[Ryneczek]

Roman Dmowski o różnicach w zaborze pruskim i rosyjskim

Przy powierzchownym porównaniu polityki dwóch państw, Prus i Rosji, wobec Polaków polityka pruska zyskiwała. Wprawdzie w zaborze pruskim konsekwentnie, planowo, z wielkim wysiłkiem i z wielkim nakładem środków niszczono polskość i szczepiono niemczyznę, ale czyniono to zawsze ustawowo, z zachowaniem form: obywatel polski wiedział, co go czeka, czemu musi się poddać, a czemu może stawiać opór. Natomiast w zaborze rosyjskim niebezpieczeństwo dla polskości było znacznie mniejsze, nawet szacunek do niej ze strony Rosjan znacznie większy, ale była samowola administracyjna, poniżanie godności ludzkiej, brak poczucia prawa i cywilizowanego szacunku do człowieka.

Polak pod panowaniem rosyjskim ciągle był drażniony, obrażany, nieustannie miał powód do oburzenia. U ludzi nieprzywykłych do głębszego zastanawiania się nad zagadnieniami politycznymi zazwyczaj ich przejścia osobiste decydują o ich sposobie politycznego myślenia. Było tez niemało takich Polaków, którzy więcej myśleli o tym, żeby Rosja zginęła, niż żeby Polska powstała.

#dmowski #4konserwy #wolnosciowyfrontprzetrwania