Wpis z mikrobloga

#ciekawostkawka

Kapsuła czasu

Rumuńską jaskinię Peştera Movile, położoną w pobliżu Morza Czarnego i granicy bułgarskiej, odkryto przypadkowo w roku 1986. Ukryta jest pod dwudziestometrową warstwą skał wapiennych. Można do niej dotrzeć przez sztuczny pionowy szyb, wykonany podczas poszukiwań geologicznych, ale dostęp jest ograniczony. Jedynego wejścia strzegą podwójne drzwi i szczelna pokrywa. Do jaskini mogą wchodzić tylko małe, odpowiednio wyposażone grupki badaczy nie częściej niż dwa razy w miesiącu i na nie dłużej niż dwie godziny.
Jaskinia zawiera jeziorko połączone z podziemną warstwą wód hydrotermalnych bogatych w siarczki. Przez jezioro można się przedostać do dolnych partii jaskini, gdzie jej sklepienie tworzy kilka dzwonów powietrza nad korytarzem częściowo zalanym wodą. Atmosfera w tej części jaskini Movile jest bardzo niegościnna dla ludzi: 7–16% O₂, 1,5–3,5% CO₂ i 1–2% CH₄ z domieszką H₂S i NH₃. Temperatura powietrza, przesyconego wilgocią, wynosi 25 °C. W górnej, suchej części jaskini atmosfera jest znośniejsza, ale ta część jest prawie martwa, natomiast część dolna zawiera bogaty ekosystem, oparty wyłącznie na źródłach chemoautotroficznych, bez udziału fotosyntezy.
Bakterie siarkowe i metanowe, wykorzystujące energię chemiczną, tworzą na powierzchni wody kożuch, na którym znajdują pożywienie grzyby i protisty. Kilka następnych pięter piramidy troficznej tworzą żyjące w jaskini zwierzęta – wodne stygobionty i lądowe troglobionty. Wśród tych pierwszych są m.in. nicienie żerujące milionami na matach bakteryjnych, skorupiaki, pijawki, wrotki i płazińce, a także bezoka płoszczyca Nepa anophthalma, drapieżny pluskwiak wodny, jedyny znany gatunek jaskiniowy z tego rodzaju. Wśród troglobiontów można spotkać pająki z rodziny obniżowatych (Liocranidae) i tkańcowatych (Nesticidae), wije, zaleszczotki, skoczogonki i szczeciogonki. Do tej pory znaleziono w jaskini Movile około 70 gatunków makrofauny i wciąż odkrywa się nowe. Co najmniej połowa z nich to gatunki endemiczne, niespotykane nigdzie indziej.
I nic dziwnego. Jaskinia została odcięta od ekosystemów powierzchniowych przez procesy geologiczne pod koniec miocenu, 5,5–5,3 mln lat temu. Przodkowie wielu spośród zamieszkujących ją zwierząt zostali w niej uwięzieni już wtedy, choć być może izolacja nie była absolutna i nowi lokatorzy sporadycznie dołączali do lokalnej fauny. Na przyklad analizy genomiczne sugerują, że ślimak wodny z Movile, Heleobia dobrogica, oddzielił się od swoich najbliższych krewnych nieco ponad 2 mln lat temu, na początku plejstocenu.
Kilka dni temu opisano drapieżnika szczytowego z jaskini Movile. Jest to kolejny endemit i relikt mioceński, wij Cryptops speleorex, parecznik z rzędu Scolopendromorpha. Podobnie jak inne pareczniki, jest to jadowity drapieżnik. Ma 4,6–5,2 cm długości i jest największym ze znalezionych w jaskini zwierząt. Jego gatunkiem siostrzanym jest żyjący na powierzchni C. anomalans.
Peştera Movile jest lądowym odpowiednikiem oceanicznych kominów hydrotermalnych, utrzymujących własne ekosystemy bez pomocy energii słonecznej. Trafiono na nią przypadkiem, ale takich „kapsuł czasu” szczelnie zapieczętowanych miliony lat temu i pełnych nadal ewoluującego życia, na pewno jest więcej w różnych miejscach na Ziemi.
#jaskinie #biologia #troglobionty #stygobionty #wije #chemoautotrofia

https://zookeys.pensoft.net/article/58537/element/8/5352//

https://www.sciencealert.com/this-toxic-underground-ecosystem-is-like-nothing-else-on-earth-today-and-we-just-found-its-largest-inhabitantpensoft.net/article/58537/element/4/443//

Za: Piotr Gąsiorowski z Teoretycznie tak.
  • Odpowiedz