Wpis z mikrobloga

Prawo karne dla wykopków!

Lekcja 4. Prawomocność

Dzisiaj na ruszt wrzucimy jeszcze pojęcie prawomocności. Jest ono niezwykle istotne, bo to czy orzeczenie jest prawomocne przesądza o konsekwencjach z niego płynących.
Temat został zainicjowany przez użytkownika @Precypitat. Zastanawiałem się czy powinienem o nim pisać w osobnym wpisie, bo temat prawomocności jest nierozerwalnie związany z całym prawem jako takim, ale doszedłem do wniosku, że napiszę o tym w kontekście prawa karnego.

Czym jest prawomocność?

Mówiąc o prawomocności najpierw musimy poruszyć temat dwuinstacyjności (albowiem jest to powiązane).
W Polsce funkcjonuje - co do zasady - postępowanie dwuinstacyjne, co wynika z Konstytucji (art. 78). Oznacza to, że możecie się odwołać od kluczowych decyzji (takich jak np. wyrok) do sądu drugiej instancji (wyższego rzędu).
W Polsce struktura sądów powszechnych (czyli tych, które nas interesują z punktu widzenia postępowania karnego) jest następująca:
1. Sąd rejonowy;
2. Sąd okręgowy;
3. Sąd apelacyjny.

Sądem pierwszej instancji może być zarówno sąd rejonowy jak i sąd okręgowy. Decyduje o tym waga sprawy (wtedy mamy do czynienia z właściwością rzeczową sadu). Na przykładzie:
Sądem pierwszej instancji w sprawie o kradzież (art. 278 § 1 k.k.) będzie sąd rejonowy. Sądem drugiej instancji (czyli do którego się odwołujemy od wyroku sądu rejonowego) będzie sąd okręgowy.
Sądem pierwszej instancji w sprawie o zabójstwo (art. 148 § 1 k.k.) będzie sąd okręgowy. Sądem drugiej instancji będzie sąd apelacyjny. Sąd apelacyjny nigdy nie będzie sądem I instancji. O właściwości rzeczowej sądów możecie przeczytać w art. 24-25 k.p.k.

Skoro ten krótki wstęp mamy za sobą możemy przejść do prawomocności.
Prawomocność w skrócie oznacza, że zapadłe orzeczenie (wyrok, postanowienie) jest już nie do ruszenia, nie można się od niego odwołać (w postępowaniu karnym od wyroku przysługuje apelacja). W takiej sytuacji to orzeczenie wywołuje realne konsekwencje. Np. zostaliście prawomocnie skazani na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Wtedy rozpoczyna się procedura związana z odbywaniem przez Was kary.
No dobra, ale kiedy orzeczenie jest prawomocne, a kiedy nieprawomocne?
Rozpatrzmy to na przykładzie:

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2024 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Poznaniu użytkownik @Precypitat: został skazany na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 278 § 1 k.k. (ukradł rogale).

Wyrok ten nie jest jeszcze prawomocny. Wynika to z faktu, że nasz kolega ma 7 dni na zwrócenie się do sądu o sporządzenie uzasadnienia wyroku (art. 423 § 1 k.p.k.). Musi to zrobić, żeby móc wnieść apelację od wyroku (musi wiedzieć, czemu został skazany, do czego może się przyczepić i tak samo sąd odwoławczy musi przenalizować tok myślenia sądu I instancji). Gdy już kolega dostanie uzasadnienie wyroku ma 14 dni na wniesienie apelacji (art. 445 § 1 k.p.k.). Przez cały ten czas wyrok jest nieprawomocny, bo wciąż można się odwołać od wyroku. Kolega jeszcze zostaje na wolności.
I teraz..
Jeśli w ciągu 14 dni kolega wniesie apelacje to zainicjuje postępowanie drugoinstacyjne przed sądem okręgowym. Do czasu wydania wyroku przez sąd okręgowy (jako sąd odwoławczy) wyrok sądu I instancji jest nieprawomocny, więc nie idziemy do zakładu karnego. W sytuacji, gdy sąd odwoławczy wyda wyrok jest on natychmiast prawomocny. Wynika to z faktu, że od wyroku sądu odwoławczego nie możemy się odwołać w drodze zwykłych środkow odwoławczych (przypominam - mamy postępowanie dwuinstacyjne). Istnieje jeszcze kasacja.... ale to na razie pomińmy. Fakt jest taki, że po prostu idziecie do zakładu karnego po wyroku sądu odwoławczego (chyba że Was uniewinni).
Jeśli natomiast w ciągu 7 dni kolega nie złozy wniosku o uzasadnienie wyroku sądu I instacji albo - po złożeniu takiego wniosku - w ciągu 14 dni od doręczenia mu uzasadnienia nie wniesie apelacji, wyrok sądu I instancji uprawomocni się i nie będzie można go już zaskarżyć. Nasz kolega po prostu idzie do "więzienia" ;).

Pokrótce muszę wspomnieć o jeszcze jednej rzeczy. W prawie rozróżnia się dwa rodzaje prawomocności: formalną i materialną.
Z prawomocnością formalną mamy do czynienia w sytuacji opisanej powyżej - jest to sytuacja, gdy od wyroku nie przysługuje środek odwoławczy. Po prostu proces karny się zakończył, sprawa została osądzona.
Prawomocność materialna jest konsekwencją prawomocności formalnej. Oznacza to, że wyżej wymieniony kolega nie może zostać skazany drugi raz za ten sam czyn.

I tak przykładowo Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik zostali skazani prawomocnie przez sąd II instancji i prędzej czy później pójdą do więzienia, chyba że prezydent ich ułaskawi ; ).
To tak w dużym skrócie. : )

#prawowykopu #prawo #ciekawostki #gruparatowaniapoziomu #karnisci
  • 8
  • Odpowiedz
@Absurd_69_ na chwilę obecną, na szczęście, nic nie potrzebuję wiedzieć.

Ogólnie to upadłość konsumencka, jest spoko tematem.

Dlatego czytam wszystko, chociaż po łebkach, by wiedzieć na wszelki wypadek.
  • Odpowiedz
  • 1
@wacek_1984: A to niestety nie pomogę - upadłość konsumencka nie mieści się w zakresie mojej wiedzy, a staram się nie wypowiadać na tematy, o których nie wiem. Ja postanowiłem prezentować tylko zagadnienia z szeroko rozumianego prawa karnego, bo na tym jako tako się znam : ).
  • Odpowiedz
  • 1
@chemik_kieszyk: Wina umyślna? Szkoła krakowska by Cię udusiła za takie twierdzenie ( ͡° ͜ʖ ͡°). Ten wpis zrobię może jak trochę się wyskilluję w pisaniu takich wpisów na mikroblogu, bo jak słusznie zauważyłeś jest to tematyka niezrozumiana na wykopie, ale mam wrażenie, że nie tylko na wykopie.
  • Odpowiedz