Czy Izrael chce pokoju? Historia widziana zza informacyjnego muru.

Ostatnie brutalne wydarzenia z Izraela i Palestyny zwróciły uwagę ludzi na konflikt, który trwa od dziesięcioleci. Czy można myśleć o tym konflikcie nie znając historii procesu pokojowego pomiędzy Palestyną i Izraelem? Czy wiecie, że Hamas to nie jedyna siła polityczna w Palestynie i wbrew narracji - nie każdy Palestyńczyk jest mordercą Hamasu? Z drugiej strony - czy Izrael naprawdę dąży do zniszczenia niezależnego państwa? Czy wieloletni rząd Benjamina Netanjahu mógł powstrzymać wydarzenia października 2023? Czy pokój jest niemożliwy?

Oto krótka historia procesu pokojowego i konfliktu między Izraelem i Palestyną. Być może warto znać też taki punkt widzenia? Zapraszam Cię do przeczytania tego krótkiego tekstu, który może skłoni do refleksji przed wstawieniem komentarza popierającego jedną, czy drugą stronę w oparciu o emocje i medialne doniesienia.

Był premierem Izraela w latach 1974-1977 i ponownie w latach 1992-1995. Był jednym z głównych architektów procesu pokojowego w Oslo, który miał na celu znalezienie drogi do trwałego pokoju między Izraelem a Palestyńczykami.

W latach 1993-1995, tajne negocjacje prowadzone w Oslo między Izraelem a Organizacją Wyzwolenia Palestyny (OWP) doprowadziły do serii porozumień, które miały stopniowo przenosić kontrolę nad pewnymi obszarami Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy na palestyńską autonomię.

W 1993 r. podpisano w Białym Domu Deklarację Zasad, która stanowiła podstawę dla przyszłych negocjacji. Rabin i lider OWP, Yasser Arafat, podpisali deklarację w obecności prezydenta USA Billa Clintona.

1995 r. podpisano kolejne porozumienie z Oslo, które dawało Palestyńczykom kontrolę nad większością miast na Zachodnim Brzegu, choć Izrael zachowywał kontrolę nad granicami, zasobami wodnymi i większością dróg.

Niestety, proces pokojowy w Oslo był kontrowersyjny w Izraelu i spotkał się z dużym oporem. 4 listopada 1995 r. Yitzhak Rabin został zastrzelony po wiecu na rzecz pokoju w Tel Awiwie przez ekstremistę żydowskiego, Yigala Amira, który sprzeciwiał się porozumieniom z Oslo i uważał, że Rabin zdradził naród żydowski.

Zabójstwo Rabina wstrząsnęło Izraelem i światem. Stało się symbolem głębokich podziałów w izraelskim społeczeństwie i wyzwaniem dla procesu pokojowego. Chociaż negocjacje trwały nadal po śmierci Rabina, wiele osób uważa, że zabójstwo miało długotrwały wpływ na kierunek izraelskiej polityki wewnętrznej i zewnętrznej, spowalniając proces pokojowy.

Po zabójstwie Yitzhaka Rabina w listopadzie 1995 roku, funkcję premiera Izraela objął Shimon Peres. Peres, będąc członkiem Partii Pracy podobnie jak Rabin, był wówczas wicepremierem i ministrem spraw zagranicznych w rządzie Rabina. Kontynuował politykę zbliżenia z Palestyńczykami i dążył do podpisania dalszych porozumień pokojowych. Jednak w wyborach w 1996 roku, przegrał z Benjaminem Netanjahu z partii Likud. Netanjahu przyjął bardziej konserwatywną linię w stosunku do procesu pokojowego.

Benjamin Netanjahu pełnił funkcję premiera Izraela przez kilka kadencji i jest jednym z najdłużej urzędujących premierów w historii tego kraju. Jego rządy i polityka wobec Palestyńczyków były przedmiotem licznych dyskusji i kontrowersji. Wiele kluczowych kwestii w działaniach rządu tego polityka wzbudza wątpliwości co do pokojowych intencji.

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów polityki Netanjahu było kontynuowanie i przyspieszanie budowy żydowskich osiedli na Zachodnim Brzegu oraz w Jerozolimie Wschodniej. Wielu krytyków uważa, że rozbudowa osiedli utrudnia osiągnięcie dwupaństwowego rozwiązania konfliktu, ponieważ osiedla dzielą terytorium przyszłego państwa palestyńskiego.

Netanjahu wyraził poparcie dla dwupaństwowego rozwiązania, ale pod pewnymi warunkami, w tym demilitaryzacją przyszłego państwa palestyńskiego. W praktyce jednak jego rządy rzadko prowadziły aktywne negocjacje z Palestyńczykami, a niektóre z jego decyzje były postrzegane jako utrudniające proces pokojowy.

Netanjahu był nieugięty w obronie bezpieczeństwa Izraela, często podkreślając zagrożenia ze strony grup takich jak Hamas. Jego rządy odpowiedziały siłą na różne ataki rakietowe i tunelowe z Gazy, co prowadziło do kilku większych konfliktów z Hamasem.

Podczas kadencji Netanjahu doszło do ocieplenia stosunków Izraela z niektórymi krajami arabskimi, co doprowadziło do porozumień z UAE, Bahrajnem, Sudanem i Marokiem w 2020 r. Chociaż te porozumienia nie dotyczyły bezpośrednio konfliktu izraelsko-palestyńskiego, miały one wpływ na regionalną dynamikę.

Eskalacja konfliktu izraelsko-palestyńskiego w maju 2021 miała wiele przyczyn. Planowane eksmisje w Dziedzińcu Dziewic (Sheikh Jarrah) na rzecz izraelskich osadników stały się symboliczne dla problematyki przesiedleń. Eksmisja palestyńskich rodzin wywołała fale protestów.

W odpowiedzi na protesty odbywające się również na terenie meczetu Al-Aqsa, Izraelska policja wielokrotnie interweniowała używając gazu łzawiącego i gumowych pocisków. Trzecie co do świętości miejsce kultu muzułmanów stało się zarzewiem starć mimo trwającego Ramadanu.

Silna reakcja służb zbiegła się w czasie z kryzysem politycznym trwającym w Izraelu związanym z trudnościami w sformowaniu stabilnego rządu. W Palestynie prezydent Mahmud Abbas odwołał planowane na maj wybory, co wywołało frustrację wśród Palestyńczyków.

Działania i polityka rządu Benjamina Netanjahu w stosunku do konfliktu izraelsko-palestyńskiego były przedmiotem licznych kontrowersji. Niektórzy krytycy twierdzą, że jego decyzje zaogniły konflikt, zwłaszcza poprzez rozbudowę osiedli i prowadzenie polityki wysiedleń. Inni argumentują, że jego działania były odpowiedzią na rzeczywiste zagrożenia bezpieczeństwa i że pod jego przywództwem Izrael osiągnął ważne dyplomatyczne sukcesy w regionie. Ocena wpływu Netanjahu na konflikt zależy w dużej mierze od perspektywy i stanowiska w tej kwestii.

Przybliżone dane na temat ofiar konfliktu palestyńsko-izraelskiego (nie uwzględniają ofiar z 2023):

Źródła:

1. B'Tselem (The Israeli Information Center for Human Rights in the Occupied Territories)

2. OCHA (The United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs)

3. Israeli Defense Forces (IDF)

4. Palestinian Center for Human Rights

Pamiętaj! Dane w tym tekście należy zweryfikować! Nie jestem ekspertem, mogłem popełnić błędy w interpretacji sytuacji lub zbieraniu danych. Celem tego tekstu jest wywołanie szerszego spojrzenia na przyczyny obecnej sytuacje oraz zainteresowanie czytelnika konfliktem palestyńsko-izraelskim i obecną sytuacją w tamtym regionie. Hamas jest jedną z organizacji, która nie reprezentuje całej Palestyny tak jak rząd Netanjahu nie utożsamia wszystkich poglądów izraelczyków. Warto zwrócić uwagę na liczne sukcesy procesu pokojowego lat '90.