Stoicyzm na dziś - 24 października - Historia stale się powtarza

„Pomyśl na przykład o czasach Wespazjana, a ujrzysz wszystkie te rzeczy: pobieranie się, wychowywanie dzieci, chorowanie, umieranie, wojny, święta, handel, uprawianie roli, schlebianie, udawanie, podejrzewanie, knucie, modlenie się o śmierć innych, narzekanie na swój los, zakochiwanie się, gromadzenie majątków, pożądanie stanowisk i władzy. Dziś życie tych ludzi przeminęło […] w czasach Trajana znów to samo […]”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 4.32

Ernest Hemingway rozpoczyna powieść Słońce też wschodzi słowami z  Biblii : „Pokolenie przemija i pokolenie nadchodzi, a ziemia na wieki stoi. Słońce wschodzi i zachodzi, i wraca się do miejsca swego” . To o tym fragmencie redaktor miał powiedzieć, że: „zawiera całą mądrość świata antycznego”. Na czym polega ta mądrość? Jedną z najbardziej uderzających rzeczy dotyczących historii jest to, od jak dawna istoty ludzkie robią to, co robią. Choć niektóre zachowania i praktyki pojawiają się i przemijają, pozostaje to, co ludzkie: życie, umieranie, miłość, walka, płacz, śmiech. W doniesieniach medialnych i popularnych książkach często pojawia się przekonanie, że dotarliśmy do szczytowego etapu rozwoju ludzkości lub że tym razem sytuacja jest naprawdę inna . Paradoksalne jest to, że ludzie wierzą w to od stuleci. Silne osoby potrafią oprzeć się temu przekonaniu. Wiedzą, że z kilkoma wyjątkami rzeczy wyglądają tak samo, jak zawsze było i zawsze będzie. Jesteś podobny do ludzi, którzy istnieli przed Tobą, i stanowisz tylko krótki przerywnik przed wszystkimi, którzy nadejdą po Tobie. Ziemia trwa wiecznie, natomiast my przychodzimy i odchodzimy.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 23 października - Wszystko płynie

„Wszechświat to zmiana. Życie to wyobrażenie”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 4.3.4b

W Żywocie Tezeusza Plutarch opisuje, że okręt ateńskiego bohatera Tezeusza był przez wieki utrzymywany przez Ateńczyków w stanie gotowości bojowej. Z każdym razem, gdy jakaś deska butwiała, zastępowano ją. Ostatecznie wszystkie drewniane części statku zostały wymienione. Plutarch zastanawia się: Czy wciąż jest to okręt Tezeusza, czy już nowy statek? W Japonii co dwadzieścia trzy lata odbudowywana jest słynna świątynia Shinto. Przeszła ona już ponad sześćdziesiąt takich cykli. Czy jest to jedna świątynia mająca 1400 lat? A może sześćdziesiąt kolejnych świątyń? Nawet o senacie Stanów Zjednoczonych można z powodu rozłożonych w czasie wyborów powiedzieć, że nigdy nie został w pełni wymieniony. Czy nadal jest to ten sam organ, który został powołany w czasach George’a Waszyngtona? Nasze zrozumienie tego, czym coś jest , to tylko wycinek rzeczywistości ulotna opinia. Wszechświat nieustannie się zmienia. Rosną nam paznokcie, obcinamy je, po czym znów nam odrastają. Nowa skóra zastępuje martwą. Dawne wspomnienia są wypierane przez nowsze. Czy wciąż jesteśmy tymi samymi ludźmi? Czy otaczające nas osoby są takie same? Nic nawet najświętsze dla nas rzeczy nie jest wolne od takiej zmienności.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 22 października - Jesteśmy aktorami w sztuce

„Pamiętaj, że jesteś aktorem w sztuce. Grasz postać zgodnie z wolą dramaturga. Jeśli sztuka jest krótka, to jest krótka; jeśli długa, to długa. Gdy dramaturg pragnie, byś odgrywał żebraka, nawet tę rolę graj dobrze, podobnie jak gdy jesteś kaleką, bogaczem lub przeciętnym człowiekiem. Na tym bowiem polega twe zadanie, by dobrze odgrywać przypisaną ci rolę. Jej wybór należy do kogoś innego”. Epiktet, Enchiridion, 17

Marek Aureliusz nie chciał być cezarem. Nie był politykiem starającym się o ten urząd. Nie był też prawdziwym spadkobiercą tronu. Z tego, co możemy stwierdzić na podstawie historii i jego listów, tak naprawdę chciał być filozofem. Jednak możne elity Rzymu, w tym cezar Hadrian, coś w nim dostrzegli. Wychowywany do władzy Marek został adoptowany i dodany do linii sukcesji, ponieważ inni wiedzieli, że poradzi sobie z planowaną dla niego rolą. Natomiast Epiktet przez większość życia był niewolnikiem i prześladowano go za nauczanie filozofii. Obu udało się dużo osiągnąć w rolach, jakie były im dane. Nasza pozycja społeczna może być równie przypadkowa jak wynik rzutu kością. Niektórzy rodzą się uprzywilejowani, inni w biedzie. Czasem otrzymujemy dokładnie te możliwości, na jakich nam zależy. W innych sytuacjach los się do nas uśmiecha, ale odczuwamy to jak brzemię. Stoicy przypominają, że cokolwiek przydarzy nam się dziś lub w biegu życia, gdziekolwiek znajdziemy się na spektrum intelektualnym, społecznym lub fizycznym, nasze zadanie nie polega na narzekaniu i użalaniu się nad własnym losem. Zamiast tego powinniśmy starać się zaakceptować nasz los i wypełnić go. Czy daje nam to miejsce na swobodę i ambicje? Oczywiście! Historia sceny pełna jest opowieści o niewielkich rólkach, które przerodziły się w role główne i niezapomniane postacie rozbudowane w późniejszych adaptacjach sztuk. Jednak nawet to rozpoczyna się od akceptacji i zrozumienia oraz pragnienia doskonałości w tym, co nam przypisano.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 21 października - Jak zdobyć potęgę?

„Nie ufaj swej reputacji, pieniądzom ani pozycji, tylko temu, co twoje czyli sądom na temat rzeczy, które od ciebie zależą lub nie zależą. To jedno sprawi, że będziesz wolny i nieskrępowany, wyciągnie cię za szyję z głębin i wyniesie do poziomu możnych i potężnych”. Epiktet, Diatryby , 3.26.34 – 35

W jednej ze scen z klasycznej powieści Stevena Pressfielda o Aleksandrze Wielkim, Aleksander dociera do przejścia przez rzekę, gdzie natyka się na filozofa, który odmawia zejścia z drogi. „Ten człowiek podbił świat! krzyczy jeden z podwładnych Aleksandra. A ty co osiągnąłeś?”. Filozof z pewnością siebie odpowiada: „Ja pokonałem potrzebę podbijania świata”. Wiemy, że Aleksander wdał się w spór z cynikiem Diogenesem, filozofem, który odrzucał to, co ceni społeczeństwo, i podważał samoocenę Aleksandra. W rzeczywistej konfrontacji Diogenesa z Aleksandrem, podobnie jak w fikcyjnym spotkaniu opisanym przez Pressfielda, filozof okazał się potężniejszy od najpotężniejszego człowieka na świecie. Stało się tak, ponieważ Diogenes miał mniej potrzeb niż Aleksander. Obaj mogli spojrzeć sobie w oczy i sprawdzić, który z nich potrafi się opanować, który osiągnął samokontrolę niezbędną do uzyskania rzeczywistej i trwałej potęgi. Ty też możesz zdobyć taką potęgę. Wystarczy skupić się na wnętrzu zamiast na sprawach zewnętrznych. Wyzwoleniec Publiliusz Syrus ujmuje to tak: „Chciałbyś władać wielkim imperium? Panuj nad samym sobą!”.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 15 października - Daj ludziom przywilej wątpliwości

„Wszystko krąży wokół twych założeń na dany temat, a te zależą od ciebie. Możesz wyzbyć się pochopnych sądów i, jak sterując okrętem, by ominąć jakieś miejsce, znaleźć spokojniejsze morza, dobrą pogodę i bezpieczny port”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 12.22

Sędzia Sądu Najwyższego Oliver Wendell Holmes powiedział kiedyś: “nawet pies potrafi odróżnić nadepnięcie od celowego kopnięcia”. Tak potraktowany pies, później dostrzega kto go nadepnął i gdy usłyszy Twój kojący głos, zaczyna machać ogonem.
Cnotliwy człowiek nie zakłada złej woli i nie dokonuje pochopnych sądów na temat innych. Dzięki temu życie jest łatwiejsze do zniesienia i stajemy się bardziej tolerancyjni.Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 14 października - Nie wściekaj się, pomóż

„Czy wpadasz w złość, gdy komuś brzydko pachnie spod pach lub z ust? Jaki byłby tego sens? Gdy ktoś ma śmierdzące usta i pachy, będzie wydzielał taki odór. Mówisz, że tacy ludzie muszą mieć rozum, czy więc nie potrafią dostrzec, że sprawiają innym przykrość? No cóż, ty też masz rozum, gratulacje! Wykorzystaj więc swój naturalny rozsądek, by rozbudzić ich rozum, pokaż im, napomnij. Jeśli ktoś zechce słuchać, uleczysz go bez zbędnej złości. Zbędne są dramaty i niestosowne widowiska”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 5.28

Wyobraź sobie, że siedzisz w pociągu i ktoś bardzo głośno rozmawia przez telefon. Czy czujesz wtedy nienawiść, złość albo irytację? Czy wolisz być rozgoryczony, wkurzony, wściekać się w środku, albo teatralnie poprosić o inne miejsce zamiast grzecznie poprosić o to żeby przestał? Ludzie nie staną się lepsi w magiczny sposób albo dzięki naszej sile woli.
Kto tak naprawdę jest nieuprzejmy?Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 13 października - Zemsta to potrawa, z której najlepiej zrezygnować

„Najlepszą zemstą jest nie odpłacać pięknym za nadobne”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 6.6

„O ileż lepiej jest się leczyć niż szukać pomsty za szkody. Zemsta prowadzi do marnotrawienia czasu i naraża na znacznie większe szkody niż te, które są jej przyczyną. Gniew zawsze jest trwalszy niż ból. Najlepiej jest wybrać przeciwną drogę. Czy ktokolwiek uważa za normalne odpłacać kopnięciem mułowi lub ugryzieniem psu?” Seneka, O gniewie , 3.27.21

MarekPokaż całość

Stoicyzm na dziś - 12 października - Zawsze kochaj

„Hakaton powiada: »Mogę nauczyć się warzyć miksturę miłosną bez leków, ziół lub specjalnych zaklęć. Jeśli chcesz być kochany, kochaj«”. Seneka, Listy moralne do Lucyliusza , 9.6

Beatlesi śpiewali: „W ostatecznym rozrachunku miłość, jaką otrzymujesz, jest równa tej, jaką dajesz”. Nie chodzi tu tylko o politykę i tolerancję, ale też o życie osobiste. Prawie każdą konfliktową sytuację, można poprawić dzięki miłości, empatii, zrozumieniu i wdzięczności.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 11 października - Uczciwość jako standard

„Jakże zepsuty i fałszywy jest człowiek, którzy stwierdza, że zamierza »być wobec kogoś szczery«. O co ci chodzi, drogi przyjacielu? Taka rzecz nie powinna wymagać zapowiedzi. Ma być widoczna, jak gdyby była wypisana na czole. Powinna być słyszalna w tonie głosu, dostrzegalna w błysku oka tak jak kochanek odczytuje to wszystko w spojrzeniu kochanka. Ujmę to krótko: prosty i dobry człowiek powinien być jak śmierdzący cap od razu wiesz, że znajduje się z tobą w izbie”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 11.15

Często zdarza się nam poprzedzić wypowiedź podkreśleniem tego, że teraz będziemy uczciwi, szczerzy albo bezpośredni: “powiedzmy sobie wprost”, “będę z Tobą szczery” albo “Nie obraź się ale..”. Jeżeli mówisz że “teraz” będziesz szczery, czy oznacza to, że zwykle taki nie jesteś?
Co się stanie, gdy zamiast tego, zaczniesz żyć w taki sposób, zgodnie z którym Twoja uczciwość jest zawsze pewna i trwała?Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 10 października - Cześć i sprawiedliwość

„Przeszłość pozostaw za sobą, przyszłość niech wynika z ogólnego planu rzeczy, a ty właściwie steruj teraźniejszością w kierunku czci i sprawiedliwości. Czci, abyś pokochał to, co ci dane, natura bowiem połączyła was ze sobą. Sprawiedliwości, abyś swobodnie i bez wykrętów mówił prawdę oraz zachowywał się tylko w zgodzie z prawem i wartością rzeczy”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 12.1

Gelliusz napisał, że Epiktet powiedział pewnego razu: “Jeśli ktokolwiek zechce wziąć sobie do serca dwa słowa i podjąć trud kierowania się nimi, będzie wiódł doskonałe i niezwykle spokojne życie. Te dwa słowa to: wytrwałość i odporność”. Jakie zasady powinny określać w czym powinniśmy wytrwać, a na co być odpornymi?

OdpowiedziPokaż całość

Stoicyzm na dziś - 9 października - Wyznaczanie standardów i stosowanie się do nich

„Po wyznaczeniu standardów rzeczy się mierzy i waży. Filozofia właśnie na tym polega, na badaniu i przestrzeganiu standardów, a pracą prawdziwie dobrego człowieka jest stosować się do tych standardów, gdy je pozna”. Epiktet, Diatryby , 2.11.23 – 25

Jednym z najważniejszych życiowych zadań, jest wyznaczenie sobie standardów i przestrzeganie ich. Praktycznie co chwilę mamy do tego okazję: myjąc zęby, dobierając przyjaciół, pouczając swoje dzieci, lub wyprowadzając psa na spacer.
Zamiast mówić “chcę postępować dobrze”, powiedz “postąpię dobrze w tym momencie, w tej konkretnej sytuacji”. Wyznacz standard i trzymaj się go.Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 8 października - Wyższe przyjemności

„To prawda, realizowanie pragnień jest miłe. Jednak czy to nie właśnie dlatego przyjemności nas zwodzą? Zastanów się więc, czy jeszcze milsze nie są: piękna dusza, wolność, uczciwość, życzliwość, bogobojność. Nie ma bowiem nic równie przyjemnego jak sama mądrość, gdy rozważysz, jak pewne i swobodne jest to wszystko, co wiąże się ze zrozumieniem i wiedzą”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 5.9

Nie ma sensu podważać tego, że przyjemności prowadzą do miłych odczuć. Jednak Marek Aureliusz przypomina, że tego rodzaju doznań nie można porównać z cnotą. Wyrzuty dopaminy przemijają i wciąż pragniemy więcej. Co jest trwalsze? Mądrość, dobry charakter, umiarkowanie i dobroć.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 7 października - Egoistyczny powód do bycia dobrym

„Ten, kto źle czyni, wyrządza szkodę samemu sobie. Nieprawy jest taki wobec samego siebie, bo staje się złym”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 9.4

Gdy zrobimy komuś coś złego, bardzo rzadko czujemy się po tym dobrze. Ludziom zdarza się wymiotować widząc scenę zbrodni, czuć się niedobrze po dokonaniu zemsty, po kłamstwie lub zdradzie.

WPokaż całość

Stoicyzm na dziś - 6 października - Wzajemna troska

„W zgodzie z naturą jest okazywać przyjaciołom życzliwość i cieszyć się z ich sukcesów tak samo jak z naszych własnych. Jeśli nie będziemy tak postępować, cnota, umacniana tylko dzięki badaniu naszych wyobrażeń, w nas nie przetrwa”. Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, 109.15

Czasami trudno jest obserwować sukces innych ludzi, zwłaszcza gdy nam samym nie powodzi się za dobrze. Prawdopodobnie pochodzi to z dawnych czasów, gdzie suma zebranych zasobów decydowała o przeżyciu.

PodobniePokaż całość

Stoicyzm na dziś - 5 października - Słów nie można cofnąć

„Lepiej zrobić fałszywy krok niż wypowiedzieć fałszywe słowo”. Zenon cytowany przez Diogenesa Laertiosa w Żywotach i poglądach słynnych filozofów , 7.1.26

Po upadku można się podnieść. Pamiętaj jednak, że wypowiedzianych słów nie można cofnąć, zwłaszcza okrutnych i bolesnych.

#Pokaż całość

Stoicyzm na dziś - 4 października - Wszyscy za jednego, jeden za wszystkich

”To, co nie jest dobre dla ula, nie jest też dobre dla pszczoły”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 6.54

W stoickiej koncepcji sympathei kosmos, jest pełen wzajemnych powiązań, a jego wszystkie elementy są częściami większej całości. Marek Aureliusz jako jeden z pierwszych pisał o kosmopolityzmie - twierdził, że jest obywatelem świata a nie tylko Rzymu.

JeżeliPokaż całość

Stoicyzm na dziś - Mantra współzależności

"Często rozmyślaj nad wzajemnymi powiązaniami i współzależnością wszystkich rzeczy we wszechświecie. Ponieważ w pewnym sensie wszystko wzajemnie się przeplata i jest ze sobą powiązane. Jedna rzecz wynika z drugiej zgodnie z dynamicznym napięciem, wzajemnymi poruszeniami i jednością wszelkiej materii”. Marek Aureliusz, Rozmyślania , 6.38

Anne Lamott zaobserwowała, że pisarze są jak “strumienie wpływający do jednego jeziora” - wnoszą wkład w ten sam wielki projekt. W innych branżach jest podobnie, mimo to w firmach, ludzie często zapominają że pracują wspólnie.

StoicyPokaż całość