[bzdecior]

Sztoła - rzeka, którą wyłączono.

Na kilka dni przed tym faktem zrobiłem sobie wycieczkę nad jej brzeg, w środku dla porównania - zdjęcie pokazujące jej wygląd kilka miesięcy później (autor: Krzysztof Popławski).

Poniżej cała historia.

Sztoła płynie, a raczej płynęła na pograniczu Małopolski i Śląska. W okolicy jednak rozpoczęto wydobycie piasku, a także złóż cynku i ołowiu.

Ale żeby najpierw móc wydobywać złoża, najpierw trzeba osuszyć cały okoliczny teren.

(Podobnie zresztą jak np. przy wydobyciu węgla brunatnego - choćby w Turowie. Polska kopalnia wpływa na obniżenie się wód gruntowych po czeskiej stronie. Stąd ten cały spór)

W strefie oddziaływania kopalni, wody podziemne ulegają obniżeniu, a rzeki na powierzchni - wysuszeniu. Taka strefa ma kształt leja - w jego centrum znajduje się kopalnia, która ściąga wody do swoich wyrobisk.

Następnie woda jest przepompowana i zrzucana z powrotem na powierzchnię do koryta rzek.

Dość osobliwa sytuacja. Najpierw rzeka wysycha z powodu kopalni, a potem płynie z powrotem, tylko dzięki wodom dostarczanym z kopalni.

Przykładowo rzeka Baba, która de facto jest w 100% zasilana wodami kopalnianymi z kopalni Pomorzany w Olkuszu, stąd unikatowa czystość wód.
Tak czysta, że mimo iż zgodnie z prawem, klasyfikuje się ją jako ściek, trafia do wodociągów w Sosnowcu.

No, ale wszystko ma swój czas i kiedyś się kończy.

Złoża wyczerpały się do tego stopnia, że ostatnia z kopalń, Pomorzany, zaprzestała ich eksploatacji. Zaprzestano również odwadniania i przepompowania wody z górotworu z rejonu zlikwidowanych kopalń. Po co osuszać teren, skoro już się niczego nie wydobywa?

A skoro teren nie jest osuszany, to i żadna woda nie jest już zrzucana do koryta rzeki.
Można sobie zadać pytanie - no to w czym problem? Woda nie będzie przepompowana, więc zakończy się też drenaż całej okolicy?

Tak, tylko że zalanie kopalni wodami podziemnymi, wypełnienie na powrót całego leja wodą i powrót do stanu pierwotnego,
będzie odbywał się latami. A ryby czy bobry nie będą czekać na powrót wody w rzece.

Może ktoś z Was był, widział w ostatnich miesiącach Sztołę i Babę - jak wygląda bieżąca sytuacja?

---
15/x
Tag do obserwowania/czarnolistowania: #bzdecior #bzdeciorphoto

#ciekawostki #geografia #slask #gornyslask #malopolska #bukowno #olkusz #sosnowiec

[vectoreast]

@bzdecior na Sztole dalej sucho. Fotka z ub. weekendu.

[adam-photolive]

@bzdecior: a ja film z wyprawy nakręciłem plus sto zdjec z wyprawy do źródeł, zapraszam

https://youtu.be/Dn5RrJRrjnE

[proweniencja]

Chyba 2 razy po roztopach/deszczach Sztoła w tym/zeszłym roku płynęła, a raczej ciekła. Prawda jest taka, że nie ma co liczyć na powrót rzeki w wymiarze jaki pamiętają młodsze pokolenia. Nawet jeśli poziom wód gruntowych wróci za 50-75 lat do odpowiedniego poziomu to znaczna część wód ze źródła i tak będzie wędrować do piaskowni.

[putinn]

@bzdecior: Może i zniszczyli lokalny ekosystem powodując zanik rzeki ale przynajmniej prawie #!$%@? wybudowaną za miliony złotych okoliczną obwodnicę przy pomocy dwóch precyzyjnych zapadlisk. ( ͡° ͜ʖ ͡°)

Szacuje się że Sztoła powróci za kilkadziesiąt lat. Ale z tego co już wiemy, to nie będzie ta sama rzeka. Aktualnie w kopalni dolomitu w Jaroszowcu oraz na piaskowni w Bukownie pojawiają się pierwsze jeziorka. Woda ta jest skażona