Wpis z mikrobloga

Wierni do końca. Twierdza Osowiec.

W zapomnianych miejscach na cegłach siadam
Znajomym szeptem mówią do mnie schrony
I z psyche twierdzy o przyszłości rozmawiam
Przez utrwalony głos
Cerkiewnych i kościelnych dzwonów
Słyszę jak przy koszarach modlitwa smutku
W różnych językach płynie
Na centralnym placu orkiestra gra melodię
W rytm dostojny i miarowy
Maszerują synowie Marsa
Z Osowca – Twierdzy biegną wspomnienia
Wystukane podeszwami wojskowych butów.

Pośród malowniczych, Podlaskich widoków znajduje się jedno z tych miejsc, gdzie historia mocno odcisnęła swoje piętno. Gdzie wydarzenia pozostawiły głęboki ślad odciśnięty w gruncie tych ziem. Tym miejscem, pośród bagien biebrzańskich jest Twierdza Osowiec.

Zanim jednak przejdę do ów wydarzeń należy zachować pewną chronologię i wyjaśnić kontekst.

Budowa i wybór miejsca.

W połowie XIX wieku Rosja doświadczyła wielkiej kompromitacji w związku ze swoimi zapędami imperialistycznymi. Porażka w wojnie Krymskiej była bardzo dotkliwa pod względem prestiżowym jak i stawiała pod znakiem zapytania stan wielkiej, Carskiej Armii. Był to również punkt zwrotny w decyzji o zreformowaniu armii rosyjskiej jak i całego państwa (choćby poprzez zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów).

Wróćmy jednak do głównego bohatera tego wpisu, więc Osowca. Według rosyjskiego generała, Mikołaja Obruczewa istotnym było w kwestii strategicznego położenia Imperium Rosyjskiego utrzymanie się m.in. na linii rzek Niemen – Biebrza – Narew – Bug – Wisła. Aby tego dokonać należało utworzyć linię umocnień umożliwiającą obronę na tych terenach. Dzięki temu północno-zachodnia granica imperium byłaby zabezpieczona przed atakami przeciwnika i dawałoby to możliwość natarcia w kierunku na Berlin po wstępnym ustabilizowaniu frontu w przyszłej wojnie.

Już 29 maja 1873 r. car Aleksander II wydał rozkaz nakazujący budowę umocnień w miejscowości Osowiec, które to miały na celu obronę linii kolejowej Białystok-Królewiec. Plan zakładał wybudowanie linii 9 fortów zgrupowanych w formie twierdzy pierścieniowej (na podobnej zasadzie wybudowana została również twierdza Przemyska czy Francuska twierdza Verdun). Koszt budowy umocnień opiewał na ogromną sumę 10 mln rubli w złocie.

Końcem lat 70 dokonano wykupu 1000h gruntów pod budowę twierdzy, a mieszkańców wsi wysiedlono bez prawda do powrotu. Budowa trwała 5 lat, od 1882 do 1887 roku.

Finalnie powstały 4 forty - Centralny, Zarzeczny, Szwedzki i Nowy. Były to bardzo nowoczesne konstrukcje, przystosowane do długiej obrony. Prócz budynków użyteczności bojowej można tam było znaleźć również m.in. dwupiętrowe ceglane koszary dla wojska, lazaret, baraki magazynowe, ceglane i drewniane domy dla kadry oficerskiej oraz cerkiew.

Wielka Wojna.

Napięcia w Europie z wolna rosły.

Wakacje 1914 roku przyniosły koniec kruchego pokoju i jeden z najstraszliwszych konfliktów w historii. Po zabójstwie austriackiego Arcyksięcia Ferdynanda Habsburga wydarzenia potoczyły się lawinowo i w ciągu zaledwie niecałych dwóch tygodni na przełomie lipca i sierpnia Stary Kontynent stanął w ogniu wojny.

Już we wrześniu tego roku Twierdza Osowiec zaczęła brać udział w działaniach bojowych odpierając 20 września szturm jednej z niemieckich DP wspartej ogniem 8 baterii oblężniczych (60 dział kalibru 150 mm i 210 mm).

Następnie rozpoczęło się długotrwałe i niszczycielskie oblężenie twierdzy, które trwało od 30 stycznia do 8 sierpnia 1915. Mimo determinacji Niemców twierdza odpierała bohatersko kolejne szturmy będąc wierną założeniom konstruktorów.

W szczytowym momencie Twierdzę Osowiec oblegało 40 batalionów piechoty wspartych ogniem 17 baterii oblężniczych (68 dział, w tym 4 moździerze 420 mm, 16 kalibru 350 mm, 16 dział kalibru 210 mm, 20 dział kalibru 150 mm i 12 dział kalibru 107 mm).

Atak żywych trupów.

W końcu jednak Niemcy poirytowani faktem niemożności zdobycia twierdzy zaczęli szukać rozwiązania, które umożliwi im przełamać impas. Po miesiącach ostrzału artyleryjskiego i szturmów piechoty postanowili w końcu użyć jednej z najgorszych broni - gazów bojowych.

Świt 6 sierpnia 1915 roku był sądnym porankiem dla garnizonu broniącego twierdzy. Po wielu miesiącach bohaterskiej walki miało nastąpić rozstrzygnięcie przynoszące grozę jakiej nie spodziewali się ani broniący, ani atakujący.

Niemcy korzystając z korzystnego wiatru rozpylili gaz bojowy składający się głównie ze związków chloru i bromu. Chmura gazu po pokonaniu 10 km osiągnęła szerokość 8 km i wysokość 10-15 m. Rosjanie nie byli przygotowani na tą ewentualność. Na wyposażeniu twierdzy nie było nawet masek przeciwgazowych.

Opadająca chmura przyniosła ciszę. Niemcy zaczęli podchodzić pod umocnienia. Nikt nie odpowiadał. Wyglądało na to, że w końcu twierdza została pokonana.

Gdy Niemcy byli już w połowie drogi do budynków fortecznych, ich oczom ukazał się jeden z najstraszniejszych widoków jaki można sobie wyobrazić. Cytując Artioma Denisowa:

Kiedy Niemcy zbliżali się do rosyjskich okopów, napotkali kontratak prowadzony na bagnety z okrzykiem na ustach. Choć było to raczej ochrypłe huuurrra ocalałych obrońców - pozostałości po 8. i 13. Kompanii. Może trochę więcej jak 100 osób. Ledwie stali, jednak nadal walczyli. To, co zobaczyli Niemcy, było straszne. Żołnierze mieli na twarzy szmaty, którymi obwiązali oparzenia chemiczne, pluli krwią, a czasem wypluwali na koszule kawałki swoich płuc.


Ten ostatni zryw resztek garnizonu tak przeraził atakujących, że napastnicy rzucili się do panicznej ucieczki. Garstka Rosjan, ostatni obrońcy zakrwawieni i konający zmusili do wycofania się około 7 tys. Niemców.

Twierdza utrzymała się. I pozostała niepokonana.

Post scriptum.

Dopiero na rozkaz dowództwa rosyjskiego 23 sierpnia 1915 roku w związku z ogólną sytuacją na froncie twierdza została ewakuowana. Przed ewakuacją wojska rosyjskie zdołały zniszczyć część budowli (prawie w całości fort II Zarzeczny).

Jednakże to nie koniec historii tych umocnień. 23 lutego 1919 roku twierdzę po wycofujących się Niemcach przejęła armia polska. Po wielkiej wojnie Twierdza Osowiec przypadła odradzającej się Rzeczypospolitej.

Nie odegrała ona co prawda wielkiej roli w trakcie Wojny Obronnej z 1939 roku, aczkolwiek groza związania z jej oblężeniem wciąż była żywa w pamięci Niemców. Wkraczające z Prus wojska niemieckie nie atakowały twierdzy Osowiec, lecz obeszły ją, przełamując polską obronę w rejonie Wizny.

Ostatnim epizodem wojennym ów twierdzy była obrona Niemców w 1944 roku przed nacierającą Armią Czerwoną. Pozycja ta jednak, końcowo oparta jedynie na Forcie II (Zarzecznym) pozwoliła jedynie spowolnić o kilka miesięcy zalew czerwonoarmistów stabilizując front na linii Biebrzy. Do stycznia 1945 r. Niemcy finalnie opuścili jednak i tą ostatnią pozycję.

#historia #iwojnaswiatowa #weltkrieg #wielkawojna #twierdza #osowiec #umocnienia #wojnaobronna1939 #imperiumrosyjskie #niemcy #ciekawostki #wojna #gruparatowaniapoziomu
takitamktos - Wierni do końca. Twierdza Osowiec.

W zapomnianych miejscach na cegła...

źródło: comment_9tnQu0Ygzm6Zg4xjBGh1x2BUhXDajTAk.jpg

Pobierz
  • 15
via Wykop Mobilny (Android)
  • 1
@taki_tam_ktos: na "ów" jestem uczulony, bo to był ulubiony błąd Wykopu w roku 2018 :p
Trochę też chyba nie wyszło zdanie z bohaterską twierdzą będącą wierną założeniom konstruktorów, ale ogólnie treść i tematyka naprawdę są super, tak trzymać!