W ostatnich dniach przetoczyła się przez internet, w tym wykop, fala rozmaitych oskarżeń pod kierunkiem WOŚP. Przytłaczająca większość z nich to zwyczajne brednie (nie bójmy się nazywać rzeczy po imieniu), oparte na doniesieniach przypadkowych blogerów, polityków, telewizyjnych manipulacjach, krążących w internecie obrazkach oraz zwyczajnych plotkach. W poniższym tekście odnoszę się do tych zarzutów, niesprawdzonym kłamstwom przeciwstawiając uźródłowione fakty. Do rzeczy.

Wyszczególnione przez matkę kurkę ogromne marnotrawstwo zebranych środków

źródło
Na czym polega manipulacja?
Autor pokazuje różnice pomiędzy przychodami, a wydatkami na sprzęt sugerując, że zostały zmarnowane i/lub rozkradzione. Są to kwoty... prawdziwe, problem w tym, że nijak nie pokazują struktury finansów WOŚP: pokazują wyłącznie różnicę pomiędzy całkowitymi przychodami (włącznie z dotacjami celowymi od sponsorów np. na zorganizowanie Woodstock), a wydatkami na sam sprzęt. Poza kupowaniem sprzętu fundacja wydaje pieniądze na inne cele statutowe, np. programy medyczne oraz szkolenie wolontariatu.

Właściwym wskaźnikiem są pomiędzy przychodami z finału, a wydatkami na cele statutowe:
Rozliczenia zbiórek WOŚP

XVI Finał: 32.147.538,63 zł zebrano, 32.201.173,58 zł wydano na cele statutowe. (wydano 4k więcej niż zebrano)
aparatura i sprzęt medyczny: 15.242.964,66 zł
pomoc indywidualna: 1.501.230,83 zł
RUR: 2.371.611,83 zł
okulistyka: 40.533 zł
cukrzyca: 4.257.918,61 zł
Infant Flow: 3.790.659,52 zł
słuch: 4.996.255,13 zł

XVII: 40.477.067,87 zł, 40.731.958,20 zł (+260k)
onkologia: 26.079.009,32 zł
pomoc indywidualna: 1.649.802 zł
RUR: 2.394.293,82 zł
okulistyka: 598.400,99 zł
cukrzyca: 90.988,56 zł
Infant Flow: 3.217.664,38 zł
słuch: 6.247.074,13 zł
pediatria: 454.725 zł

XVIII: 41.216.183,15 zł, 41.700.656,59 zł (+480k)
onkologia: 27.042.740,61 zł
pomoc indywidualna: 1.507.559,58 zł
RUR: 5.082.907,16 zł
okulistyka: 606.480,06 zł
cukrzyca: 310.363,05 zł
Infant Flow: 3.516.508,86 zł
słuch: 3.549.648,24 zł
pediatria – 84.449,03 zł

XIX: 45.662.279,97 zł, 45.710.059,75 zł (+40k)
nefrologia i urologia: 24.784.546,47 zł
pomoc indywidualna: 1.568.467,52 zł
RUR: 2.538.682,09zł
okulistyka: 614.998,20 zł
cukrzyca: 765.664,46 zł
Infant Flow: 7.166.387,26 zł
słuch: 6.610.768,79 zł
pediatria: 1.660.544,96 zł

XX: 48.049.843,99 zł, 48.051.808,71 zł (+2k)
główny temat Finału: 32.345.291,66 zł
pomoc indywidualna: 1.589.614,03 zł
RUR: 3.654.820,56 zł
okulistyka: 1.754.745,66 zł
cukrzyca: 3.702.000,00 zł
Infant Flow: 1.227.894,17 zł
słuch: 1.986.920,82 zł
pediatria: 1.367.960,24 zł
Budzik: 422.561,57 zł

Warto tu dodać, że sprawozdania finansowe fundacji nie są byle plikami do których można wrzucić wszystko: są one weryfikowane przez MSWiA (rozliczenie finałów) oraz MPiPS (sprawozdania finansowe fundacji), fundacja podlega też ścisłej kontroli UKS.

Wielka hacjenda Jurka Owsiaka, sfinansowana za pieniądze z puszek

Na czym polega manipulacja?
W zasadzie to nie jest manipulacja, a zwyczajne kłamstwo. Budynek przedstawiony na zdjęciu to ośrodek szkolenia wolontariatu, zwany czasem Uniwersytetem WOŚP. Jest to własność fundacji, sam Owsiak w niej bywa, ale zdecydowanie w niej nie mieszka :) Budynek można obejrzeć w galeriach zdjęć ze szkoleń wolontariuszy, oraz na stronie //szadowomlyn.pl

Demotywator pokazujący dramatyczną niegospodarność WOŚP na tle Caritas

Na czym polega manipulacja?
Autor obrazka po stronie przychodów fundacji zapisuje wszystko, włącznie z dotacjami sponsorskimi na Woodstock, natomiast po stronie wydatków "na pomoc" zapisuje jedynie wydatki na zakup sprzętu medycznego, pomijając pozostałe statutowe wydatki WOŚP, np. programy medyczne. Przy Caritas wrzucono do jednego worka przychody finansowe oraz rzeczowe, zarówno Caritas Polska jak i Caritas diecezjalnych, po stronie wydatków "na pomoc" zapisując 100% wydatków Caritas diecezjalnych mimo, że w sprawozdaniu nie jest wyszczególnione na co te wydatki poszły. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że w 2008 i w 2010 roku WOŚP wydała na cele statutowe grubo więcej niż zebrała na finałach, wybór akurat roku 2009 wydaje się czysto przypadkowy ;)

Bilans 2009 WOŚP
Strona 59:
Przychody z XVII finału z wpłat pieniężnych : 42.191.283,90

Strona 60:
* wydatki na zaopatrzenie placówek służby zdrowia i grup ratownictwa, hospicja i pomoc indywidualną 26.176.505,13
* wydatki na Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków 2.695.422,33
* Program Infant Flow 82.664,38
* Program leczenia cukrzycy pompami insulinowymi 38.988,59
* wydatki na szkolenia medyczne i ośrodek wolontariatu 2.365.318,21
* wydatki na działalność pożytku publicznego 702.305,98

Razem: 32.061.204,62zł, różnica: ~10mln złotych

Czy te pieniądze zostały ukradzione? Nie. Strona 62:
Wynik finansowy ogółem wykazuje dochód 14.100.823,66zł

Bilans Caritas Polska 2009
Strona 64:
Wpływy finansowe Caritas Polska 32 300 006,79 zł (w tym 9 567 589,29 zł z budżetu państwa)
Wydatki finansowe Caritas Polska na projekty krajowe: 21 442 013,77 zł
Wydatki finansowe Caritas Polska na projekty zagraniczne: 4 809 191,61 zł

Wydatki razem: 26.251.205,38zł, różnica ~6mln złotych. Brak danych nt. bilansu na koniec roku.

Nawiązki sądowe zdefraudowane przez Orkiestrę

Źródło: 3obieg
Na czym polega manipulacja?
Tu nie ma manipulacji, to zwyczajne kłamstwo.

Od 1.01.2012r. nawiązki sądowe zasądzane są nie na fundacje tylko na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej będący państwowym funduszem celowym, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.

Do 1.01.2012r. można było zasądzać nawiązki na różnego rodzaju organizacje (źródło: ten sam link co wyżej), ich lista była dostępna pod adresem //ms.gov.pl/nawiazki/nawiazki.shtml jednak wraz ze zmianą prawa lista zniknęła. Na szczęście jest webarchive, dzięki któremu możemy zobaczyć ostatnią dostępną wersję strony z 11.10.2007r., a także pobrać samą listę.

Autor artykułu podaje także inny, nie działający dziś link, prawdopodobnie w nadziei, że nikt tego nie sprawdzi. Webarchive zarchiwizowało jednak również ten dokument, dzięki czemu możemy pobrać listę z 26.10.2011r.

Jak nietrudno sprawdzić, na żadnej z tych list fundacja WOŚP nie figuruje, co zamyka sprawę nawiązek.

Prawie zamyka, bo jest jeszcze jeden krążący w internecie obrazek, skan artykuł pojawiający się również w źródłowym paszkwilu na 3obieg.pl. Jak zwykle zarzut opiera się na bezmyślnym przeklejaniu przypadkowych informacji, bez weryfikacji o co w nich chodzi.
Na czym polega manipulacja?
Nawiązki na rzecz fundacji o których pisał 3obieg, wpisanych na wskazaną przez niego listę dotyczyły sprawców zdarzeń drogowych i można było je zasądzać tylko do 1.1.2012. Tymczasem opisana w artykule sprawa odbyła się 12.11.2012, czyli grubo po zmianie prawa, a sama sprawa dotyczy pomówienia, przy którym pokrzywdzony może zażądać zadośćuczynienia na rzecz siebie, PCK lub innego celu społecznego - ten pan najwyraźniej wybrał WOŚP. Jak wygląda realizacja tego zadośćuczynienia? Winny pomówienia wykonuje zwyczajny przelew na wskazane konto: z punktu widzenia fundacji ten przelew jest normalną darowizną i tak też jest księgowany. Wpływy z tego tytułu zawierają się w pozycji "Przychody z darowizn rzeczowych i celowych" sprawozdania, przykładowo w 2012 roku jest ona na stronie 15, punkt 5b.

Firma Owsiaka Złoty Melon wyprowadza pieniądze z WOŚP poprzez niejasne powiązania finansowe.

Na czym polega manipulacja?
Na słowie "niejasne" oraz sugestii, że ZM należy do Owsiaka.

Firma Złoty Melon jest w 100% własnością WOŚP (sprawozdanie finansowe, strona 21). Co za tym idzie, wszelkie zyski ze Złotego Melona trafiają do właściciela, czyli właśnie fundacji. Celem istnienia Złotego Melona jest prowadzenie działalności komerycjnej, której OPP jako zwolniona z podatków prowadzić nie może: ZM sprzedaje gadżety wośpowe, koszulki itp., a także organizuje szkolenia komercyjne dla firm, z czego zysk trafia na konto WOŚP. Sam Owsiak w Złotym Melonie pełni jedynie funkcję prezesa zarządu: KRS.

Woodstock jest finansowany z pieniędzy pochodzących z puszek

Na czym polega manipulacja?
Na tym, że nie jest :)

W zasadzie do obalenia tego kłamstwa wystarczy treść punktu "Wyszczególnione przez matkę kurkę ogromne marnotrawstwo zebranych środków", ale skoro twierdzę, że nie jest finansowany z puszek, to wypadałoby wskazać skąd jest, skoro organizuje go WOŚP. To akurat dość oczywiste: finansują go głównie sponsorzy, kwota ta jest wykazana w sprawozdaniu, np. w 2012 roku, na stronie 15 czytamy:
Przychody z darowizn rzeczowych i celowych: 11.219.740,70zł
Ze sprawozdania z 2009r. na stronie 60 możemy dowiedzieć się ile kosztuje Woodstock: 2.661.877,57zł w 2009 roku. Nawet jeśli dzisiaj kosztuje dwukrotnie więcej (a nie kosztuje), to kwota darowizn od sponsorów wystarcza w zupełności. Na marginesie: sponsorzy WOŚP.

Sensacje od TV Republika

Na czym polega manipulacja?
Cóż, ten filmik to idealny przykład na czym nie powinno polegać dziennikarstwo: od początku do końca jest oszczerstwem opierającym się o zmanipulowany materiał.

1. fragment "w ogóle nie chce się tłumaczyć" - wycięto cały fragment uzasadnienia dlaczego pytanie dziennikarza dotyczące nieokreślonych faktur mających udowodnić, że nie wyprowadza pieniędzy na lewo jest z d--y. Owsiak powiedział tam "nie sprzedaję broni do Syrii, mam wam pokazać faktury, że nie sprzedaję broni do Syrii?".
2. "wyrzuca z konferencji" - z konferencji został wyrzucony dziennikarz, który władował się z kamerą w prywatną rozmowę.
3. "innych pozywa" - pozwany nie został dziennikarz, tylko bloger, który napisał trzy paszkwile oparte na jego rojeniach
4. "skąd te nerwy?" - pokazują scenę, w której dziennikarz zostaje wywalony za władowanie się z kamerą w prywatną rozmowę, te "nerwy" nie mają nic wspólnego z rzekomymi przekrętami.
5. "Owsiak oficjalnie nie jest zatrudniony, pensję za etat dostaje jego żona" - dokładnie tak jest, ta pozycja stoi jak wół w sprawozdaniach od minimum sześciu lat. Co ciekawe jest wyszczególniona mimo, że wcale nie musi, bo wystarczyłoby jej zawarcie w pozycji "pracownicy etatowi".
6. "firmą Złoty Melon Jerzego Owsiaka" - a tu już ewidentne kłamstwo, bo Złoty Melon to firma WOŚP, a nie Owsiaka, co pokazałem wyżej.
7. "faktury wystawiane przez tę firmę są nieujawniane przez Jerzego Owsiaka" - prywatne spółki mają obowiązek spowiadania się z faktur przed skarbówką, a nie przed przypadkowymi dziennikarzami to raz. Dwa: na czym opierają swoje zarzuty pseudodziennikarze, skoro faktur nie widzieli? Na rewelacjach Matki Kurki?
8. "powinien ujawnić faktury żeby jasne było, że MC i ZM nie wykonują zleceń dla WOŚP" - przecież te firmy wykonują zlecenia dla WOŚP, od tego właśnie są. Jakie zlecenia? Produkcja i sprzedaż gadżetów (ZM), produkcja wydawnictw i obsługa medialna (MC). Dlaczego firmy? Bo fundacje takie jak WOŚP nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Całe te "powiązania" mogą być spiskiem tylko dla totalnego ignoranta.
9. "pieniądze z puszek trafiają do kieszeni Jurka Owsiaka" - chyba niezbyt dokładnie badali te sprawozdania finansowe, że nie znaleźli wyszczególnienia ile zbiera się na finale i ile jest wydawane na cele statutowe - wykazałem to wyżej.
10. "ściga niezależne media" - no sorry, ale jeśli "niezależne medium" uprawia kłamliwą propagandę, to nie ma powodu żeby ich lubić

Owsiak bierze pieniądze za pracę w WOŚP

Nie bierze :) Członkowie zarządu fundacji nie dostają wynagrodzeń za pracę w zarządzie w sprawozdaniu po prostu nie ma takiej kwoty. Na stronie piętnastej tegoż sprawozdania znajduje się pozycja:
Łączna kwota wypłaconych wynagrodzeń brutto członkom zarządu: 166.156,42zł.
Nie jest to jednak kwota za pracę w zarządzie, ponieważ linijkę dalej czytamy: pozycja zawiera wynagrodzenie za pracę w charakterze dyrektora ds. medycznych i administracyjnych. Są to dwa pełne etaty, poza pracą w zarządzie.

Organizowanie finałów WOŚP to ogromne koszta ponoszone przez podatników

Te rzekome koszty to TVP, służby, wydatki samorządów. Kolejno:

TVP na WOŚP zarabia, Finał ma dużą oglądalność, więc reklamy pomiędzy wejściami swoje kosztują. Ponad to organizacje pożytku publicznego mają prawo do darmowej emisji swoich kampanii społecznych na antenie TVP. WOŚP nie jest jedyną organizacją, która z tego korzysta.

Służby: koncerty finałowe WOŚP nie są imprezami podwyższonego ryzyka w sensie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, więc służb (zwłaszcza policji) zwyczajnie na nich nie ma. Zazwyczaj (we wszystkich mniejszych miastach) w ogóle nie są imprezami masowymi, a tam gdzie są do ich zabezpieczenia wystarczą służby porządkowe (tzn. ochrona i wolontariusze).

Samorządy: tutaj sprawa ma dwa odcienie. Z jednej strony samorządy, zgodnie art. 9.1. ustawy o samorządzie terytorialnym może zlecać wykonanie swoich ustawowych zadań organizacjom pozarządowym, a w art. 7.1 tej ustawy jest zapisane zadanie wspierania kultury. Co to oznacza? To, że samorządy mają prawo do dofinansowania niektórych elementów finałowych, w szczególności mogą ponieść koszta zorganizowania koncertu (ale nie np. wyżywienia). Z drugiej jednak strony sztaby działają na podstawie regulaminu określone przez fundację, którego punkt 37 twierdzi wszystkie środki finansowe potrzebne na zorganizowanie i przeprowadzenie zbiórki publicznej oraz imprez jej towarzyszących powinny pochodzić od sponsorów. Znany mi jest przypadek odrzucenia rozliczenia finansowego sztabu przez fundację ze względu na nieuzasadniony wydatek urzędu miasta, szef sztabu musiał przelew zwrócić i - długo po finale - organizować sponsorów na brakująca kwotę.

Co do kosztów organizacji ogólnie, regulamin w punkcie 36.1. jest jasny: Szef Sztabu zobowiązany jest do maksymalnej oszczędności środków finansowych przeznaczonych na zorganizowanie zbiórki publicznej i imprez je towarzyszących, tj. do minimalizowania jej kosztów.

Na koniec parę pomniejszych spraw:

Wolontariusze kradną
Przez kilka lat zajmowałem się wolontariuszami na finałach WOŚP - na ~400 osób na kradzieży złapano dokładnie jedną. Wbrew pozorom wykrycie, czy ktoś podbiera pieniądze jest dość łatwe (od analizy wyników wolontariuszy, po bardzo charakterystyczne ślady na puszkach), a do tego wolontariusze pozostają pod stałą kontrolą społeczną: ta jedna ww. menda została wykryta dzięki telefonowi od obcej osoby. Jako ciekawostkę dodam, że podczas któregoś z finałów (chyba XVII) w tym samym dniu w moim mieście odbywała się inna, lokalna zbiórka - efekt był taki, że przez cał