W grupie nazwisk odimiennych – czyli utworzonych od imion – zdarzają się przypadki zachowania w tych nazwiskach imion współcześnie już nie będących w użyciu. Dużą grupę stanowią tu dawne słowiańskie imiona dwuczłonowe. Na przykład Stoigniew, którego pierwszy człon mógł być uzupełniony przykładowo przyrostkiem -ch, dając nazwisko Stoch. Albo Cieszymir, skracane jako Cieszęta, które mogło uzyskać z czasem przyrostek na wzór nazwisk szlacheckich i stać się nazwiskiem Cieszęcki. Oczywiście niektóre imiona dwuczłonowe pozostały z nami do dziś. Choćby Stanisław – które mogło być skrócone do formy Stach czy Stachura. Ta druga forma dość dobrze kojarzy się z nazwiskiem pewnego XX-wiecznego poety.
Czasem to, co dla nas jest dziś dwoma różnymi imionami, bywało tylko formami jednego imienia. Tak jest na przykład w przypadku imion Maciej i Mateusz. Dziś wydają się nam imionami zupełnie różnymi, nie mającymi związku. Kilka wieków temu to były tylko dwa warianty tego samego imienia, mającego źródło w zasobie imion chrześcijańskich, a więc niejako importowanych na nasz teren i tu poddanych różnym procesom. Jak widać – potrafiącym dać dwie formy inne i dziś wcale nam nie wyglądające na podobne.
Przykładem imienia, które dziś jest dla nas imieniem odrębnym, a kiedyś wraz z drugim imieniem, podobnym, tworzyło tylko parę wariantów tego samego w gruncie rzeczy imienia, jest imię Szczepan. Dość łatwo zauważyć, że jest ono źródłem nazwiska Szczepaniak, któremu poświęcony jest podlinkowany niżej film. Jakie drugie imię ma ten genetyczny związek z imieniem Szczepan? O tym też w filmie.
Grupa imion pochodzących od imienia Szczepan jest dość spora. Obok Szczepaniaka to też na przykład Szczepanik, Szczepański, Szczepanowicz i wiele innych. Skąd różnorodność form? Zadziałały tu różne czynniki. Pewne przyrostki dodane do imienia są bardziej charakterystyczne dla pewnych regionów. Dodanie -ski czy -owicz mogło wynikać z dążenia do nadania nazwisku lepszego brzmienia. Kiedyś nie trzymano się tych form tak ściśle, stąd taki "upgrade" mógł się zdarzyć bez żadnej procedury urzędowej, która by akceptowała zmianę. I takich zmian form nazwisk wiele jest choćby w metrykach jeszcze z XIX wieku, a czasem i z wieku XX.
Komentarze (2)
najlepsze