Wpis z mikrobloga

#kultura Zamek niedzicki. Stary obiekt z bogatą kartą historii

Wśród licznych zabytków kultury materialnej na ziemiach polskich, znajduje się tajemniczy stary Zamek Niedzica, który pamięta czasy panowania na terenie Pienin Spiskich rodów węgierskich, a także swoich różnych lat chwały i upadku.

Zamek Dunajec we wsi Niedzica, okryty bogatą historią i legendą, to średniowieczna warownia, leżąca na prawym brzegu Zbiornika Czorsztyńskiego, na obszarze Polskiego Spisza, w Pieninach Spiskich. Zamek został wzniesiony prawdopodobnie w początkach XIV wieku, przez węgierskiego kolonizatora ziem granicznych ze Strążek, być może w miejscu wcześniej istniejącej tu budowli obronnej.

Pierwotna nazwa, Zamek Dunajec, pojawiła się w dokumencie z 1325 r. Zamek został zapisany jako własność rodu Jana i Rykolfa Berzeviczych, panów na Brzozowicy. Byli to wnukowie komesa spiskiego, Rudygera z Tyrolu, który w zamian za nadaniem króla Węgier, w roku 1209 lokował Niedzicę. Po rodzie Berzeviczych, panami zamku w Niedzicy wymieniani byli w roku 1330, Wilhelm Drugeth - starosta spiski, a po nim jego brat, Mikołaj. W 1425 roku, cały – jak nazywano - klucz dunajecki był w ręku Piotra Schwarza z Berzeviczych, podskarbiego Zygmunta Luksemburskiego.

Potem zamek pozostawał w rękach potomków Rudygera, aby następnie zostać własnością dziadka Barbary, królowej polskiej - pierwszej żony Zygmunta Starego. Wnuk jego brata, hrabia spiski i wojewoda siedmiogrodzki, został w 1526 roku królem węgierskim. W walce o tron zwycięstwo zawdzięczał dyplomacji Hieronima Łaskiego, któremu - w dowód wdzięczności - w 1528 roku podarował żupanat spiski z Kieżmarkiem i m.in. kluczem dunajeckim wraz z Niedzicą.

W XVI wieku przez 60 lat, zamek był w rękach Łaskich: Hieronima, a później jego syna Olbrachta. Jednak znany z hulaszczego trybu życia, Olbracht Łaski, zamek Niedzicę najpierw zastawił, a potem sprzedał Jerzemu Horváthowi, który starannie go odbudował i przekształcił w okazałą renesansową rezydencję. Odtąd w znacznej części, w starannie odbudowanej postaci, zachował się do dziś. W 1858 roku zamek przejął kolejny węgierski ród – Salamonów.

Po I wojnie światowej zamek wszedł w granice terytorium Polski. Ale własnością Salamonów był aż do 1945 roku. Tutaj najdłużej w Europie, ich ród zachował w dobrach zamkowych, aż do 1931 roku, w szczątkowych formach stosunki pańszczyzny. Po II wojnie światowej, począwszy od 1948 r., na zamku prowadzono prace restauracyjne i częściową odbudowę.

W części pomieszczeń uruchomiono dom pracy twórczej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, inne pomieszczenia udostępniono do zwiedzania turystom. Powstało w ten sposób muzeum wnętrz i historii regionu spiskiego. W 1960 r. w baszcie urządzono stację sejsmologiczną Zakładu Geofizyki PAN.

Zamek niedzicki, spośród innych tego typu budowli, ma jedną z najbardziej tajemniczych kart w historii. Odnaleziono bowiem tu, ponoć tuż po II wojnie światowej, inkaskie "kipu", czyli rodzaj zapisu bardzo ważnej informacji, sporządzonej pismem węzełkowym; są to podobno informacje o ukrytym skarbie.

Zamek w Niedzicy był po II wojnie światowej plenerem wielu filmów. W 1955 roku kręcono w nim zdjęcia do filmu Zemsta, na podstawie komedii Aleksandra Fredry, z 16-letnią Beatą Tyszkiewicz w roli Klary. Natomiast w 1975 r., powstał na zamku film Mazepa, na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.

Zamek był też miejscem realizacji zdjęć m.in. do kilku seriali telewizyjnych Janosik i Wakacji z duchami. Obiekt średniowiecznego zamczyska jest również miejscem akcji, w książce przygodowej Agi Paszkot - Ciotka, licho i niedzickie zamczycho. W 2011 roku zamek był siódmym postojem w The Amazing Race Australia 2.

Dzisiaj niedzicki zamek pełni funkcje muzealne, hotelowe i gastronomiczne. Jest jedną z największych atrakcji historycznych południowej części województwa małopolskiego. Prowadzi do niego wspaniała "aleja". Za główną bramą wejściową i sienią rozlega się dziedziniec zamku dolnego. W tej jego części mieszczą się pokoje gościnne, kawiarnia, a w dawnej sali balowej - restauracja.

Część muzealna można obrazuje tzw. komnaty Salamonów, wyposażone w przedmioty z okresu XVI-XIX wieku. Drewniane schody wiodą na taras widokowy. Przez inną bramę prowadzi wejście do zamku górnego i do zamkowych lochów, które dawniej służyły jako piwnice, ale również jako więzienie.

Obecnie urządzona jest w lochach tzw. izba tortur. Na skraju dziedzińca zamku górnego, znajduje się studnia wykuta w litej wapiennej skale, której głębokość wynosi ponad 60 m. Na zamku górnym, w tzw. Izbach Pańskich, mieszczą się dostępne dla turystów: sala myśliwska, izba straży i izba żupna.

Stanisław Cybruch

Na zdjęciu - Niedzica Zamek, Zamek Niedzica, CC-BY-SA-3.0-pl, Foto autor: Łukasz Śmigasiewicz, przesłany przez użytkownika Smigly.
stanislaw-cybruch - #kultura Zamek niedzicki. Stary obiekt z bogatą kartą historii


...

źródło: comment_b9qQoQK1IDIA3zN8WrAjovp9K9hkChoz.jpg

Pobierz
  • 2