Wpis z mikrobloga

Zapraszamy na szóste już wydanie #tygodnikneuropa; przypominamy, że Tygodnik Neuropa jest dostępny w nowej odsłonie na zewnętrznej platformie - bardziej czytelny, przejrzysty, z możliwością subskrypcji i otrzymywania najnowszych odcinków na email -> zapraszamy na najnowsze wydanie Tygodnika Neuropa - na nowej platformie

Tygodnik.Neuropa.pl - wpisy będą publikowane również na wykopie, jednak serdecznie zapraszamy na naszą stronę.

#tygodnikneuropa od #neuropa, bo #neuropainformuje

W zeszłym tygodniu byliśmy trochę zajęci oczekiwaniem na Cyberpunk i jego premierą, a świat dodatkowo przesłaniał nam szum medialny wokół możliwego weta Polski i Węgier wobec budżetu UE. Jeśli ktoś z Was miałby ochotę nadrobić trochę treści przez weekend i przeczytać, co w końcu z tym wetem się stało, to zapraszamy na selekcję najlepszych artykułów, które wpadły w nasze ręce w ubiegłym tygodniu.
Znajdziesz tutaj nie tylko informacje o wydarzeniach z różnych zakątków globu, ale również publicystykę, interesujące podcasty oraz artykuły o tematach społecznych czy ekonomicznych.

W tym numerze szczególnie polecamy specjalny dodatek Kryzys Klimatyczny - o tym jak bardzo ogrzaliśmy nasza planetę, jak potężny, negatywny wpływ na nią mamy, a także co z tym wszystkim możemy jeszcze zrobić.

Polska #polska #publicystyka
Kontrolowany przez państwo PKN Orlen za 120 mln złotych kupił konglomerat Polska Press odpowiedzialny za wydawanie większości mediów regionalnych w kraju: 20 dzienników, 150 tygodników i kilkuset portali internetowych. Orlen tłumaczy ruch strategią biznesową, jednak komentatorzy dostrzegają w tym posunięciu realizację programu tzw. "repolonizacji mediów" zapowiadanego od lat przez obóz władzy. [[link]](https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/orlen-przejmuje-polska-press/f2hv314) oraz [[link 2]](https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/orlen-kupuje-polska-press-cena-opinie)

Na gali dziennikarskich nagród Grand Press wyróżniony wicenaczelny Onetu Andrzej Stankiewicz w związku z przejęciem Polska Press przez władzę zaapelował o obronę pluralizmu rynku medialnego w Polsce. Wydawców wezwał do nieustępowania przed potężnymi siłami państwowego kapitału, dziennikarzy do rzetelnej pracy zgodnie z dziennikarskim etosem, a odbiorców do konsumpcji i wspierania niezależnego dziennikarstwa. [[link]](https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/nagrody-grand-press-andrzej-stankiewicz-zajal-3-miejsce-w-kategorii-dziennikarz-roku/cdt4wcw,79cfc278) oraz [[link 2]](https://youtu.be/5atzA9aJoac?t=8126)

Według Klubu Jagielońskiego po zebraniu danych za listopad może okazać się, że Polska jest jednym z państw, które całościowo poradziły sobie najgorzej w Europie z ochroną zdrowia w 2020 roku. Obecnie Polska ma ok. 50 tys. nadmiarowych zgonów w porównaniu do lat 2015-2019 i zajmuje drugie miejsce po Hiszpanii na szesnaście państw pod względem liczby nadmiarowych zgonów na milion obywateli. [[link]](https://klubjagiellonski.pl/2020/12/09/blisko-50-000-zgonow-wiecej-w-roku-pandemii-jestesmy-w-niechlubnym-gronie-europejskich-liderow-wykresy/?fbclid=IwAR2yD6OTu0-hLNFkE8EvzHNvBdWIsFHOoWi28EKxk7ouFqVq8CWcdHe5eRQ)

Z 230 tysięcy pielęgniarek tylko 18 tys. ma poniżej 30 lat. Średnia wieku pielęgniarek to obecnie 52 lata, a do roku 2030 będzie ona wynosić 60 lat. Rozmowy z młodymi pielęgniarkami pokazujące, dlaczego bez zmiany systemowej nie będzie miał kto nas leczyć za kilkanaście lat. [[link]](https://wyborcza.biz/biznes/7,159911,26546069,nieczule-opryskliwe-niewyksztalcone-potrzebujemy-mlodych.html)

Długi wywiad z Adrianem Zandbergiem o wyzwaniach stojących obecnie przed Polską i Lewicą oraz o tym, że chociaż wzrastające poparcie dla Konfederacji wśród młodych mężczyzn jest problemem dla kraju, to nie zamierzają się poddawać. [[link]](https://krytykapolityczna.pl/kraj/adrian-zandberg-unia-europejska-polska-weto-lewica-rozmowa/?fbclid=IwAR2nzh_PT4ElZZbSwx2XqcoOmexmY-tBN_XwrLLoqut-NAYblaTD21DZN58)

Europa #europa #wegry #rumunia
Polska i Węgry na szczycie 10 grudnia w Brukseli osiągnęły kompromis z resztą państw Unii Europejskiej w sprawie budżetu na lata 2021-27 i pakietu odbudowy po koronawirusie. Wcześniej groziły ich zawetowaniem w związku z tzw. regułą "pieniądze za praworządność". Kraje godzą się na mechanizm pod warunkiem dodatkowej klauzuli politycznej doprecyzowującej jego reguły, tak by ograniczyć uznaniowość decyzji. Mówi się też o zawieszeniu jego stosowania do czasu, aż oceni go Trybunał Sprawiedliwości UE po spodziewanej skardze obu krajów. Ruch może wywołać tarcia w koalicji rządowej w Polsce, bo Solidarna Polska Zbigniewa Ziobry od dawna stanowczo występuje przeciw mechanizmowi w jakiejkolwiek formie. [[link]](https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1498690,szczyt-ue-weto-polski-praworzadnosc-budzet-michel.html) [[link]](https://polskatimes.pl/solidarna-polska-opusci-rzad-jacek-ozdoba-mamy-nadzieje-ze-nie-ale-pilka-jest-w-grze/ar/c1-15339934)

Analiza Ośrodka Studiów Wschodnich dotycząca wyborów parlamentarnych w Rumunii, gdzie socjaldemokraci oraz nacjonaliści uzyskali lepszy wynik od oczekiwanego. Szef rządu mniejszościowej centroprawicowej PNL, Ludovic Orban, złożył rezygnację po ogłoszeniu wyniku wyborów. [[link]](https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2020-12-07/wybory-parlamentarne-w-rumunii-sukcesy-socjaldemokratow-i) oraz [[link 2]](https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/wybory-rumunia-orban-premier-pnl-centroprawica-psd-koalicja-rzad/)

Antysystemowa i otwarcie nastawiona przeciwko covidowym restrykcjom partia AUR niespodziewanie zdobyła ponad 8% w wyborach w Rumunii i tym samym będzie czwartą siłą tamtejszego parlamentu w następnej kadencji. Oto jej krótka sylwetka. [[link]](https://balkaninsight.com/2020/12/07/rookie-nationalist-party-makes-shock-entry-into-romanias-parliament/?fbclid=IwAR2EUaYv9eUiEF9uwdzKRYZc9wcN-pgL84qseUK25t2EsQkFz5zX2vNM_oc)

Pod koniec listopada obchodzony jest na Ukrainie Dzień Pamięci Ofiar Wielkiego Głodu i Politycznych Represji. Jak upamiętnianie największej narodowej traumy funkcjonuje dzisiaj na Ukrainie, w jej polityce i społeczeństwie? Odpowiada ukraiński pisarz i poeta, Andrij Bodnar. [[link]](https://www.new.org.pl/#878,bondar_holodomor)

Przejmowanie węgierskich mediów przez zaprzyjaźniony z Orbanem kapitał nie wyczerpało apetytu dyktatora. Kontynuuje on ekspansje na Bałkany. Na ten moment wydaje się jednak, że nie jest w stanie prowadzić tam tak skutecznych kampanii jak we własnym kraju. [[link]](https://balkaninsight.com/2020/12/04/hungarian-media-expansion-in-balkans-raises-worries-but-lacks-impact-2/)

Słowenia, o której premierze mogliśmy ostatnio usłyszeć jako o popleczniku Orbana, oskarżana jest przez środowiska akademickie o ograniczanie im wolności pracy. Zwalnianie dyrektorów instytucji historycznych oraz kulturowych, a także propozycje utworzenia nowych budzą obawy akademików, również z sąsiednich państw. [[link]](https://balkaninsight.com/2020/12/10/global-petition-voices-concern-about-academic-freedom-in-slovenia/)

Bliski i Środkowy Wschód #bliskiwschod
Prezydent Trump wycofuje większość amerykańskich żołnierzy z Afganistanu. Naciska na rząd w Kabulu, aby ten poszedł na ustępstwa wobec Talibanu. Ten ostatni zaś nie ustępuje. Przez Afganistan przetacza się fala zamachów oraz ataków na siły wierne rządowi. Intensyfikacja walk w wojnie domowej, po wycofaniu się Amerykanów, wydaje się być nieunikniona. [[link]](https://www.latimes.com/politics/story/2020-12-07/afghanistan-taliban-surges-as-us-troops-exit)

Trwająca trzy i pół roku blokada i bojkot Kataru przez większość sąsiadów może zmierzać ku końcowi. Przełom miał zostać osiągnięty podczas owocnych rozmów Saudów z Katarczykami, w których pośredniczył zięć Trumpa, Jared Kushner [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/04/breakthrough-in-qatar-dispute-after-fruitful-talks-to-end-conflict)

W obliczu nadchodzącej zmiany warty w Białym domu, wielu komentatorów postuluje możliwość normalizacji stosunków na linii Waszyngton-Teheran. Widząc zbliżające się zmiany, Saudowie sygnalizują, że chcą być częścią negocjacji i samej ewentualnej umowy nuklearnej z Iranem,. [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/06/iran-nuclear-deal-saudi-arabia-says-gulf-states-must-be-consulted-if-us-revives-accord)

W zeszłym tygodniu pisaliśmy o kilkudziesięciu wojskowych zatrzymanych w Turcji, oskarżanych o powiązania z ruchem Gulenistów, który według Erdogana miał stać za próbą zamachu stanu z 2016 roku. Zatem uaktualniamy – liczba zatrzymanych wzrosła do 304. Od 2016 roku zatrzymano ponad 77 tysięcy ludzi, a 160 tysięcy zwolniono z zajmowanych pozycji. [[link]](https://www.dw.com/en/turkey-orders-the-arrest-of-hundreds-of-military-over-alleged-coup-ties/a-55860626)

Egipt wyrasta na czołowego partnera Francji w regionie – konflikt z Turcją oraz interesy w Libii sprawiają, że Macron zapewnia o kontynuowaniu dostaw uzbrojenia, mimo zastrzeżeń dotyczących przestrzegania praw człowieka w Egipcie. [[link]](https://www.dw.com/en/frances-macron-defends-arms-sales-to-egypt-despite-rights-concerns/a-55846151)

Azja #azja #korea #chiny
Czy kiszona kapusta może wywoływać wielkie emocje? Patrząc na kolejny (sic!) konflikt między Koreą Południową i Chinami o kimchi, odpowiedź wydaje się oczywista. Jak można się domyślić, w tym wszystkim nie chodzi o samą kapustę, ale o wojnę kulturową oraz zyski z handlu międzynarodowego. [[link]](https://indianexpress.com/article/explained/explained-what-is-kimchi-why-south-korea-and-china-are-fighting-over-it-7079167/) oraz [[link 2]](https://www.independent.co.uk/news/world/asia/south-korea-china-standard-kimchi-world-domination-b1764405.html)

Huawei testował oprogramowanie zdolne do rozpoznawania przedstawicieli mniejszości etnicznej Ujgurów i raportowania o tym policji. Krótki raport w formie video: [youtube]. Polecamy też artykuł w [Atlantic] na temat rozwoju chińskich systemów inwigilacji używających sztucznej inteligencji oraz artykuł od [BuzzFeed] o tym, jak rozbudowywano jeden z obozów internowania oraz historię trzech z przetrzymywanych tam mężczyzn. [[link]](https://www.businessinsider.com/huawei-ai-uighurs-alert-china-police-facial-recognition-2020-12?IR=T) oraz [[link 2]](https://www.youtube.com/watch?v=8aMyVkYtMFQ)

Cai Xia, była wykładowczyni w uczelni kształcącej najważniejszych liderów w Komunistycznej Partii Chin opowiada, dlaczego już nie popiera partii i jak zmieniały się jej poglądy polityczne wraz ze zmianami w KPC. [[link]](https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-12-04/chinese-communist-party-failed)

Emomali Rahmon to niewiele mówiące w Polsce nazwisko. Jednak od 28 lat człowiek ten nieprzerwanie rządzi Tadżykistanem. Jest to najdłuższy staż w całym obszarze poradzieckim. Skąd się wziął, jak sobie radził i dokąd zmierza ten dyktator? [[link]](https://www.new.org.pl/#890,wlodek_emomali_rahmon)

O Polakach w Kazachstanie – jak odnajdują się na styku trzech kultur, jak im idzie nauka kazachskiego oraz polskiego? Czy maja powody, by wracać? [[link]](https://www.new.org.pl/#884,polacy_w_kazachstanie)

Afryka #afryka #uganda #etiopia #kamerun
Ghana – dawne Złote Wybrzeże – kraj, któremu jak na warunki afrykańskie wiele się udało i który był niejednokrotnie stawiany za wzór dla swoich sąsiadów – jak pisze Wojciech Jagielski. Siódmego grudnia odbyły się tam wybory prezydenckie oraz parlamentarne. Jak podkreślają komentatorzy, wybory o wielkiej dla Ghany wadze. Urzędujący prezydent utrzymał władzę, opozycja odrzuca wyniki wyborów, a przez kraj przechodzi fala przemocy. [[link]](https://www.africanews.com/2020/12/09/ghana-presidential-election-nana-akufo-addo-declared-winner-by-51-59/) oraz [[link 2]](https://www.tygodnikpowszechny.pl/wybory-nadzwyczajnie-zwyczajne-165908)

George Weah – niegdyś zachwycał swoją grą w paryskim klubie piłkarskim PSG i jako pierwszy nie-Europejczyk i jak do tej pory jedyny obywatel Czarnego Lądu otrzymał Złotą Piłkę – piłkarskiego nobla. Dzisiaj jest prezydentem Liberii. Choć pokładano w nim ogromne nadzieje, to po trzech latach jego rządów odwraca się od niego nawet najwierniejszy elektorat. [[link]](https://www.tygodnikpowszechny.pl/do-przerwy-01-165842)

W ostatnich tygodniach konflikt w Etiopii znów przyciągnął światową uwagę do separatystycznych ruchów w Afryce. DW zebrało kilka najważniejszych punktów tarcia w Afryce, które często są efektem kolonialnej przeszłości. [[link]](https://www.dw.com/en/separatism-in-africa-exploring-colonial-legacies/a-55805551)

Ameryka Łacińska #ameryki
Ostatniej niedzieli odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego Wenezueli, ostatniej instytucji poza kontrolą rządzącej Zjednoczonej Partii Socjalistycznej Wenezueli. Zakończyły się one zwycięstwem zwolenników Maduro przy bojkocie ugrupowań opozycyjnych. [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/06/venezuela-goes-to-the-polls-nicolas-maduro-juan-guaido) oraz [[link 2]](https://wyborcza.pl/7,75399,26577656,niedzielne-wybory-w-wenezueli-to-festiwal-pluralizmu-niestety.html)

Podsumowanie działalności politycznej Tabaré Vázquez, dwukrotnego prezydenta Urugwaju i jednego z przywódców "Różowej Fali", która przetoczyła się przez Amerykę Południową w na początku XXI wieku. Najmniej wyrazisty lider lewicy w Ameryce Łacińskiej był też najskuteczniejszym. [[link]](https://www.americasquarterly.org/article/farewell-to-an-unassuming-star-of-latin-americas-left/)

Argentyna zbliża się do legalizacji aborcji, co w Ameryce Południowej jest nie lada przełomem. Według obecnie obowiązującego prawa na kary więzienia skazywano nawet kobiety, które poroniły. Zarzut? Zabójstwo. Jednak już w najbliższych tygodniach, pod wpływem niezwykle aktywnego ruchu feministycznego i protestów zwanych zieloną falą (od koloru chust noszonych na protestach), sytuacja może się diametralnie zmienić. [[link]](https://www.theguardian.com/global-development/2020/dec/09/argentina-legalize-abortion-bill-congress-vote)

Kartel z Sinaloa i jego lidera, Joaquína Guzmána Loera (lepiej znanego jako El Chapo), wielu przedstawiać nie trzeba. Guardian prezentuje artykuł opowiadający o tym, jak kartel stworzył i zorganizował światową sieć dostaw na potrzeby handlu groźnym opioidem – fentanylem – odpowiedzialnym w sporej części za kryzys opioidowy w Stanach Zjednoczonych. [[link]](https://www.theguardian.com/world/2020/dec/08/mexico-cartel-project-synthetic-opioid-fentanyl-drugs)

Ameryka Północna #usa
Nie tylko Kościół Katolicki systemowo chroni przestępców seksualnych przenosząc ich z miejsca na miejsce. Kanadyjska Królewska Policja Konna także stosowała taką taktykę. Po ugodzie zawartej przez Kanadę w 2016 roku została powołana specjalna komisja mająca zbadać problem nadużyć i końcowy raport ujrzał właśnie światło dzienne. Nie zostawia on na szanowanej przez wielu Kanadyjczyków organizacji suchej nitki. [[link]](https://www.cbc.ca/news/politics/michel-bastarache-rcmp-sexual-assault-1.5825438)

Ruch Black Lives Matter zaczynał jako oddolna, obywatelska inicjatywa. Masowe protesty w lecie zapoczątkowały zmianę w strukturach organizacji. Liderzy ruchu wykonują działania, których celem jest zwiększenie roli centralnej komórki koordynacyjnej – spotkało się to z oporem 10 lokalnych oddziałów używających tagu #blm10. [[link]](https://www.politico.com/news/2020/12/10/black-lives-matter-organization-biden-444097)

Dostęp do toalety może nie wydawać się sprawą polityczną, ale artykuł z The Economist zarysowuje konflikty, jakie toczyły (oraz nadal toczą) się o publiczne toalety. [[link]](https://www.economist.com/united-states/2020/12/10/america-is-suffering-from-a-lack-of-public-toilets)

Oceania #oceania #nowazelandia #australia
Górniczy gigant, musi odbudować mający 46 tysięcy lat system aborygeńskich jaskiń, jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Australii. Kompleks został zniszczony w maju tego roku w wyniku eksploatacji rud żelaza. [[link]](https://www.bbc.com/news/world-australia-55250137)

Gdy u nas zaczyna się zima, na antypodach zaczyna się lato. Oraz pożary buszu. Mieszkańcy wyspy Fraser muszą z ich powodu zostać ewakuowani. [[link]](https://www.bbc.com/news/world-australia-55207620)

Trwa chińsko-australijska wojna handlowa – jej ofiarami są na ten moment australijskie homary, wina czy jagnięcina. Postulowane są kolejne towary, które mogą zostać stać się przedmiotem w konflikcie. Wszystko, co powinieneś/powinnaś o tym wiedzieć, ale boisz się zapytać, znajdziesz pod linkiem. [[link]](https://www.abc.net.au/news/2020-12-10/china-australia-trade-war-your-questions-answered/12971434)

Nowej Zelandii grozi świąteczny kryzys arbuzowy. Po tym, jak w październiku w transporcie arbuzów z Wysp Tonga znaleziono żywe larwy muszki owocówki, import został wstrzymany. Po ustaleniu specjalnych warunków Nowa Zelandia zgodziła się na próbny transport z Tonga. Tongijscy rolnicy czekali na statek transportowy, ale ten nigdy nie dotarł. Wyjaśnienie sprawy trwa, a wizja braku arbuzów na święta zagląda Nowozelandczykom coraz bardziej w oczy. Arbuzy hodowane w Nowej Zelandii będę dojrzałe dopiero w styczniu. [[link]](https://www.stuff.co.nz/business/123115296/live-fruit-fly-larvae-found-in-imported-watermelon?rm=a), [[link 2]](https://www.rnz.co.nz/news/country/428692/watermelon-shortage-predicted-as-biosecurity-concerns-hold-up-tongan-supply) oraz [[link 3]](https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/432368/watermelon-growers-in-tonga-furious-over-shipment-debacle)

Kryzys klimatyczny #klimat
Listopad 2020 r. był w skali świata najcieplejszy w historii pomiarów – o 0,77 °C cieplejszy niż średnia z lat 1981–2010 i o 0,13 °C od poprzedniego rekordu z lat 2016 i 2019. W samej Europie zajął drugie miejsce w historii (+2,2 °C w stosunku do średniej). Syberia i szerzej obszar arktyczny jak zwykle najbardziej wybijały się z normy wieloletniej. RIP wieczna zmarzlino. [[link]](https://climate.copernicus.eu/surface-air-temperature-november-2020)

Ukazał się coroczny Emissions Gap Report 2020 o luce pomiędzy wprowadzonymi ograniczeniami w emisjach gazów cieplarnianych (kurs na ponad +3 °C na koniec stulecia) a tym, jakie powinny być, jeśli chcielibyśmy zapobiec katastrofie klimatycznej (+1.5 °C, maksymalnie + 2 °C; tu szansą może być ukierunkowana odbudowa po COVID-19 nastawiona na gospodarkę niskoemisyjną). [[link]](https://www.unep.org/emissions-gap-report-2020)

Analiza CarbonBrief o tym, kiedy globalna temperatura podniesie się o 1,5 °C i 2 °C. Progi wzrostu temperatury określone w porozumieniu paryskim z 2015 r. [[link]](https://www.carbonbrief.org/analysis-when-might-the-world-exceed-1-5c-and-2c-of-global-warming)

Badanie opublikowane w renomowanym magazynie Nature pokazuje, że masa produktów wytworzonych przez człowieka jest większa od globalnej biomasy. Na początku XX wieku ludzkie produkty miały około 3% masy organizmów żywych. [[link]](https://www.theguardian.com/environment/2020/dec/09/human-made-materials-now-outweigh-earths-entire-biomass-study)

Czy to, że atom jest potrzebny światu w transformacji energetycznej, implikuje, że atom jest dobrą drogą dla Polski? Nowe wydanie "Spięcia" już dostępne. W cyklu tekstów pod wspólnym tytułem „Spięcie” dyskutują ze sobą redakcje: Nowa Konfederacja, Klub Jagielloński, Kontakt, Kultura Liberalna i Krytyka Polityczna [[link]](https://kulturaliberalna.pl/2020/12/07/atom-spiecie-energetyka-szulecki/) oraz [[link 2]](https://krytykapolityczna.pl/projekt-spiecie/)

Instalacje fotowoltaiczne przyjazne owadom zapylającym mogą stanowić rozwiązanie korzystne zarówna dla klimatu, jak i dla właścicieli nieruchomości. Ale istnieje ryzyko, że zostaną one użyte przez korporacje do greenwashingu. [[link]](https://insideclimatenews.org/news/28112020/pollinator-friendly-solar-greenwashing-risk/)

I na koniec - czy na naprawę nie jest już za późno?Merytorycz
babisuk - Zapraszamy na szóste już wydanie #tygodnikneuropa; przypominamy, że Tygodni...

źródło: comment_1607679280gLXZdY8FlzLRNfWSsDclLU.jpg

Pobierz
  • 20