[Pelinore]

Χαίρετε! Witajcie!

Tym razem pomówimy sobie o znanych wszystkim (najczęściej z animowanego "Herkulesa") Mojrach.

Jaka jest ich geneza, z jakich źródeł czerpiemy o nich wiedzę i co oznacza owe słowo - "mojry"?
Postaram się to zwięźle przybliżyć!

Po pierwsze - etymologia:
Greckie μείρομαι (meiromai) oznacza "otrzymuję w udziale".
Co warte uwagi - z kombinacji słów los i dzielić mamy w naszym języku zgrabne słowo"dola".

Po drugie - źródła:
Mamy o nich wzmiankę w "Teogonii" Hezjoda:
"Wydała też (Noc) Mojry i Kery, bezlitośnie karzące,
Boginie ścigające przewiny ludzi i bogów
I w strasznym nie ustające gniewie, dopóki wreszcie
Nie wymierzą ciężkiej kary każdemu przestępcy."

Kolejne źródła to niezastąpione w tych tematach Iliada i Odyseja.
Iliada zawiera dwie ciekawe wzmianki.
Pierwsza to słowa Hektora przed wyjściem na pole bitwy:
"Posłać mnie nikt do Hadesu wbrew moim losom nie zdoła,
Mojry zaś umknąć wyrokom - na to nie znajdzie sposobu
ani tchórz, ani szlachetny, nikt na tej ziemi zrodzony"

Druga pada niemal na końcu epopei. Apollo wymyśla na resztę bogów, a mówiąc o ludziach,
i przeżywanych przez nich powojennych smutkach wypowiada takie oto enigmatyczne słowa:
"Bardzo cierpliwe serce dały ludziom Mojry"

Odyseja za to posiada taką wzmiankę o Odyseuszu:
"(..) pomówimy o wyprawie, żeby nasz gość bez trudu i kłopotu, wesoło i szybko,
wrócił z naszą pomocą do swojej ojczyzny, choćby i bardzo dalekiej,
żeby po drodze nie zaznał zła, ani cierpienia, póki nie stanie na swojej ziemi.
Tam już musi znieść wszystko, co mu Dola i nielekkie Prządki wyprzędziły w dniu,
w którym go matka urodziła."

Mamy więc i wreszcie jakieś nawiązanie do słynnej "przędzy"... co ciekawe uprzędzonej już przy narodzinach!
Pojawia się więc zjawisko, które my współcześni nazwalibyśmy"determinizmem" (zakładam, że większość zna to słowo).

Chociaż to nie jedyna figura przedstawiająca jak powstaje los.
Drugim jest po prostu... pisanie!

Widzimy to niemalże w ostatnich wersach owidiuszowych "Przemian":
"Wtem rzekł jej ojciec: »Córo! maszże ty potęgę
Zniszczyć sama niezmienną przeznaczenia księgę?
Wejdź w trzech siostrzyc mieszkanie: tam ujrzysz ukryte
Wyroki, na żelezie i na miedzi ryte,
Bezpieczne od zagłady, trwałe, wiekuiste:
Ani je niebo zniszczy, ni gromy ogniste.
Twego rodu przeznaczeń żaden bóg nie zwali:
Są wykute, widziałem, w niespożytej stali.
Czytałem je i mocno w myśli mam utkwione.
Słuchaj, tobie uchylę tajemnic zasłonę."

Tutaj pod słowem "przeznaczenie" stoi łacińskie słowo "fatum", które funkcjonuje w takim samym znaczeniu w języku polskim.

Mam nadzieję, że nie uznaliście czasu czytania za stracony! A nuż kogoś zaciekawię do "kopania" w temacie głębiej.

Dzięki za czytanie!

To był już piąty wpis z serii #antycznagrecja

Literatura:
"Mitologia Greków i Rzymian" Zygmunt Kubiak
"Iliada" i "Odyeja" Homer
"Przemiany" Owidiusz
"Eneida" Wergiliusz
Grafika:
"Les parques"" ("The Fates"), Alfred-Pierre Joseph Agache, 1882

[Pelinore]

Wołam:
@kartofel @Lecerdian