_Maszyny, które osobiście uważam za ciekawe, a które mogą niektórym ni... (@MajsterZeStoczni)

Maszyny, które osobiście uważam za ciekawe, a które mogą niektórym nie być znane; odc. 57/???

Boeing YC-14

W latch 70 XX wieku USAF rozpoczęło wraz z m.in Boeing i McDonnell Douglas program opracowania średniego samolotu transportowego krótkiego startu i lądowania – Advanced Medium STOL Transport (AMST). Planowano zastąpić Lockheed C-130 jako podstawowy samolot transportowy STOL.

W styczniu 1972r. ogłoszono wymagania ofertowe, które zakładały możliwość prowadzenia działań z pasa o długości 2000ft (610m) w promieniu 500nmi (920km) wraz z ładunkiem o masie do 12000kg - dla porównania C-130 wymagał 4000ft (1200m) pasa dla takiego ładunku. 10 listopada 1972r. Boeing został wyłoniony jako jeden z dwóch kandydatów (obok McDonnell Douglas YC-15) do wykonania prototypu.

Inżynierowie Boeinga wiedzieli o badaniach NASA nad płatowcami o dużej sile nośnej, które wykorzystywały silniki zamontowane ponad skrzydłami. Przy opuszczeniu klap gazy wylotowe „przyklejają” się do powierzchni zgodnie z efektem Coandy (zjawisko fizyczne polegającem na przyleganiu strumienia cieczy lub gazu do powierzchni znajdującej się najbliżej) kierując strumień odrzutowy w dół i tym samym zwiększając możliwości krótkiego startu i lądowania z dużym ładunkiem.

Innym projektem NASA, którym zainteresował się Boeing był nadkrytyczny profil skrzydła, który w dużym stopniu eliminował problemy przepływu powietrza przy prędkościach transonicznych - przepływ naddźwiękowy nad płatem nadkrytycznym kończy się słabszą falą uderzeniową, opóźniając w ten sposób wywołane wstrząsem rozdzielenie warstwy granicznej. Wykorzystanie takiego profilu znacząco redukowało opór aerodynamiczny przy prędkościach przelotowych oraz pozwalało zachować kształt skrzydeł potrzebny do lotów z niską prędkością.

Oba pomysły zaadaptowano do projektu YC-14 i przystąpiono do testów na modelach w tunelu aerodynamicznym. W trakcie badań wykryto dwa poważne problemy.
Pierwszym była cyrkulacja powietrza wokół skrzydeł przy niskich prędkościach, która prowadziła do separacji przepływu, co w efekcie wpływało na spadek siły nośnej i efektywność wykorzystania efektu Coandy. W celu wyeliminowania tej wady dodano szereg turbulizatorów, które chowały się przy podniesieniu klap powyżej 30°.
Drugim problemem było umieszczenie ogonowych powierzchni sterowych daleko z tyłu samolotu aby móc jak najefektywniej kontrolować maszynę. Okazało się, że taki układ zakłóca przepływ powietrza przy wkorzystywaniu nadmuchu na klapy i przeprojektowano całą sekcję ogonową by móc przesunąć ster wysokości do przodu.

Do testów zbudowano dwa egzemplarze. Pierwszy lot YC-14 wykonano 9 sierpnia 1976r. W trakcie testów latano z prędkościami od 59kts (109km/h) do Mach 0.78 (~516kts|~955km/h). Okazało się, że opór aerodynamiczny jest o 11% wyższy niż zakładano. Modyfikacje opracowane przy badaniach w tunelu aerodynamicznym pozwoliy na zmiejszenie tego przyrostu oporu do 7%.

Pomimo spełnienia oczekiwań projektowych AMST program zamknięto w grudniu 1979r. Głównym powodem była chęć rozwinięcia projektu ze średniego do dużego samolotu, co okazało się bardzo skomplikowane i wymagałoby poważnych zmian projektowych. Następcą AMST był program C-X, w wyniku którego powstał McDonnell Douglas/Boeing C-17 Globemaster III.

Jeden z istniejących YC-14 można zobaczyć na wystawie Pima Air & Space Museum w Tucson, Arizona. Drugi egzemplarz przechowywany jest na składowisku 309th Aerospace Maintenance and Regeneration Group (AMARG) Davis-Monthan Air Force Base.

Podstawowe dane techniczne (YC-14):

Załoga: 3
Długość: 40.14m
Rozpiętość skrzydeł: 39.32m
Powierzchnia nośna: 163.7m^2
Wysokość: 14.74m
MTOW: 113850kg – konwencjonalny start i lądowanie | 77270kg - STOL
Napęd: 2 x General Electric CF6-50D 230kN (23453kgf) ciągu – silniki turbowentylatorowe
Prędkość przelotowa: 723km/h | 390kts
Vmax: 811km/h | 438kts
Prędkość wznoszenia: 32.3m/s
Pułap: 13716m | 45000ft
Zasięg do przebazowania: 5136km | 2734nmi

#lotnictwo #samoloty #inzynieria #ciekawostki #historia #gruparatowaniapoziomu #hobby #aircraftboners #zainteresowania
Do obserwowania: #whangarzeumajstra - jak komuś podobają się moje wypociny