Gdańska", Edmund Cieślak, Czesław Bierna
Komentarze (4)
najlepsze
Jeżeli dobrze rozumiem to mury znajdują się na przeciw Technikum Łączności zaś sama Baszta Łabędź (dawna Rybacka) jest teraz częścią hotelu Hilton.
Na starym chełmie - a właściwie na tzw. kolonii Anielniki też znajduje się miejsce godne opisania - tzw szaniec jezuicki (polecam wpisać w wiki).
Jest to zabytkowy fort. Zapuszczony niestety, bardzo piękny :)